Ανάλυση της επιθετικής πολιτικής του Ερντογάν και τρόποι αντιμετώπισης

Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας 

Η επιθετική κίνηση του Ερντογάν καθώς και η γενική στρατηγική του έχει συγκεκριμένα σημεία προσοχής και αναφοράς κατά την προσωπική μου άποψη. Τα τοποθετώ περιληπτικά, καθώς διαφορετικά θα χρειαστεί έκθεση ανάλυσης πολλών σελίδων. Μην σπεύσει κανείς να υπεραναλύσει τα σημεία, καθώς ο σκοπός δεν είναι να εστιάσουμε στις λεπτομέρειες τους, αλλά στη γενική εικόνα.

1- Κινείται με αυτό που ονομάζεται ως real politik. Δεν δίνει απολύτως τίποτα όταν δεν λάβει αντίστοιχα. Είναι ένας κανόνας που χρησιμοποιεί ειδικά με χώρες που ο ίδιος θεωρεί συμμαχικές.
2- Χρησιμοποιεί 100% την διπλωματία των κανονιοφόρων. Ειδικά, κατά περιπτώσεις και καταστάσεις που δεν υπάρχει διπλωματικός χώρος για τον ίδιο για να προβάλει επιχειρήματα. Οπότε το δόγμα “η ισχύ παράγει δίκαιο” είναι το κύριο όπλο του.
3- Εφαρμόζει με πλήρη και απόλυτο τρόπο το δόγμα του S. Huntington. Συνάπτει συμμαχίες με χώρες που έχει κοινή κουλτούρα και πολιτισμό με κύριο αρωγό την θρησκεία του Ισλάμ. Ένας πολιτισμός βασισμένος σε θρησκεία που και άλλοτε είχε φέρει πολλαπλά κέρδη σε όποιον το διαχειρίστηκε. Από τον Μωάμεθ που θεωρητικά ίδρυσε το Ισλάμ κάπου στον 5ο μ.Χ. αιώνα μέχρι και τις αραβικές ορδές που κυριάρχησαν στην Ιβηρική μέχρι το 1200 μ. Χ. Φυσικά, υπάρχει και η Οθωμανική αυτοκρατορία. Οπότε χώρες όπως το Πακιστάν, το Κατάρ, το Ιράν, θεωρούνται πολύ κοντά σε αυτό που μπορεί να χρησιμοποιήσει ως συμμαχία. Ανά περίπτωση παίζει ρόλο και η Ρωσία, ειδικά σκεπτόμενος τις καυκάσιες περιοχές όπου το Ισλάμ κυριαρχεί. Έτσι το Dar Al Islam, κατά τον ίδιο, μπορεί να κυριαρχήσει επί του Dar Al Harb, με την σημαντική λεπτομέρεια φυσικά που δείχνει αυτόν ως Χαλίφη.
4- Κινείται σε περιοχές που δεν υπάρχουν ισχυρές τακτικές δυνάμεις. Η Συρία, οι Κούρδοι, το Ιράκ, ακόμα και η Λιβύη τώρα, δεν είναι αντίπαλοι οργανωμένοι με ισχυρούς στρατούς σε πλήρη ανάπτυξη. Ακόμα και εκεί βέβαια, λειτουργεί όπως οι Ρωμαίοι και το Βυζάντιο και βάζει “ακρίτες” (ή αντιπροσώπους- η σημασιολογία μικρό ρόλο παίζει) να πολεμήσουν για αυτόν και τα δικά του συμφέροντα.
5- Γνωρίζοντας πώς η οικονομία είναι ένας από τους 4 πυλώνες ισχύος (διπλωματία, οικονομία, πληροφορία, στρατός) φρόντισε να απεξαρτήσει την στρατιωτική του βιομηχανία από τέτοιες επιρροές και από τρίτα μέρη. Οπότε, οι βαθμολογίες από επενδυτικούς οίκους απλά ενόχλησαν αλλά δεν εμπόδισαν. Οι εξαγωγές όπλων πλέον φέρνουν έσοδα στην Τουρκία, τόσα που δύσκολα κάποια επιρροή εξωτερική μπορεί να υποσκελίσει πλήρως την οικονομική του δύναμη.
6- Διεκδικεί εξαρχής τα πάντα. Ακόμα και όσα δεν αμφισβητούνται. Ακόμα και αν αυτό γίνεται απέναντι σε χώρες όπως η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Αυτό δίνει χώρο να πάρει έστω και ένα, που θα είναι πάλι κέρδος. Βέβαια, αυτό δοκιμάζει αντοχές και ανοχές ενός διεθνούς συστήματος που δεν έχει πάντα μεγάλη ενδοτικότητα. Ειδικά αν φτάσει στα όρια του.

Tι μπορεί να κάνει η Ελλάδα

Η Ελλάδα πέρα από τις όποιες συμμαχίες συνάπτει που, σίγουρα είναι επί το πλείστον προσωρινές (όσο διαρκούν τα ίδια συμφέροντα), πρέπει να κοιτάξει και προς χώρες που θα έχει ένα κοινό άξονα επικοινωνίας. Είτε λέγεται αυτό γλώσσα, είτε θρησκεία, είτε ακόμα και λόμπι. Η Ελλάδα έχει την ατυχία να μην μοιράζεται με καμία χώρα στην περιοχή (πλην Κύπρου) δικά της πολιτισμικά στοιχεία για να έχει σημεία επαφής. Το ότι προ χιλιετιών έδωσε τα φώτα πολιτισμού στη Δύση δεν λέει απολύτως τίποτα. Αντίθετα, ο αυτοπεριορισμός μας πίσω από επιτεύγματα παρελθόντος δημιουργεί στεγανά που δεν αφήνουν περιθώρια συνεργασιών.

Καλώς ή κακώς λοιπόν η χώρα μας αυτή τη στιγμή διαθέτει ένα σημαντικό στοιχείο που είναι κοινό με κάποιες χώρες στην ευρύτερη περιοχή. Λέγεται ορθοδοξία και εν ολίγοις έχει αρκετά σημεία επαφών στην Αίγυπτο (μειονότητα), στη Βουλγαρία, στη Σερβία, ακόμα και στην Ουγγαρία αλλά και τη Ρουμανία. Περιοχές που έχουν αρκετό χώρο για εμάς ως προσέγγιση και μάλιστα τόσο ισχυρή που ενδεχομένως να δημιουργούσε μια δέσμη συνεργασιών που θα έδινε  ικανό χώρο ελιγμών στην διπλωματία και ανά περιπτώσεις (όπως π.χ. με Σερβία) ίσως και στρατιωτικές συνεργασίες.

Επίτηδες, τώρα αφήνω την Ρωσία εκτός, διότι αν μη τι άλλο είναι μια υπερδύναμη που έχει δική της ατζέντα και για να συνάψεις συμμαχία μαζί της , πρέπει να έχεις μια σημειωμένη θέση ισχύος, έστω και μειωμένη, για να μην μετατραπεί η συμμαχία, σε εξαρτημένη σχέση. Αυτά τα ισχυρά σημεία θα μπορούσε να είναι η ηγετική στάση στα Βαλκάνια αλλά και η πειστική συμπεριφορά πώς ως χώρα μπορεί να δείξει ικανή ισχύ και καθοδήγηση στους υπόλοιπους.

Δύσκολα πράγματα ομολογουμένως. Όμως ποιος είπε πώς η διεθνής πολιτική είναι εύκολη ή έχει χώρο για απλές πράξεις;