Ο Πούτιν άλλαξε το παιχνίδι στη Λιβύη
Του Κώστα Ράπτη
Το ρόλο του τελικού εγγυητή της σταθεροποίησης και του συνομιλητή όλων των αντιμαχόμενων πλευρών αποδεικνύεται ότι κατοχυρώνει ο Βλαντίμιρ Πούτιν και στη Λιβύη, αντιγράφοντας, χωρίς αυτή τη φορά να χρειαστεί καν (εμφανής) ρωσική στρατιωτική εμπλοκή, το προηγούμενο της Συρίας.
Το επιβεβαιώνει αυτό η παρουσία από χθες στη Μόσχα αντιπροσωπειών υπό τον Φαγέζ ελ Σαράτζ και τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ αντιστοίχως για τη συνυπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός ανάμεσα στην διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας που εδρεύει στην Τρίπολη και τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό που ελέγχει το ανατολικό τμήμα της χώρας.
Πρόκειται αναμφίβολα για μία ρωσική διπλωματική επιτυχία, που έρχεται σε αντίστιξη με την αναποτελεσματικότητα (και τις εσωτερικές τριβές) που σημάδεψαν έως τώρα τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές προσπάθειες.
Μέχρι και την τελευταία στιγμή, έντονες ήταν οι ζυμώσεις για να επιτευχθεί απευθείας συνάντηση των Σαράτζ και Χάφταρ, ενώ πιθανή είναι και η συμμετοχή αντιπροσώπων της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Arabik;vn Εμιράτων. Παρών και ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου, το οποίο εδρεύει στο Τομπρούκ και μέχρι τώρα τηρούσε καταγγελτική στάση ως προς τα μνημόνια που συνυπέγραψε ο Σαράτζ με την Τουρκία.
Η κατάπαυση του πυρός, της οποίας πάντως μικροπαραβιάσεις έχουν ήδη καταγγελθεί το προηγούμενο 24ωρο και από τις δύο πλευρές, προέκυψε ως γνωστόν από το “τελεσίγραφο” που απηύθυναν οι πρόεδροι της Τουρκίας και της Ρωσίας κατά την συνάντησή τους την Τετάρτη στην Κωνσταντινούπολη, με την ευκαιρία των εγκαινίων του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream.
Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Σαράτζ έχει ως κύριο προστάτη της την Τουρκία, ενώ ο Χάφταρ επωφελείται της βοήθειας της Ρωσίας (αλλά και της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων), συνεπώς Άγκυρα και Μόσχα είναι κατεξοχήν οι δύο πρωτεύουσες που έχουν την δυνατότητα να σύρουν τους αντιμαχόμενους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο, πέραν της κατάπαυσης του πυρός, η σημερινή συνάντηση στη Μόσχα ασφαλώς θα δώσει την ευκαιρία να στρωθεί το έδαφος και για μονιμότερες πολιτικές λύσεις στη Λιβύη, όπως αυτές στις οποίες ελπίζει να καταλήξει η Διάσκεψη του Βερολίνου την οποία προετοιμάζει η γερμανική κυβέρνηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Εξ ού και ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν περιορίσθηκε στην εξομάλυνση των διαφορών του με τον Ερντογάν ως προς τη Λιβύη, αλλά προχώρησε σε κινήσεις και προς την ευρωπαϊκή πλευρά.
Το Σάββατο υποδέχθηκε στη Μόσχα τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ. Στην συνέντευξη Τύπου των δύο ηγετών ο ένοικος του Κρεμλίνου τόνισε τη σημασία της οικοδόμησης εθνικών κρατικών θεσμών στη Λιβύη, επισημαίνοντας ότι η συνέχιση της σύγκρουσης υπονομεύει την ασφάλεια της Ευρώπης, επιτρέποντας την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, όπλων και ναρκωτικών. Με άλλα λόγια, ενώ η κυρίαρχη ατλαντική ρητορική εμφανίζει την Ρωσία ως απειλή για την Ευρώπη από τα ανατολικά, ο Πούτιν προβάλλει ούτε λίγο ούτε πολύ ως ο εγγυητής της ασφάλειας των θαλασσίων συνόρων της στον Νότο.
Του το επιτρέπει αυτό το ότι η Ρωσία βρίσκεται μεν “επί του εδάφους”, αλλά κατά τρόπο “διαψεύσιμο”. Ο Χάφταρ στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ενισχύσεις της ρωσικής εταιρείας μισθοφόρων Wagner, για την οποία όμως ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι δεν εκπροσωπεί τη Μόσχα.
Από τη δική του πλευρά, ο Ταγίπ Ερντογάν με επιδεξιότητα χρησιμοποίησε την απειλή στρατιωτικής εμπλοκής στη Λιβύη, η οποία προς το παρόν (και πλέον, για το προβλέψιμο μέλλον) περιορίζεται στην αποστολή 35 συμβούλων στην Τρίπολη.
Οι κινήσεις Ρωσίας-Τουρκίας δείχνουν να συντονίζονται ολοένα και περισσότερο με αυτές της Ιταλίας, αλλοτινού αποικιακού κυρίαρχου της Λιβύης, που αναλωνόταν το προηγούμενο διάστημα σε αντιπαραθέσεις με την φιλόδοξη για τον μεσογειακό της ρόλο Γαλλία.
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν την παραμονή των Χριστουγέννων, ενώ σήμερα Δευτέρα αναμένεται να επισκεφθεί την Τουρκία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ιταλία απέφυγε να συνυπογράψει το κείμενο της πρόσφατης πενταμερούς του Καϊρου, στην οποία μετείχαν σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος και η Γαλλία.
Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι ντι Μάιο έχει αναπτύξει όλο το τελευταίο διάστημα έντονη δραστηριότητα και έχει συναντηθεί τόσο με τον Σαράτζ όσο και με τον Χάφταρ, καθώς και με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβόσογλου. Επιπλέον ο Κόντε εργάσθηκε για την συμμετοχή των (καχύποπτων προς την τουρκική εμπλοκή) γειτόνων της Λιβύης, ήτοι της Τυνησίας και της Αλγερίας στη Διάσκεψη του Βερολίνου – στην οποία, σημειωτέον, δεν έχει ακόμη προσκληθεί η Ελλάδα. Ούτως ή άλλως, οι οικονομικές και πολιτικές σχέσεις της Ιταλίας τόσο με την Ρωσία όσο και με την Τουρκία είναι στενές.
Το μυστικό της έως τώρα ευόδωσης των προσπαθειών του Πούτιν και του Ερντογάν έγκειται στην αναγνώριση (σε αντίθεση με ό,τι πράττουν spoilers, όπως η Γαλλία και το Ισραήλ) του ρόλου όλων των εμπλεκομένων. Για την Άγκυρα, το κρίσιμο ήταν να διατηρήσει μια θέση στο τραπέζι, ήτοι να μην πέσει η Τρίπολη στα χέρια του Χάφταρ, για τον οποίο πάντως ο Τσαβούσογλου δήλωσε ότι είναι ένας παίκτης που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι υποστηρικτές του Εθνικού Λιβυκού Στρατού, από την άλλη, γνωρίζουν τα όρια της προέλασής του, καθώς οι υπερασπιστές της Τρίπολης δεν έχουν οδό υποχώρησης, συνεπώς η κατάληψη της λιβυκής πρωτεύουσας θα προϋπέθετε σκληρές μάχες δρόμο τον δρόμο.
