Ποια είναι η επόμενη κίνηση του Ιράν
Του John Raine
International Institute for Strategic Studies
Η επίθεση του Ιράν σε αμερικανικούς στόχους στο Ιράκ σε αντίποινα για τη δολοφονία του Qassim Soleimani, ίσως είναι το τέλος αυτού του γύρου των εχθροπραξιών. Αλλά πέρα από την ορατή αντιπαλότητα, η ιρανική ρητορική και το δόγμα δείχνουν ότι πρόκειται για μια νέα φάση εχθροπραξιών του Ιράν με τις ΗΠΑ. Ανεξαρτήτως από το ποιος τράβηξε το μαχαίρι πρώτος, η φύση της μάχης έχει τώρα αλλάξει.
Η Ουάσιγκτον είναι πιθανό να συνεχίσει τις προσπάθειές της να απομονώσει και να ασκήσει πιέσεις στην Τεχεράνη μέσω μη στρατιωτικών μέσων πρώτα, αλλά με μια ξεκάθαρη ετοιμότητα να ασκήσει θανατηφόρα ισχύ. Αλλά τι θα κάνει το Ιράν στη συνέχεια;
Η ισορροπία μιας αποτελεσματικής ισχύος
Οι επιδόσεις του Ιράν σε άλλους τομείς είναι σημαντική. Για τέσσερις δεκαετίες, το Ιράν έχει αναπτύξει μια δογματική μέθοδο μάχης. Εξαρτάται από έναν συνδυασμό τρίτων μερών, βαθμονομημένη κλίμακα και ελάχιστη έκθεση σε θύματα. Ενώ το Ιράν έχει σε μεγάλο βαθμό ξεπεραστεί από τους κυριότερους αντιπάλους του, σε ό,τι αφορά τα συμβατικά οπλοστάσια, αυτή η ικανότητα, ιδιαίτερα προσαρμοσμένη στις πολύπλοκες περιφερειακές συγκρούσεις και μέχρι στιγμής χωρίς κάποιο επιτυχημένο αντίμετρο, έχει ωθήσει την ισορροπία της αποτελεσματικής ισχύος προς όφελος του Ιράν. Δεν θα είναι απλό να το χρησιμοποιήσει αυτό εναντίον των ΗΠΑ άμεσα, αν μη τι άλλο για να αποφύγει την καταστροφική κλιμάκωση, αλλά έχει γίνει όπλο επιλογής του Ιράν.
Ο Qassim Soleinami έφερε αυτή την ικανότητα σε νέο επίπεδο και ο θάνατός του προσωρινά θα βλάψει την στρατηγική, αν όχι λειτουργική, απόδοση του Ιράν. Αλλά η μηχανή που έχει δημιουργήσει, είναι μεγαλύτερη από αυτόν. Καθορίστηκε τόσο από τα σκληρά γεγονότα της πολιτιστικής και στρατηγικής θέσης του Ιράν, τις πολεμικές της εμπειρίες με το Ιράκ και την αντιπαράθεση με το Ισραήλ, όπως από οποιοδήποτε κεντρικό σχέδιο. Και επειδή έχει πετύχει σε πολλαπλά πεδία και επειδή είναι μια λειτουργία του δόγματος και της φύσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το Ιράν είναι απίθανο να την εγκαταλείψει. Παρά το σοκ της δολοφονίας του Soleimani και του ξεκάθαρου μηνύματος που έστειλε για την ανοχή των ΗΠΑ, το Ιράν είναι πιο πιθανό να εντείνει το δόγμα που συνδέεται πιο στενά με αυτόν.
Μία συνολική προσπάθεια
Το Ιράν εξαρτάται από έναν εξωτερικό κορμό συνεργασιών για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του και να προβάλει την ισχύ του. Στο Λίβανο, στην Υεμένη, στη Σύρια και στο Ιράκ, έχει εξοπλίσει συνεργάτες με τους οποίους μοιράζεται ένα φάσμα συμφερόντων -από το άμεσο ως το βαθιά πολιτιστικό- και οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να λειτουργούν με την υποστήριξη και σε κάποιες περιπτώσεις, με την κατεύθυνση των ιρανικών αξιωματούχων του IRGC. Αυτή η στρατηγική και λειτουργική συμβατικότητα καθιστά το “ιράν” τώρα περισσότερο μια ομοσπονδία παρά ένα μεμονωμένο κράτος. Όχι όλοι οι εταίροι του θα απαντήσουν χωρίς αμφιβολία στις εντολές της Τεχεράνης, αλλά λίγοι θα αρνηθούν να συμμετάσχουν στον αγώνα εναντίον των ΗΠΑ, τόσο για τη δολοφονία του Soleimani, του προστάτη και στρατιωτικού τους ηγέτη, αλλά επίσης για δικούς τους ισχυρούς, τοπικούς λόγους. Οι δημόσιες διαδηλώσεις λύπης και δυσαρέσκειας έχουν ήδη λάβει χώρα στη Sana-a. Διάφορες στρατιωτικές σημαίες ήδη βρίσκονται πίσω από Ιρανούς αξιωματούχους, όταν βγαίνουν στα ΜΜΕ.
Καμπάνιες αντί για επιχειρήσεις
Το Ιράν προτιμά τις εκστρατείες/καμπάνιες αντί των επιχειρήσεων. Αν και το Ιράν θα πραγματοποιήσει επιχειρήσεις υψηλού κύρους, η προτίμηση του και η ικανότητα του είναι οι εκστρατείες του που θα διαρκούν καιρό και οι οποίες μπορούν σταδιακά να συσσωρεύσουν στρατηγική επιρροή μέσω της επίμονης παρουσίας και των μηνυμάτων. Δεν αναμένει άμεσα, αποφασιστικά αποτελέσματα από τις επιχειρήσεις. Αντιθέτως εναλλάσσει τις επιχειρήσεις εντός των εκστρατειών για μακροπρόθεσμο στρατηγικό όφελος.
Είναι πιθανό το Ιράν να ξεκινήσει μια νέα εκστρατεία που θα εστιάζει στην επίτευξη ενός μακροχρόνιου στόχου για την απομάκρυνση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας από τη Μέση Ανατολή. Στην πράξη, το πεδίο μιας τέτοιας εκστρατείας πιθανός θα καλύπτει και το Ιράκ και το Λεβαντ, αλλά ίσως, εάν προκύψουν ευκαιρίες, επεκταθεί και στον Κόλπο. Αυτό που θα είναι νέο, είναι η ανάπτυξη των πόρων του IRGC έναντι του στόχου αυτού για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεδομένης της αποφασιστικότητας των ΗΠΑ να μην φύγουν, το Ιράν μπορεί να στοχεύει και να ικανοποιείται με λιγότερα, όπως μια εκστρατεία με επιχειρήσεις χαμηλής κλίμακας, που να περιλαμβάνει διαδηλώσεις και απειλές που ανεβάζουν το επίπεδο συναγερμού στο σημείο όπου η αμερικανική παρουσία περιορίζεται σε σταθερές τοποθεσίες και η ανεπίσημη παρουσία της εξαφανίζεται.
Ιδιαίτερα έμπειρο στο να εκμεταλλεύεται την θυματοποίηση του, το Ιράν θα επιδιώξει να χρησιμοποιήσει το αφήγημα του ως μια έκκληση για ετοιμότητα στις Σιιτικές κοινότητες και σε όλον τον ισλαμικό κόσμο ευρύτερα, όπου το υπάρχον αντιαμερικανικό αίσθημα προσφέρει πρόσφορο έδαφος για στρατολογήσεις. Το Ιράν θα επιδιώξει επίσης να μειώσει την στήριξη προς τις ΗΠΑ, καθώς πολλοί εκ των στρατηγικών συνεργατών τους θα είναι τουλάχιστον αμφίθυμοι αναφορικά με τη δολοφονία Soleimani. Ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε τα κράτη του Κόλπου θέλουν να δουν, πόσο μάλλον να συμμετέχουν, σε έναν θερμό πόλεμο με το Ιράν. Θα υποστηριχθεί απ΄τη Ρωσία, στη δημιουργία διεθνούς αντίδρασης, αν όχι καταδίκης, των ΗΠΑ.
Για να δημιουργήσουν οι ΗΠΑ έναν συνασπισμό για κλιμάκωση εναντίον του Ιράν, ίσως αποδειχθεί δύσκολο. Αυτό ίσως να μην ανησυχεί την Ουάσιγκτον βραχυπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να εμβαθύνει τη δική της απομόνωση αντί αυτή του Ιράν. Μια πολιτική “μέγιστης πίεσης” που περιλαμβάνει στοχευμένες δολοφονίες, ίσως να είναι υπερβολική.
Λαϊκή κινητοποίηση
Βασικό χαρακτηριστικό των εκστρατειών της IRGC Quds Force, είναι η λαϊκή κινητοποίηση πέρα από τα σύνορα του Ιράν. Αυτό έχει τις ρίζες του στην αρχική εγχώρια κινητοποίηση, την Basij, που δημιουργήθηκε στο εσωτερικό του Ιράν για να διασφαλίσει την Επανάσταση. Η Quds Force έχει συνεχίσει να χρησιμοποιεί την έννοια, προσαρμόζοντάς την σε τοπικές περιστάσεις εντός του Ιράν και πέραν αυτού, όπως φαίνεται στη Συρία και στο Ιράκ.
Αυτό έχει επιχειρησιακή αξία για την αύξηση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού και της γεωγραφικής εμβέλειας του Ιράν, καθώς και προπαγανδιστική αξία στο να καταστήσει την ατζέντα να φαίνεται ότι είναι κοινή με άλλους παράγοντες. Οι εκκλήσεις προς τους επικεφαλής κυβερνήσεων στις ευρύτερες κοινότητες που συνδέονται με το Ιράν σε όλο τον ισλαμικό κόσμο, θα μπορούσαν, όπως θα σκοπεύει το Ιράν, να έχουν αποτέλεσμα επιχειρησιακές πρωτοβουλίες έναντι αμερικανικών στόχων που δεν κατευθύνονται από το ιράν και παρέχουν, τουλάχιστον τεχνικά, έναν βαθμό εύλογης αμφισβήτησης για την Τεχεράνη.
Κίνδυνος και ισορροπία
Το Ιράν ισορροπεί τις επιχειρήσεις του πολύ κάτω από το όριο το οποίο θα προκαλούσε αντίποινα και θα έθετε σε κίνδυνο την επιβίωση του καθεστώτος ή του πιο πολύτιμου assets της, της Hizbullah. Αυτό ήταν πιο εμφανές στην μακρά αντιπαλότητά του με το Ισραήλ. Αυτός ο περιορισμός θα περιπλέκεται από την δύναμη των συναισθημάτων για τη δολοφονία Soleimani και από τη δυσκολία που ίσως έχει η Τεχεράνη στο να ελέγξει τις απαντήσεις μεταξύ των εταίρων της, ένας ρόλος που ειρωνικά, διαδραμάτιζε ο Soleimani. Αλλά το Ιράν, παρά την φλογερή ρητορική του, θα τραβήξει γραμμές γύρω από την εκστρατεία του. Θα πολεμήσει αλλά θα έχει σκοπό πάνω από όλα, να επιβιώσει.
Ένας τρομερός αλλά ασύμμετρος αντίπαλος
Το Ιράν έχει αποδείξει σειρά σκληρών, πολεμικών ικανοτήτων τα τελευταία πέντε χρόνια. Η IRGC έχει επιχειρήσει σε πολλαπλά θέατρα ταυτόχρονα μέσω αρκετών εταίρων, από την Ρωσία και και το παρά-κρατίδιο της Hizbullah, μέχρι μικρές τοπικές πολιτοφυλακές. Ο ρόλος του σε επιτυχημένες στρατιωτικές επιχειρήσεις, καθώς και η ικανότητα του να κινητοποιεί αυτόχθονες ομάδες, έχει αφήσει το Ιράν με ένα αποθεματικό στρατιωτικής ισχύος πολύ μικρότερης τεχνικής ισχύος από ό,τι αυτή των ΗΠΑ, αλλά πιο πρακτικής χρήσης στην αντιμετώπιση ασύμμετρων καταστάσεων. Όποια και αν είναι η επόμενη κίνηση του Ιράν, η ανάγκη να βρεθεί ο συνδυασμός των τεχνικών, ικανοτήτων και της διπλωματίας για την αντιμετώπιση των τεράστιων δυνάμεων του, έχει ξαφνικά γίνει πιο πιεστικό για τις ΗΠΑ.
