13/12/2024

Κοψαχείλης: Η επόμενη υπερδύναμη θα είναι μια Γεω-επιχειρηματική Λερναία Ύδρα

geo

 

Συνέντευξη για την επόμενη μέρα στη Λιβύη και το ρευστό γεωπολιτικό σκηνικό παραχώρησε στη δημοσιογράφο Γιώτα Χουλιάρα για λογαριασμό του Geopolitics & Daily News ο διεθνολόγος και γεωστρατηγικός αναλυτής, Βασίλης Κοψαχείλης.

Ο κύριος Κοψαχείλης εξήγησε γιατί δεν κλήθηκε η Ελλάδα στη διάσκεψη για τη Λιβύη, αναφέρθηκε στις αμερικανορωσικές σχέσεις, έδωσε μια ρεαλιστική απεικόνιση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης και προχώρησε σε εκτιμήσεις για τη φάση αναδιανομής ισχύος μεταξύ των κύριων δρώντων του «παλαιού» συστήματος 

 

 

 

 

– Ποια θα είναι η επόμενη μέρα στη Λιβύη μετά και την πρόσφατη αποχώρηση Χαφτάρ από τη Μόσχα; 

Η εφαρμοσμένη διεθνής πολιτική είναι ένα διαρκές παζάρι. Ο Χαφτάρ αποχώρησε από τη Μόσχα διότι δεν πήρε αυτά που για τον εαυτό του, για τον LNA και κυρίως για τους συμμάχους του πίστευε ότι πρέπει να πάρει. Και γύρισε στη Λιβύη, χωρίς να υπογράψει την εκεχειρία, με σκοπό να κλιμακώσει τις συγκρούσεις και να επισπεύσει την κατάληψη της Τρίπολης. Η κυβέρνηση της Τρίπολης βρίσκεται σε δυσχερέστατη θέση σε τακτικό – στρατιωτικό επίπεδο και το μόνο που διατηρεί είναι τη νομιμοποίηση που ακόμη της παρέχει η διεθνής κοινότητα. Πιστεύω ότι η πίεση που θα της ασκηθεί σε στρατιωτικό επίπεδο θα φέρει γρήγορα έναν νέο κύκλο διαπραγματεύσεων και από εκεί και πέρα οι ικανότητες του καθενός στο παζάρι θα φανούν. Η Λιβύη δεν ήταν και ούτε είναι ένα «κανονικό» κράτος. Η κυβέρνηση της Τρίπολης βασίζεται στη νομιμοποίηση που της παρέχουν οι φυλές της χώρας. Άρα, σε ένα νέο πλαίσιο διαπραγματεύσεων είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμφωνηθούν και να τηρηθούν στο ακέραιο πράγματα από τους Χαφτάρ και Σάρατζ. Λόγο έχουν και οι σύμμαχοί τους στο εσωτερικό της χώρας και οι σύμμαχοί τους στο εξωτερικό. Εξίσωση με πάρα πολλούς παράγοντες και συμφέροντα που θα αργήσει να βρει λύση.

– Γιατί τελικά δεν κλήθηκε η χώρα μας στη Διάσκεψη για τη Λιβύη στο Βερολίνο; Σας ικανοποίησαν οι γερμανικές εξηγήσεις; 

Φυσικά και δεν με ικανοποίησαν οι γερμανικές εξηγήσεις, τις οποίες μάλιστα θεωρώ και προσβλητικές προς τη χώρα μας! Μεγάλο λάθος των Γερμανών που δείχνει και έναν  εκνευρισμό από μέρους τους. Και θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να κάνουμε μια καλή ανάγνωση αυτού του εκνευρισμού τους. Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις στο γιατί δεν κληθήκαμε στη Διάσκεψη. Τους είμαστε αδιάφορη συνιστώσα; Απαίτησαν οι Τούρκοι να μην συμμετέχουμε; Ας πούμε ότι ισχύουν όλα. Όμως αυτό που καίει πραγματικά τους Ευρωπαίους είναι τα εκατομμύρια των αφρικανών προσφύγων που βρίσκονται συγκρατημένα στη Λιβυκή έρημο και αν κάτι δεν πάει καλά στην υπόθεση Λιβύη, τότε αυτά τα εκατομμύρια θα μπουν σε βάρκες και θα τα δούμε στις ευρωπαϊκές μεσογειακές ακτές. Οι Γερμανοί πληρώνουν για την ησυχία τους και θέλουν να είναι βέβαιοι ότι τα λεφτά τους πιάνουν ή ότι θα πιάσουν και σε μια μελλοντική κατάσταση τόπο. Με βάση λοιπόν το γεγονός ότι αυτή είναι η κύρια ανησυχία των Γερμανών, θα έλεγα ότι η μη πρόσκλησή μας συσχετίζεται με το γεγονός ότι εμείς ως κυρίαρχο κράτος δεν κάναμε όσα έπρεπε για την δική μας ασφάλεια, εκχωρήσαμε και εκχωρηθήκαμε στη Γερμανία σε ό,τι αφορά τις μεταναστευτικές ροές, παίξαμε στον – λάθος – σκοπό και σχέδιο της Γερμανίας και ακόμη και σήμερα περιμένουμε το τσεκ και το ΟΚ των Βρυξελλών για να κινηθεί το λιμενικό μας και τα μέσα που έχουμε για να κάνουμε την δουλειά μας ως κράτος. Οπότε, να μην παριστάνουμε τους έκπληκτους γιατί η Γερμανία δεν μας κάλεσε.

– ΗΠΑ και Ρωσία φαίνεται πώς διάγουν έναν proxywar στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής με τις κινήσεις τους. Ο Τραμπ με την στρατιωτική επίθεση που οδήγησε στο θάνατο του Ιρανού στρατηγού Σολεϊμανί και ο Πούτιν με τις διπλωματικές επαφές και συζητήσεις. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η μεταξύ τους «αντιπαράθεση». 

Δεν βλέπω καμία αντιπαράθεση ΗΠΑ- Ρωσίας. Αντίθετα βλέπω μια μοιρασιά, καμιά φορά με φασαρία, αλλά μοιρασιά τελικά, περιοχών και ρόλων. Ο ένας αποδέχεται τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντα του άλλου χωρίς να τον προκαλεί. Η εντροπία του συστήματος έχει περιφερειακό και τοπικό χαρακτήρα, ενώ λόγω της συνεννόησης των υπερδυνάμεων ΗΠΑ και Ρωσίας το σύστημα παραμένει ακόμη σταθερό. Ισορροπίες για την ώρα κρατά και η Κίνα. Και νομίζω ότι η συνεννόηση ΗΠΑ-Ρωσίας προκύπτει γιατί και οι δυο βλέπουν ως κοινή απειλή την Κίνα.

-Σε συνεντεύξεις σας έχετε δηλώσει ότι στην Ελλάδα δεν βλέπουμε ρεαλιστικά ό,τι συμβαίνει μπροστά μας και δεν γνωρίζουμε τί σημαίνει η Τουρκία για μας. Δώστε μας μια σύντομη ρεαλιστική απεικόνιση της γεωπολιτικής κατάστασης αλλά και των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Μέχρι και πριν 12 χρόνια, εμείς και η Τουρκία μπορούσαμε να θεωρούμαστε συγκρίσιμα διεθνοπολιτικά μεγέθη. Σήμερα αυτό δεν συμβαίνει. Η Τουρκία είχε πάει σε άλλο επίπεδο. Αντίθετα, εμείς έχουμε χάσει ισχύ και δυστυχώς συνεχίζουμε τόσο τα ίδια λάθη που κάναμε στο παρελθόν όσο και την ίδια ρητορική. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον δεν έχουμε καταλάβει τι έχει συμβεί αυτά τα 12 χρόνια. Παράλληλα, αλλάζει επαναστατικά το διεθνές σύστημα. Τα πράγματα γίνονται πιο ρεαλιστικά και ολοκληρωτικά σε όλα τα επίπεδα. Αν έχεις ισχύ προχωράς. Αν δεν έχεις, αλλά θέλεις να επιβιώσεις, εφαρμόζεις εναλλακτικά στρατηγήματα. Αν δεν έχεις ισχύ και παραιτηθείς, τότε νομοτελειακά θα σβήσεις.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Τουρκία, και επειδή δεν είμαστε τούτη την ώρα ισχυροί, πρέπει να πάμε σε λύσεις εναλλακτικών στρατηγημάτων. Από τη μία, πρέπει να ενισχύσουμε όλους τους παράγοντες ισχύος μας και από την άλλη, να ανακόψουμε και να καθυστερήσουμε την αύξηση της τουρκικής ισχύος. Αντιλαμβάνεστε ότι τα βήματα προς αυτό τον στόχο δεν μπορούν να αναφερθούν δημόσια. Αν αρχίσουμε να κάνουμε κινήσεις θα κάνουμε και λάθη. Αλλά όταν έχεις ξεκάθαρη στρατηγική, αντιλαμβάνεσαι γρήγορα τα λάθη, κάνεις διορθώσεις και αρχίζουν και οι υπόλοιποι δρώντες στο διεθνές σύστημα να σε λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους, είτε ως σύμμαχο, είτε ως απειλή.

– Πολιτικοί και διπλωματικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι θα μπορούσαμε να έχουμε διάλογο με την Τουρκία στη Χάγη προκειμένου να επιλυθούν οι όποιες διαφορές. Ποια η δική σας εκτίμηση; 

Με την Τουρκία έχουμε μια διαφορά και αυτή είναι ο καθορισμός υφαλοκρηπίδας. Η προσφυγή στη Χάγη δεν είναι πανάκεια για τα συμφέροντά μας, διότι η Χάγη αποφασίζει και με πολιτικά κριτήρια. Αν δεν αλλάξει κάτι στον τρόπο που εμείς αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα ισχύος του κράτους μας, φοβάμαι ότι η Χάγη, θεσμικά πλέον, θα μας απομειώσει ισχύ, ενώ δεν θα ξεμπερδεύαμε με το πρόβλημα Τουρκία. Την επόμενη ημέρα θα έφερναν νέες διεκδικήσεις στο τραπέζι. Η Τουρκία είναι μια αναθεωρητική δύναμη. Δεν τιθασεύεται. Θα συγκρατηθεί μόνο αν βρει τοίχο ισχύος απέναντί της. Θα συγκρατηθεί μόνο αν δουλέψει αξιόπιστα η αποτροπή μας.

– Την ώρα που όλοι ασχολούνται με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, φαίνεται να έχουν λησμονήσει τα Βαλκάνια, μια γεωγραφική περιοχή που παραδοσιακά γεννά εξελίξεις. Οι επικείμενες εκλογές που θα διεξαχθούν στις 12 Απριλίου στη χώρα των Σκοπίων μετά και την παραίτηση Ζόραν Ζάεφ πώς θα επηρεάσουν τις σχέσεις με την Ελλάδα αλλά και την Συμφωνία των Πρεσπών; 

Δεν είμαι ειδικός στα Βαλκάνια. Έχω μια γενική εικόνα αλλά δεν μπορώ να τοποθετηθώ ως ειδικός. Με την ευκαιρία αυτή, ωστόσο, θα ήθελα να πω κάτι που νομίζω ότι αξίζει προσοχής. Οι διεθνολόγοι είμαστε λίγο πολύ σαν τους γιατρούς. Οφείλουμε να έχουμε μια γενική θεώρηση των παγκόσμιων πραγμάτων, αλλά από εκεί και πέρα υπάρχει η εξειδίκευση. Δεν μπορείς να κάνεις ασφαλείς εκτιμήσεις για περιοχές που ούτε γνωρίζεις την ιστορία τους, ούτε τους ανθρώπους τους, ούτε τις ισορροπίες, τον πολιτισμό, τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τους φόβους τους, τη γεωγραφία, το τι τους κάνει υπερήφανους και τι δυσαρεστημένους και πως έμαθαν μέσα στους αιώνες να συνυπάρχουν μεταξύ τους και να αλληλεπιδρούν με τον υπόλοιπο κόσμο. Αν δεν έχεις οσμωθεί με μια περιοχή και τους λαούς της δεν μπορείς να μιλάς για αυτή την περιοχή και να εκφράζεις βεβαιότητες. Βλέπω πολλούς να είναι έτοιμοι να δώσουν απαντήσεις για περιφερειακά προβλήματα που δεν έχουν ανάλογη γνώση και εμπειρία. Και αυτό τελικά κάνει ζημιά στην ίδια την αξιοπιστία της επιστήμης.

-Το τέλος της Ιστορίας, όπως είχε προβλέψει ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Francis Fukuyama στο βιβλίο του το 1992 δεν ήρθε. Αντιθέτως, φαίνεται ότι ένα άλλο βιβλίο, του επίσης Αμερικανού πολιτικού επιστήμονα Samuel Huntington, «Η σύγκρουση των πολιτισμών» μοιάζει να επαληθεύεται. Ποια η δική σας εκτίμηση/άποψη. 

Τα βιβλία δεν γράφονται για να είναι Ευαγγέλια. Τα βιβλία αντιπροσωπεύουν διανοητικά πονήματα με στόχο να προβληματίσουν και να κινητοποιήσουν συζητήσεις. Το τέλος της Ιστορίας του Fukuyama ήρθε σε μια εποχή επικράτησης του φιλελευθερισμού και προκάλεσε μια μακρά συζήτηση καθώς και νέους όρους (πχ. τον όρο γεω-οικονομία ως αντίβαρο στον όρο της γεωπολιτικής) στη θεωρία των διεθνών σχέσεων. Είχε ενδιαφέροντα σημεία, όπως και σημεία που δέχθηκαν έντονη κριτική. Το ίδιο πιστεύω ότι συνέβη με την σύγκρουση των πολιτισμών του Huntington. Η ομαδοποίηση των πολιτισμών του Huntington σηκώνει πολύ συζήτηση και σίγουρα την είδαμε να καταρρέει στην περίπτωση της Ουκρανίας. Όπως, επίσης, πιστεύω ότι σύγκρουση των πολιτισμών όπως την περιγράφει ο Huntington ούτε είδαμε ούτε πρόκειται να δούμε. Ωστόσο, και αυτό το έργο αξίζει ιδιαίτερης προσοχής και νομίζω ότι όλοι προβληματιστήκαμε όταν το διαβάσαμε.

Η δική μου εκτίμηση είναι ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να βρίσκεται σε διαφορετικές πολιτισμικές φάσεις ανάπτυξης και ότι η τεχνολογία φέρνει μια επίπλαστη παγκόσμια τεχνοκουλτούρα που θα επιτρέπει στους ανθρώπους διεθνώς να επικοινωνούν (τα apps και οι λειτουργίες τους θα είναι κοινές και γνωστές σε όλους) χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι θα καταλαβαίνονται μεταξύ τους. Οι έννοιες ασφάλεια και ανασφάλεια έχουν ή θα έχουν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο στην Αφρική και εντελώς άλλο στη Βόρεια Αμερική. Η ανθρώπινη αξία το ίδιο, καθώς και τα ζητήματα ισότητας και ισονομίας. Θα έλεγα μάλιστα ότι οι πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία και η μετάβαση από το φυσικό στο ηλεκτρονικό χρήμα θα φέρουν τεράστιες αλλαγές στη ζυγαριά ισχύος και ο έλεγχος θα φεύγει από τα κράτη και θα μεταφέρεται σε τεχνο-αυταρχικές γεω-επιχειρηματικές οντότητες. Προσωπικά, θα έβλεπα πιο πιθανή στις αρχές του επόμενου αιώνα μια νέα «Γαλλική Επανάσταση» παρά το τέλος της ιστορίας ή την σύγκρουση των πολιτισμών.

– Σ΄αυτό το ρευστό γεωπολιτικό και οικονομικό σκηνικό, ποιες δυνάμεις πιστεύετε ότι αναδύονται ή θα αναδυθούν; Πώς οφείλει να κινηθεί η Ελλάδα προκειμένου να επιβιώσει. 

Νομίζω ότι ακόμη βρισκόμαστε στη φάση αναδιανομής ισχύος μεταξύ των κύριων δρώντων του «παλαιού» συστήματος. Δεν έχει γεννηθεί ακόμη η επόμενη υπερδύναμη, ούτε πιστεύω ότι η επόμενη υπερδύναμη θα έχει κρατική υπόσταση. Πιστεύω ότι η επόμενη υπερδύναμη θα είναι μια Γεω-επιχειρηματική Λερναία Ύδρα με βάσεις σε όλον τον πλανήτη και έξω από αυτόν, αποκεντρωμένη χωρίς ένα και μοναδικό επιτελικό κέντρο, ενσωματώνοντας πολλά στοιχεία του ΑΙ στη λήψη των αποφάσεων. Η αποτελεσματικότητα τέτοιων συστημάτων θα βασίζεται στην ικανότητα και την ταχύτητα συνθέσεων. Κανένας Πολιτισμός δεν ανέπτυξε ποτέ στην Ιστορία του την ικανότητα των συνθέσεων που παρήγαγαν οι αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι παρατηρώντας των υλικό και πνευματικό κόσμο. Εκεί βρίσκεται και το μέλλον μας και εξηγούμαι. Δεν λέω να παπαγαλίσουμε τους αρχαίους φιλοσόφους για να βρούμε το νόημα της ζωής σήμερα. Λέω ότι θα πρέπει να φτάσουμε πάλι σε επίπεδα σύνθεσης σκέψεων και νοημάτων που θα μας δώσουν το προβάδισμα στον νέο κόσμο που αναδύεται. Οι νέες συνθέσεις που θα παράξουμε θα οδηγήσουν τον καθένα σε μονοπάτια πρωτοπορίας τα οποία σήμερα δεν μπορούν να προβλεφθούν. Το στοίχημα θα είναι να αποτραβηχτούμε από την μάζα της αναλώσιμης παραγωγής και να μπούμε ως λαός στην ελίτ της σκέψης. Εκεί βρίσκονται οι υπεραξίες! Και θα πρέπει ως κράτος να οργανωθούμε ανάλογα ώστε να βοηθάμε στην παραγωγή τέτοιων υπεραξιών και να υπάρχει κίνητρο να μένουν αυτές οι υπεραξίες στα εγχώρια χρηματοκιβώτια. Την επόμενη δεκαετία, οι Έλληνες θα είμαστε το 0.1% του παγκόσμιου πληθυσμού. Νομίζω ότι είναι εφικτό να γίνουμε το κέντρο αναφοράς του πλανήτη και ελπίδα ανάσχεσης της πορείας προς έναν αδιέξοδο και στείρο γεω-επιχειρηματικό τεχνο-αυταρχισμό!

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Don`t copy text!