29/03/2024

Έθνος και Κράτος

πηγή φωτογραφίας: https://gr.pinterest.com/pin/556827941414195077/

Γράφει ο Ιωάννης Φουρνάρος

Στις μέρες μας , ο πολιτικός κόσμος αλλά και ένα μέρος της ελληνικής «διανόησης» θεωρούν το κράτος ταυτόσημο με το έθνος. Η μία πλευρά θεωρεί το κράτος ως όργανο-εργαλείο που σαν σκοπό έχει την όσο το δυνατόν καλύτερη διαχείριση του για την ευμάρεια των πολιτών στα στενά του όρια. Η άλλη πλευρά θέλει να αποτινάξει τη σημασία του έθνους και να κρατήσει μόνο αυτή του κράτους, ως μια αφηρημένη έννοια ξέχωρη από το έθνος, αλλά ως χώρο κυρίως γεωγραφικό που σκοπό έχει την ευημερία των λαών θεωρώντας την ως πρόταση προοδευτική. Όμως και οι δύο ιδέες και από τις δυο πλευρές ταυτίζονται μεταξύ τους, όσο και αν θέλουν να φαίνονται διαφορετικοί αυτοί που τις προωθούν, αφού συγκλίνουν ως προς την διαχείριση και την διεκπεραίωση εντός των συνόρων του κράτους, αδιαφορώντας ή απαξιώνοντας τη σημασία του έθνους.

Σκοπός του άρθρου είναι να ξεκαθαρίσει τις έννοιες και τις σημασίες που τόσο πολύ απαξιώθηκαν, λοιδορήθηκαν αλλά και πολεμήθηκαν κυρίως μετά τη μεταπολίτευση ενώ ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να διαστρεβλώνονται.

Το κράτος δεν δημιουργήθηκε για το κράτος αλλά για τους σκοπούς του έθνους. Το έθνος δημιούργησε το κράτος. Ολόκληρος ο ελληνισμός επαναστάτησε για να διώξει τον οθωμανικό ζυγό. Δεν ήταν μόνο ευθύνη της Πελοποννήσου ή της Στερεάς Ελλάδος ή κάποιων νησιών. Άλλα από κοινού, το Ελληνικό έθνος επαναστάτησε σε όλα τα όρια της οθωμανικής επικράτειας για να αποτινάξει το ζυγό και να δημιουργήσει το ελληνικό κράτος. Ακόμη και όσοι ζούσαν εκτός των ορίων της οθωμανικής αυτοκρατορίας βοήθησαν την επανάσταση με όλους τους τρόπους. Άρα η λογική δεν ήταν αφού φτιάξαμε κράτος, στα γεωγραφικά του σύνορα ήταν και τα όρια του έθνους ή ότι έπρεπε να σταματήσουμε και να ξεχαστούν οι αδερφοί Έλληνες που περίμεναν πότε θα ελευθερωθούν, αφού όλο το έθνος ξεσηκώθηκε για να φτιάξει κράτος ώστε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του έθνους και όχι να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα μια γεωγραφικής περιοχής.

Το κράτος είναι παιδί του έθνους, γι’αυτό και κύριο μέλημα του είναι να το διαφυλάσσει. Το κράτος είναι μικρότερο από το έθνος. Το έθνος δεν ζει στα στενά όρια του κράτους αλλά βρίσκεται και έξω από αυτό. Εδώ οφείλουμε να κάνουμε μια παρένθεση, το κράτος δυστυχώς δεν στάθηκε ικανό να σταματήσει αποτελεσματικά και να αναστείλει τον εκτοπισμό, αφανισμό του έθνους στις πατρογονικές εστίες του όπως ο ελληνισμός της Ρωσίας (μετά το 1919), της Μ. Ασίας (μετά το 1922), των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής (ιδίως μετά το 1945) όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Κονδύλης στο έργο του Θεωρία του Πολέμου (εκδόσεις Θεμέλιο). Ακολούθησε η εκδίωξη του ελληνισμού από την Κωνσταντινούπολη (1955) και την βόρειο Κύπρο (1974),η μαζική φυγή του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου στα τέλη του 20ου αιώνα αλλά και της καταπίεσης η οποία συνεχίζεται στις μέρες μας όσων έμειναν σ’ αυτή αλλά και στην Κύπρο.

Δυστυχώς στη χώρα μας, ακολουθήθηκε ο δρόμος, ότι είναι έξω από τα στενά σύνορα του κράτους, δεν μας νοιάζει. Έτσι το θέμα της Κύπρου ξεχάστηκε. “Η Κύπρος κείται μακράν, “άλλο η Κύπρος και άλλο η Ελλάδα”, το θέμα της Βορείου Ηπείρου, το Ποντιακό ζήτημα, ο ελληνισμός της Ίμβρου και της Τενέδου και μια σειρά άλλων ζητημάτων. Όποιο κομμάτι δεν μπορούσε και δεν μπορεί να κολλήσει στο κράτος θεωρείται περιττό. Αυτό έλεγαν και για την Θράκη πιο παλιά” Η σπονδυλική στήλη του κράτους δεν βαστάει την Θράκη” είχε πει ένας πρωθυπουργός πριν την μεταπολίτευση. Όπως και για την Κρήτη.

Συνέχεια ακούγεται η φράση δεν μπορεί η Ελλάδα, είναι μικρό κράτος, άλλη λύση δεν υπάρχει, δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Η θεωρία της «μικρής πλην έντιμης Ελλάδος». Δυστυχώς στα χρόνια της μεταπολίτευσης έγινε και ανέντιμη με την παράδοση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν στους Τούρκους. Αυτή η θεωρία βέβαια είναι σαν να λέει πως, ότι δεν μπορείς να το υπερασπιστείς, διπλωματικά, στρατιωτικά, πολιτικά, το εγκαταλείπεις. Δανειζόμενος τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη.” Κόβεις το πόδι σου, γιατί το ρούχο που έχεις (δηλαδή το κράτος) δεν είναι αρκετά μακρύ για να το σκεπάσεις.”

Το κράτος-κέντρο πολιτικό δεν έχει ζωή, πόσο μάλλον στον πολυπολικό κόσμο που διαμορφώνεται όπου τα έθνη επανακαθορίζονται και επαναπροσδιορίζονται με βάση το παγκόσμιο γίγνεσθαι και  είναι και αυτά που θα παίξουν ρόλο και θα έχουν λόγο στη παγκόσμια σκακιέρα. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί πως δεν μιλάμε για έθνη χωρίς εθνική συνείδηση, εθνική συνοχή, όραμα. Δεν μιλάμε δηλαδή για κράτη «χώροι» όπως τα ονομάζω.

Το Ελληνικό κράτος δεν γεννήθηκε για να ζήσει από το έθνος και αυτή η πρόσοδος σώθηκε μετά από έναν αιώνα γεμάτο εθνικές υποχωρήσεις με ευθύνη του κράτους. Ο προορισμός του κράτους ήταν και είναι να φυλάξει την ζωή του έθνους.

Αν το κράτος είναι ο φύλακας του έθνους, το έθνος πιο σκοπό έχει;

Το έθνος αλλά και όλων των εθνών η αποστολή τους είναι ο πολιτισμός. Έργο ανθρωπιστικό, ανθρώπινο, άξιο, χρήσιμο για την ανθρωπότητα. Οι πρόγονοι μας ήταν άξιοι της αποστολής τους. Ο Ελληνικός πολιτισμός έφτασε σε μια κορύφωση που, θα μου επιτρέψετε να πω, όμοια του δεν έχουμε δει. Γι’ αυτό και προκαλεί ακόμη και σήμερα τον παγκόσμιο  θαυμασμό. Γι’ αυτό άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο έρχονται να τον θαυμάσουν, να τον γνωρίσουν, να τον ανακαλύψουν. Όσα έθνη γεννούν πολιτισμούς είναι σημαντικά στον κόσμο, αξίζουν, προκόβουν, αφομοιώνουν δεν αφομοιώνονται, κυριαρχούν, δεν κατακτώνται . Τα υπόλοιπα έθνη μη μπορώντας να ακολουθήσουν, να βρουν το δικό τους δρόμο, το δικό τους όραμα, χρησιμεύουν ως δορυφόροι, ως όργανα, είναι παρίες και υποχείρια των ισχυρών.

«Ο αιώνας αυτός είναι ο αιώνας της γνώσης, των σημασιών, των εννοιών, των συμβόλων και συμβολισμών εκεί θα κριθεί η τύχη και η πρόοδος των εθνών» είχε γράψει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης στο εργο του Ελληνική Πολιτική Παιδεία, η πολιτική ως ανώτερη τέχνη, Εκδόσεις Στράβων

Φτάνει όμως ένα έθνος να είναι πολιτισμένο και να παράγει πολιτισμό, ώστε να καθορίσει την μοίρα του στη παγκόσμια σφαίρα; Κανένα έθνος δεν μπορεί να μείνει ζωντανό, να κάνει σχέδια για το μέλλον με την ψευδαίσθηση ή την αντιγραφή ενός άλλου πολιτισμού αφού αργά ή γρήγορα θα ενσωματωθεί με το έθνος το οποίο αντιγράφει. Η παραγωγή πολιτισμού θα πρέπει να είναι μια παραγωγή βασιζόμενη στο δικό του πολιτισμό, στις δικές του ρίζες, στη δική του παράδοση, στις δικές του αξίες, έννοιες και σημασίες.

Προφανώς και κανένα έθνος δεν έχει πρωτότυπο πολιτισμό αλλά είναι επηρεασμένο και από άλλους πολιτισμούς, είτε ξένους, είτε παλαιότερους, γεννημένους και αυτούς από το ίδιο έθνος ή και από τα δυο μαζί. Άλλο είναι αυτό και άλλο ένας ξενοφερμένος πολιτισμός μεταφυτευμένος και φορεμένος σε ένα έθνος.

Ο Ίων Δραγούμης μας θυμίζει:

«Το σχετικό κράτος, αν υπάρχει, ένα χρέος έχει, το να εξασφαλίζει όσο καλύτερα μπορεί το άνθισμα του έθνους, γι’ αυτό και το κράτος δεν έχει δικαίωμα να περιορίζεται στα στενά του σύνορα τα πολιτικά, ούτε να λησμονεί μέρη του έθνους, οσοδήποτε μακριά από το πολιτικό του κέντρο και αν βρίσκονται, παρά έχει χρέος και αυτά τα μέρη έξω από τα σύνορα τα πολιτικά να τα προφυλάσσει από τον αφανισμό τους, γιατί όλα τα μέρη του έθνους μαζί, σε όποιον πολιτικό οργανισμό και αν τύχουν, σφηνωμένα, δημιουργούν τον πολιτισμό του, συνεργάζονται όλα για να το μεγάλο άνθισμα. Δεν έχει δικαίωμα να πει το κράτος:” Δεν με μέλει τι γίνεται έξω από τα σύνορα μου”γιατί τούτο σημαίνει πως ξεχνά τον προορισμό του και τον δημιουργό του.” Ξεχνά τον σκοπό του που είναι να βγάλει το έθνος ανενόχλητα τον πολιτισμό του και συμπληρώνω αυτό το έθνος το πετυχαίνει όταν όλα τα σημεία του «σώματος» του υπάρχουν». {Έργα Τόμος Ά (Έθνος), Εκδόσεις Πελεκάνος}

 

Προφανώς και στον κόσμο δεν υπάρχει ένας πολιτισμός, ούτε διεκδικούμε την μοναδικότητα για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις. Όπως δεν υπάρχει μια Επιστήμη, μια Φιλοσοφία, ένα έθνος, έτσι και δεν υπάρχει ένας πολιτισμός. Όλοι οι πολιτισμοί καλοί και κακοί, όλα τα έθνη κάνουν την ανθρωπότητα. Το θέμα είναι εσύ πως προσδιορίζεσαι μέσα σε αυτή την πραγματικότητα που υπάρχει, ποιο είναι το όραμα σου ως έθνος και πόσο ικανό είναι το έθνος να δημιουργήσει και να αναπτύξει τον δικό του πολιτισμό για το καλό της ανθρωπότητας.

Δεν είναι φασιστικό, συντηρητικό, ουτοπικό, όταν μιλάς για έθνος και εθνικό όραμα. Με αυτό τον τρόπο συντηρείς τα αντανακλαστικά του έθνους σου, βάζοντας του τον πόθο να αυτοπροσδιοριστεί στη παγκόσμια σφαίρα και να μεγαλουργήσει. Δεν μπορεί να υπάρξει έθνος, χωρίς εθνικό όραμα, χωρίς αυτόχθονο σχέδιο, χωρίς δικό του βηματισμό. Δεν είναι μια ιδεολογική μάχη και κυρίως όχι με όρους του περασμένου αιώνα, αλλά μάχη για την ίδια την ύπαρξη του έθνους, για την επιβίωση του. Για το πώς και ως τί θέλει να συνεχίσει να υπάρχει ή να μην υπάρχει.

Αν το Ελληνικό κράτος θέλει να είναι ένας κρατικοδίαιτος μηχανισμός, διεκπαιρέωσης και διαχείρισης εντός των συνόρων, αψηφώντας τον λογο που γεννήθηκε, τότε όχι το ίδιο αλλά η ιστορική συγκυρία θα το κατατάξει στα κράτη που έχασαν την κρατική τους οντότητα. Τα κράτη χάνονται, όχι τα έθνη. Το έθνος σαν έθνος και τα άτομα του μπορούν να υπάρχουν σκορπισμένα από εδώ και εκεί (αν και η Αλεξάνδρεια δεν είναι ίδια με τη Νέα Υόρκη όχι για λόγους ιστορικούς, γεωγραφικούς, αλλά και λόγω της πολιτιστικής και πολιτισμικής διαφοράς που έχουν). Χωρίς την κρατική οντότητα θα καταλήξουν τα άτομα χωρίς εθνική συνείδηση ή εθνική μνήμη, υπηρέτες των άλλων εθνών.

Η ελληνική πολιτική δεν μπορεί να ταυτίζει το έθνος με το κράτος, ούτε να το απαξιώνει, ούτε να το πολεμά, για να κρύψει την πολιτική της αδυναμία μη μπορώντας να προσδώσει όραμα για τον ελληνισμό στο σύνολο του, εντός και εκτός συνόρων, βάζοντας τη ταφόπλακα στο έθνος που με τόσο κόπο και αίμα κράτησαν οι προγονοί μας για αιώνες. Η σημασία του έθνους, του εθνικού οράματος είναι η σπίθα, η κινητήριος δύναμη που μπορεί να μας βάλει σε τροχιά δημιουργίας, επανεκκίνησης και όχι το κράτος με μανδύα τη διεκπεραίωση, διευθέτηση μιας ψευδεπίγραφης ευημερίας, ούτε το κράτος με μανδύα έναν ψευτοδιεθνισμό, ψευτοανθρωπισμό, που στρώνει τον δρόμο στον διεθνή ιμπεριαλισμό για τον αφανισμό της κρατικής μας οντότητας και το ξεσπίτωμα του έθνους.

 

Επιμέλεια κειμένου: Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics & Daily News

 

Πρώτη δημοσίευση: Ελεύθερος Αρθρογράφος

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024