Ο COVID ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ

Γράφει ο Γιάννης Β. Δεβελέγκας   

Μια απλή ματιά στον παγκόσμιο χάρτη με τα στοιχεία εξάπλωσης της πανδημίας του κορονοϊού, αρκεί για να διαπιστώσει κανείς ότι η μετάδοσή του, ακολούθησε τον δρόμο του μεταξιού.

Ο δρόμος αυτός που υπάρχει εδώ και 2.000 χρόνια, ξεκινούσε αρχικά από την Κίνα και κατέληγε στη Ευρώπη δια μέσου της Κεντρικής Ασίας της Ινδίας και της Μικράς Ασίας συνδέοντας ανθρώπους, πολιτισμούς και οικονομίες των κρατών του γνωστού κάθε φορά κόσμου. Σήμερα, ακολουθώντας τις ίδιες χερσαίες και θαλάσσιες διαδρομές -με την προσθήκη βέβαια των αερομεταφορών και των αγωγών υδρογονανθράκων- απολήγει στις ΗΠΑ και τον Καναδά.

Το μετάξι, το μαλλί, το γυαλί, τα μπαχαρικά και γενικά τα υλικά αγαθά, μπορούμε να πούμε ότι συνταξίδευαν με τις φιλοσοφικές, τις θρησκευτικές, τις αρχιτεκτονικές τάσεις και γενικότερα τον πολιτισμό.

Ο όρος, Δρόμος του Μεταξιού (Silk Road), αποδίδεται στον Γερμανό γεωλόγο, βαρόνο Φέρντιναντ φον Ριχτχόφεν το 1877 και η σημασία του εμπεριέχει τη μεταφορά της δημιουργικής, ευρωπαϊκής και ασιατικής, πολιτιστικής ανταλλαγής.

Ας πούμε όμως δυο λόγια για το μετάξι το οποίο συνδέθηκε άμεσα με τον πλούτο και την εξουσία. Το μετάξι που οι Πέρσες οι Τούρκοι και οι Αγγλογάλλοι το πολέμησαν λυσσαλέα, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να περιορίσουν την εξάπλωσή του σε ολόκληρο τον πλανήτη, καθόσον τα σχέδια, το στυλ, οι τεχνικές και η ανακάλυψη νέων χρήσεών του, άγγιζαν κάθε κουλτούρα όπου κι αν εμφανιζόταν. Χρησιμοποιώντας όρο της Βιολογίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υφίστατο μετάλλαξη, ανάλογα με το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο βρισκόταν.

Η καλλιέργεια και η μέθοδος παραγωγής του, αποδίδεται σε έναν Κινέζο αυτοκράτορα και τη σύζυγό του γύρω στο 2.600 π.Χ. όταν δημιούργησαν από μία κάμπια, τον μεταξοσκώληκα, ένα σπάνιο και δυσεύρετο ύφασμα που πέρα από την καταπληκτική του υφή, διατηρούσε δροσιά το καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα. Αρχικά το ύφασμα αυτό χρησιμοποιήθηκε για να ντύσει τον αυτοκράτορα, αλλά στη συνέχεια διαδόθηκε ευρέως στην κινέζικη κοινωνία και επεκτάθηκε η χρήση του λόγω τον ιδιοτήτων των ινών του και σε άλλους τομείς, όπως πχ για χειρουργικά ράμματα. Δεν άργησε μάλιστα να χρησιμοποιηθεί και ως μέσον συναλλαγής.

Τον 4^ο αιώνα π.Χ. ένας Έλληνας (Διαολοράτσα), με το όνομα Κτησίας, έφτασε στην Κίνα, αντιλήφθηκε αμέσως την αξία του μεταξιού και το συνέστησε στη Δύση! Ο Κτησίας, την αχανή αυτή χώρα, την ονόμασε Σέρρες, δηλαδή χώρα του μεταξιού! Ο Μέγας Αλέξανδρος μάλιστα, φορούσε ρόμπες από μετάξι, βαμμένες με την σπάνια και πανάκριβη μωβ βαφή που έφτιαχναν οι Φοίνικες από εκκρίσεις θαλάσσιων σαλιγκαριών. Ωστόσο, ο δρόμος του μεταξιού διαμορφώθηκε οριστικά λόγω του έντονου εμπορίου που αναπτύχθηκε μεταξύ Δύσης και Ανατολής, κατά την ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο.

Οι Βυζαντινοί αποκτούν τη γνώση της παραγωγής του μεταξιού τον έκτο μ.Χ. αιώνα, όταν δύο Ασσύριοι μοναχοί επισκέφτηκαν την Κίνα, έμαθαν τον τρόπο καλλιέργειας και μετέφεραν λαθραία στα κούφια μπαστούνια τους αρκετά αυγά μεταξοσκώληκα.  

Στη Δυτική Ευρώπη διαδόθηκε το μετάξι τον 12^ο μ.Χ. αιώνα από τους Σταυροφόρους. Λίγο αργότερα (Μάρκο Πόλο) θα ανοίξουν παράλληλα και οι θαλάσσιοι δρόμοι του μεταξιού που έφτασαν (Χρ. Κολόμβος) μέχρι τον Νέο Κόσμο. Έτσι δημιουργήθηκε το δίκτυο που υπάρχει μέχρι τις μέρες μας.

Το τεράστιο αυτό σύμπλεγμα συγκοινωνιών και επικοινωνίας το οποίο κάποτε αποτελείτο από άθλιους δρόμους και επικίνδυνες θαλάσσιες διαδρομές, σήμερα έχει φέρει τον κόσμο κοντά στην παγκοσμιοποίηση. Εξασφαλίζει μεγάλη ταχύτητα τόσο στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών και υπηρεσιών, όσο και στην παγκόσμια μετανάστευση. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, πέρα από τα τεράστια οικονομικά οφέλη, ευνοείται και η αλληλεπίδραση μεταξύ των Ηπείρων, σε ότι αφορά στις θρησκευτικές, πολιτικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές διαφορές, που στο παρελθόν έγιναν αιτίες παγκόσμιων πολέμων, γενοκτονιών, εθνοκαθάρσεων, με εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα.

Παρότι όμως δαπανώνται δισεκατομμύρια δολάρια από τους υποστηρικτές της παγκοσμιοποίησης, οι προοπτικές της παραμένουν προς το παρόν μακρινό όνειρο και αμφιβόλου αποτελέσματος επιδίωξη, καθότι ο δρόμος προς αυτή πρέπει να ακολουθήσει τον δρόμο του μεταξιού.  

Ο δρόμος του μεταξιού, όμως, περνάει από τον Ευρασιατικό ζωτικό χώρο στον οποίο εξελίσσεται το «Μεγάλο Παιχνίδι» που ξεκίνησε τον 18^ο αιώνα ανάμεσα στις αποικιοκρατικές δυνάμεις στην Κεντρική Ασία, (Κυρίως ανάμεσα στους Ρώσους και τους Βρετανούς για τον έλεγχο του Αφγανιστάν), και συνεχίζεται σήμερα με άλλους παίκτες και χαρακτηριστικά, που διαμορφώθηκαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, την επέμβαση των ΗΠΑ σε ΙΡΑΚ και Αφγανιστάν χρησιμοποιώντας βάσεις σε Ουζμπεκιστάν και Πακιστάν αγνοώντας τον ΟΗΕ, καθώς και την γεωστρατηγική (γεωπολιτική και γεωοικονομική) αναβάθμιση της Κίνας. Στον ζωτικό αυτό χώρο η Κίνα, η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα αναμετρηθούν μέχρι τελικής πτώσεως. Ο νικητής θα εξασφαλίσει τον έλεγχο του δρόμου και θα καθορίσει τους κανόνες «κυκλοφορίας»!

Ένας άλλος σοβαρός λόγος που επηρεάζει τον δρόμο του μεταξιού, είναι ο φόβος και η ανασφάλεια που καλλιεργεί η κρίση της παγκόσμιας μετανάστευσης. Οι πολιτισμοί συγκρούονται και η μεταξύ τους συνάφεια αποκαλύπτεται ανύπαρκτη στην πράξη. Η συμβίωση ή αν θέλετε η ένταξη των μετακινούμενων πληθυσμών προς στις πλούσιες «Δυτικά» οργανωμένα κοινωνίες, έχει αποτύχει παταγωδώς.  Οι μουσουλμανικές τρομοκρατικές επιθέσεις ξυπνούν φόβους, ανασφάλεια και εθνικιστικά συναισθήματα. Θυμίζουν στους ανθρώπους την ανάγκη να διατηρήσουν τα κεκτημένα που απέκτησαν σε βάθος αιώνων με αγώνες και αίμα. Επιβεβαιώνουν την αξία διατήρησης της εθνικής τους ταυτότητας.

Επάνω σε αυτό το πλαίσιο έρχεται να δηλώσει την παρουσία του ένας τόσος δα μικρός αλλά πανίσχυρος εχθρός. Μια αόρατη απειλή που ακούει στο όνομα covid-19. Μια πανδημία που ακολουθώντας τον δρόμο του μεταξιού (Πάνω στον οποίο βρίσκονται και οι πλουσιότερες χώρες) σπέρνει στο πέρασμά του τρόμο και ανασφάλεια. Δείχνει να είναι σε θέση, αν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα αποτελεσματικά, να ανατρέψει τα πάντα! Όχι απλώς να αναστατώσει την παγκόσμια κοινότητα, αλλά να δημιουργήσει νέα δεδομένα.

Την αγωνία του γι  αυτό το ενδεχόμενο, εξέφρασε σε πρόσφατο άρθρο του και ο Χένρυ Κίσινγκερ υπογραμμίζοντας ότι «Οι αρχές της φιλελεύθερης οικονομίας και του φιλελεύθερου τρόπου σκέψης πρέπει να διασωθούν και να προστατευθούν στην μετά τον covid-19 εποχή, όταν ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος».

Σε σχέση με τον κορονοϊό, οι ηγέτες των πλούσιων χωρών που δεν θέλουν με τίποτε να χάσουν τα πρωτεία που κατέχουν στο παγκόσμιο πολιτικοοικονομικό γίγνεσθαι, έβαλαν αρχικά σε πρώτη προτεραιότητα την εθνική τους οικονομία και σε δεύτερη μοίρα τον παράγοντα «άνθρωπο». Όταν στη συνέχεια αντελήφθησαν ότι το αίσθημα της ασφάλειας των λαών υπερέβη την πολιτική, επέβαλαν σπασμωδικά, περιορισμό της ελευθερίας και απομονωτισμό. Υποτάχθηκαν δηλαδή στη λογική και υπάκουσαν πιστά στις διαθέσεις ενός ιού, του οποίου τα χαρακτηριστικά παραμένουν άγνωστα και άρα και το μέλλον, εξίσου με αυτόν, αόρατο!

Πρώτη Δημοσίευση: sta-fora 

Διαβάστε επίσης: Ο Δρόμος που στήριξε μια Αυτοκρατορία και απειλεί μια Νέα