Η ‘Αλωση της Πόλης: το μάθημα που δεν πήραμε

Γράφει ο Γρηγόρης Μπρόζος
φοιτητής Οικονομικού Α.Π.Θ.

 29 Μαΐου 1453, η αποφράδα ημέρα, η μαύρη Τρίτη! Τότε λήγει μετά από 53 μέρες, η πολιορκία αλλά και μία άνιση μάχη μεταξύ 7.000 υπερασπιστών και 80.000 επιτιθεμένων. Τελικά, οι Οθωμανοί καταφέρνουν να περάσουν τα Θεοδοσιανά τείχη και να κατακτήσουν την Κωνσταντινούπολη. Με τον τρόπο αυτό γράφεται το τέλος της χιλιόχρονης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

  Πώς φτάσαμε ως εδώ;

  Η Άλωση της Πόλης δεν ήταν παρά θέμα χρόνου. H άλλοτε ένδοξη αυτοκρατορία που κυριαρχούσε σ’ όλη την Μεσόγειο και που είχε εκχριστιανίσει την ανατολική Ευρώπη δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα κρατίδιο στην Κωνσταντινούπολη και στον Μυστρά. Τόσο στην οικονομία όσο και στον στρατό του Βυζαντίου επικρατούσε ένα χάος.

  H χαριστική βολή είχε δοθεί στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1204. Τη χρονιά αυτή είχε γίνει η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης. Το τραγικό αυτό συμβάν δεν είχε συντελεστεί από κάποιο Ισλαμικό έθνος εξ ανατολών, αλλά από του Χριστιανούς της δυτικής Ευρώπης. Αυτή ήταν η χρονιά της 4^ης Σταυροφορίας. Η σταυροφορία ξεκίνησε το 1202 από τον Πάπα Ιννοκέντιο τον 3^ο με πρόσχημα την ανακατάληψη της Αιγύπτου και των Αγίων Τόπων από τους Ισλαμιστές. Το 1202 οι Σταυροφόροι αποβιβάζονται στην Αίγυπτο όπως ήθελε το σχέδιο που είχε εκπονηθεί. Στη συνέχεα όμως τα πράγματα αλλάζουν και αντί για την Ιερουσαλήμ οι Σταυροφόροι στρέφονται στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί εύκολα εξουδετερώνουν τη φρουρά του Γαλατά και καταφέρνουν να κόψουν την αλυσίδα που προστάτευε τον Κεράτιο κόλπο. Με τα πλοίο τους πλέον στον Κεράτιο επιτίθενται στα αδύναμα θαλάσσια τείχη και γίνονται κύριοι της Πόλης.

  57 χρόνια μετά, στις 25 Ιουλίου 1261, η αυτοκρατορία της Νίκαιας ανακαταλαμβάνει την Κωνσταντινούπολη και το Βυζάντιο είναι πάλι εδώ. Παρ’ όλα αυτά, η ζημία που είχε γίνει ήταν μη αναστρέψιμη. Μετά την ανασύσταση της η  Αυτοκρατορία δε θύμιζε αλλά ούτε μπορούσε να ανακτήσει το ελάχιστο της παλιά της αίγλης και δύναμης. Το οριστικό τέλος ήταν θέμα χρόνου.

  Πολύ σημαντικό ρόλο είχαν διατελέσει οι δυτικές δυνάμεις και στα τελευταία χρόνια της Αυτοκρατορίας. Τις χρονιές 1438 με 1445 ο Αυτοκράτορα Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος σε μία κίνηση απελπισίας συμμετείχε στη σύνοδο της Φεράρας-Βενετίας. Επρόκειτο μία συμφωνία ένωσης των δυο εκκλησιών υπό την αιγίδα του Πάπα. Ο Αυτοκράτορας προχώρησε σε αυτόν τον απελπισμένο συμβιβασμό, προσδοκώντας σε μία δυτική στρατιωτική βοήθεια απέναντι στους Τούρκους. Η κίνηση αυτή πυροδοτεί ένα σκληρό εμφύλιο στην Κωνσταντινούπολη. Χαρακτηριστική είναι η φράση που σώζεται μέχρι σήμερα και που περιγράφει τις απόψεις της εποχής ‘’ Καλύτερα να μπει στην πόλη σαράκι Τούρκικο παρά τιάρα Παπική’’. Τελικά οι δυτικοί στάθηκαν αμέτοχοι στην πολιορκία αγνοώντας τις εκκλήσεις για βοήθεια.

  Ομοιότητες με το σήμερα

  Στην Ελλάδα του 2020 θα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει ομοιότητες με τις σκοτεινές ημέρες του 1453. Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως βιώνει παρακμή σε όλους τους τομείς. Η Ελληνική οικονομία δε θυμίζει σε τίποτα τις δεκαετίες ευημερίας που πέρασαν. Από τους γείτονες μας  αμφισβητείται η αποτρεπτική δύναμη και η περιοχή ευθύνης των ενόπλων δυνάμεων μας και αυτό γίνεται αντιληπτό με καθημερινές ενέργειες.

  Το τρομακτικό είναι ότι από πολλούν συζητούν τη πολυπόθητη ευρωπαϊκή βοήθεια. Ίσως είναι η πλειοψηφία αυτοί που περιμένουν από την Ε.Ε. να ‘’σώσει’’ την Ελληνική οικονομία αλλά και να υπερασπιστεί τα σύνορα μας ως Ευρωπαϊκά. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι παρά τις όποιες συμμαχίες και υποσχέσεις, κανένας δε ‘’θα βάλει το χέρι του στη φωτιά’’ για το καλό της Ελλάδος. Θα πρέπει να δούμε τα προβλήματα μας κατάματα, να οργανωθούμε και να τα αντιμετωπίσουμε και όχι να αναθέτουμε όλες τις ελπίδες μας στους απογόνους των σταυροφόρων.

 Προς αποφυγήν παρεξηγήσεως. Σε καμία περίπτωση αυτό το άρθρο δεν έχει σκοπό να εμφυτέψει ένα κλίμα αντιευρωπαϊσμού ή αντικαθολικισμού. Αντιθέτως, θα πρέπει να κοιτάμε το μέλλον, να συνεργαζόμαστε, να κτίζομαι σχέσεις ακόμα και να συγχωρούμε τους Ευρωπαίους εταίρους μας, αλλά ποτέ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΆΜΕ.

Πηγές:

https://www.britannica.com/event/Fall-of-Constantinople-1453

https://www.ancient.eu/article/1188/1204-the-sack-of-constantinople/

https://www.britannica.com/event/Council-of-Ferrara-Florence