Η φυσική επαφή στην εποχή της πανδημίας

Γράφει ο δρ Δημήτρης Γκίκας

Η αποτύπωση των περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας διαφαίνεται στο σύνολο σχεδόν της κοινωνικής, πολιτικής και ψυχολογικής σφαίρας δραστηριότητας, καθώς ανέτρεψε βίαια την έως χτες κανονική καθημερινότητα. Ένα από τα βασικά στοιχεία της καθημερινότητας που περιορίστηκε σε μεγάλη έκταση είναι η φυσική επαφή. Ας δούμε κάποια παραδείγματα.

Η παγίωση της τηλεργασίας (η οποία φαίνεται δεν θα αποτελεί απλώς μια ανάμνηση, αλλά πιθανότατα θα μονιμοποιηθεί σε πολλές κατηγορίες εργασίας) δρομολόγησε την απώλεια της επαφής συναδέλφων, οι οποίοι επικοινωνούσαν εξ αποστάσεως, χωρίς μάλιστα να έχει ακόμα ερευνηθεί αν αυτό ενδυνάμωσε ή μείωσε την αποδοτικότητα. Η έλλειψη φυσικής επαφής στον χώρο εργασίας ψυχολογικά οδηγεί τόσο σε αποδυνάμωση της τυπικής οργάνωσης, όσο και στην κατάρρευση της μη τυπικής οργάνωσης, στοιχείο που αναγνωρίζεται από το πεδίο της διοίκησης της επιχείρησης ως ιδιαίτερα σημαντικό για την επιτυχή οργάνωση του περιβάλλοντος εργασίας.

Η έλλειψη κοινωνικών επαφών (επισκέψεις, φιλικές ή οικογενειακές συγκεντρώσεις κλπ) – εννοώ τη φυσική κοινωνική επαφή, όχι την κοινωνική δικτύωση της σύγχρονης τεχνολογίας – μπορεί να προξενήσει εξίσου σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές σε μεγάλη κλίμακα, ενώ μακροπρόθεσμα δημιουργεί δεδομένα πολιτικής και κοινωνικής «αφαίρεσης», αποδυναμώνει δηλαδή κάθε πολιτικό και κοινωνικό δρώμενο, αφαιρεί από τον άνθρωπο την αίσθηση της ενότητας και τον καθιστά μονήρη κι αδύναμο ψυχολογικά και κοινωνικοπολιτικά.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός ορισμένων κατηγοριών ανθρώπων (παιδιά κι ηλικιωμένοι) οδήγησε σε σοβαρές αγχωτικές καταστάσεις και σε αίσθηση αποξένωσης. Τα παιδιά αρχικά (όταν θεωρήθηκαν δυνάμει υπερ-φορείς και υπαίτια για ενδεχόμενη μαζική μετάδοση του ιού) και οι ηλικιωμένοι σε όλη τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης (καθώς υπήρξε ισχυρή επιβολή να κλειστούν σπίτι ως ανήκοντες στις ευπαθείς ομάδες) είναι οι δύο κύριες κατηγορίες που υπέστησαν σοβαρούς ψυχικούς κλονισμούς, λόγω της κοινωνικής αποξένωσης που επιβλήθηκε, καθώς στοχοποιήθηκαν από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα. Ακόμα δεν έχει μελετηθεί η έκταση αυτής της αποξένωσης, αλλά το γεγονός ότι πολλοί ηλικιωμένοι σε παγκόσμιο επίπεδο, είτε αποκόπηκαν από τις κοινωνικές επαφές, είτε αφέθηκαν να πεθαίνουν στα γηροκομεία, είτε οι ίδιοι, λόγω φόβου, αποξενώθηκαν, δείχνει ότι τα αποτελέσματα θα αποδειχθούν τραγικά, στην πρώτη σοβαρή έρευνα που θα πραγματοποιηθεί γύρω από αυτό το ζήτημα.

Στα παραπάνω, προσθέστε και τη βίαιη επιβολή συνθηκών που οδηγούν στην αγοραφοβία (αγχώδης διαταραχή που αναφέρεται στον φόβο του ανθρώπου να βρίσκεται σε μέρη πολυσύχναστα) και θα αντιληφθείτε τις συνέπειες των μέτρων κοινωνικής αποξένωσης που πάρθηκαν λόγω της πανδημίας, όχι μόνο στους ηλικιωμένους και τα παιδιά, αλλά και στο σύνολο του ανθρώπινου πληθυσμού.

* Ο Δρ Δημήτρης Γκίκας έχει σπουδές σε Θεολογία, Φιλολογία, Φιλοσοφία και Ιστορία. Αναγορεύτηκε Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Έχει διδάξει σεόλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης του ιδιωτικού τομέα (Δευτεροβάθμια, Μεταδευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια). Ειδικεύεται στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, τη Φιλοσοφία, τη Θρησκειολογία, την Ιστορία και τις Πολιτικές επιστήμες. Αρθρογραφεί σε πολλά ελληνικά και διεθνή περιοδικά και εφημερίδες. Είναι μέλος της διεθνούς εκπαιδευτικής πλατφόρμας 100mentors. Έχει δημοσιεύσει βιβλία και έρευνες κι έχει διοργανώσει/συμμετάσχει σε Ημερίδες, Συνέδρια και Σεμινάρια τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Είναι μέλος και Επιστημονικός/Ακαδημαϊκός Σύμβουλος σε Λογοτεχνικές και επιστημονικές εταιρείες, Συλλόγους και Ιδρύματα. Είναι εκλεγμένος Σύμβουλος της 1^ης Κοινότητας του Δήμου Καλλιθέας.