Προτάσεις για αντιμετώπιση ταραχών πριν καν συμβούν

Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας

Ό,τι συνέβη στις ΗΠΑ μετά την δολοφονία του ΑφροΑμερικανού Τζορτ Φλόϋντ, θα πρέπει να θέσει σοβαρά ερωτήματα και στις αντίστοιχες Αρχές της χώρας μας, για το πώς θα διαχειριστούν παρόμοιες καταστάσεις, αν και εφόσον επαναληφθούν και στην ελληνική επικράτεια. Θυμίζω πώς το 2008, η Ελλάδα βίωσε μια παρόμοια κατάσταση εξέγερσης που κόστισε περίπου 2,5 δις ευρώ σε ζημιές κάθε είδους, χωρίς να υπολογιστεί η ζημιά που προκάλεσε σε επίπεδο φήμης έναντι τουρισμού αλλά και πολιτών που είχαν πρόβλημα στην καθημερινότητα τους πλέον (λ.χ. επίσκεψη στα κέντρα πόλεων για αγορές) .

Είναι σημαντικό λοιπόν να φανεί πώς θα μπορούσε να γίνει η διαχείριση μιας τέτοιας πιθανής κατάστασης που θα έχει προκληθεί είτε από ακραία στοιχεία, είτε από ξένο σώμα (αλλοδαποί που είναι το 10% του πληθυσμού της χώρας πάνω κάτω), είτε από συνδυασμό και των δύο προηγούμενων ομάδων.

Έχει αποδειχτεί ήδη πώς οι 1.600 περίπου άνθρωποι των ΥΜΕΤ/ΥΑΤ δεν επαρκούν, ενώ παράλληλα και οι κανόνες εμπλοκής στη χώρα μας είναι παντελώς αναχρονιστικοί. Δεν πιάνουμε καν το ζήτημα της αυτοπροστασίας με ιδιωτικό οπλισμό, που σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ έσωσε περιουσίες, ενώ εδώ οδηγεί απευθείας σε δικαστική αίθουσα.

Επίσης, δεν μπορεί κανείς να προκρίνει ότι δεν θα γίνει ή έχει λίγες πιθανότητες να συμβεί μια τέτοια αναταραχή, καθώς ήδη το βιώσαμε το 2008 , ενώ δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις ταραχών μικρής κλίμακας ακόμα και στην καθημερινότητα μπροστά απο ΑΕΙ ή ακόμα και στο κέντρο πόλεων , απο μερικές εκατοντάδες άτομα, που προκαλούν όμως πολύ μεγάλη ζημιά.

Οι προτάσεις που γίνονται εδώ, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη ως στοιχεία πρόβλεψης και αποτροπής, με προσαρμογές στα Ελληνικά δεδομένα καθώς η ασφάλεια είναι μέγιστο αγαθό για τους πολίτες. Έτσι θα μπορούν να απολαύσουν την ελευθερία τους αλλά και συγχρόνως θα μπορούν να λειτουργήσουν σε ένα εύνομο κράτος. Η ασφάλεια άλλωστε είναι πάντα 80% αποτροπή και πρόβλεψη και 20% καταστολή.

1. Αλλαγή ποινικού κώδικα. Καλώς ή κακώς , το μέγεθος κλίμακας των ταραχών εξαρτάται πάντα από τον φόβο επιβολής ποινής. Στην Ελλάδα ο ποινικός κώδικας που έμεινε από την προηγούμενη κυβέρνηση είναι επιεικώς απαράδεκτος ενώ και η σημερινή κυβέρνηση κωλυσιεργεί απίστευτα επί αυτών των αλλαγών , παρόλες τις υποσχέσεις της. Ειδικά δε στο σωφρονιστικό κομμάτι, οι πολλά υποσχόμενες νέες φυλακές , απλά έχουν μείνει “μακέτο” για τηλεοπτική προβολή. Η αλλαγή του ποινικού κώδικα εννοείται πώς θα εφαρμόζεται σε όποιον βρίσκεται στη χώρα, αλλοδαπός ή ημεδαπός. Η απόδειξη ορθής λειτουργίας ενός κράτους είναι η ισονομία. Αυτό οδηγεί απευθείας στο πώς οι νόμιμοι κάτοικοι της χώρας είναι όλοι ίσοι έναντι της έδρας ενός δικαστή.

2. Εκπαίδευση στελεχών δυνάμεων τάξης. Είναι προφανές αυτό ως ζητούμενο και μάλιστα έχει τεθεί από τα ίδια τα στελέχη των δυνάμεων ως απαιτητό και απαραίτητο. Είναι αδιανόητο να ζητάς από αστυνομικούς, πυροσβέστες κ.α. να επιχειρούν κατά όχλου, χωρίς να ξέρουν πώς να το κάνουν. Υπάρχουν αστυνομικοί που ακόμα και σήμερα, δεν γνωρίζουν πώς να χειρίζονται ορθά τον εξοπλισμό τους. Εξοπλισμό που ανήκει τεχνολογικά στην δεκαετία του 2000. Ως παράδειγμα μπορεί να πει κάποιος πώς ούτε καν ασύρματοι δεν υπάρχουν και όσοι έχουν δοθεί για την χρήση με το νέο SEPURA, απλά υπολειτουργούν. Η εκπαίδευση είναι κάτι που σήμερα λαμβάνεται δυστυχώς με έξοδα των ίδιων των ατόμων που ανήκουν στα σώμaτα ασφαλείας μετά την έξοδο τους από την ακαδημία και φυσικά επιβαρύνει το στέλεχος τόσο σε χρήμα όσο και σε χρόνο, καθώς γίνεται εκτός ωραρίου καθήκοντος.

3. Αλλαγή κανόνων εμπλοκής. Το έγκλημα άλλαξε, ο τρόπος ζωής άλλαξε, οι συνθήκες άλλαξαν, όμως ο αστυνομικός της Ελλάδος καλείται να επιχειρήσει με διαδικασίες του 1990 που θυμίζουν κάτι από τη γνωστή ταινία με τίτλο: “Ηλίας του 16ου”. Ο αστυνομικός σαφώς και θα πρέπει να τηρεί αυστηρά μέτρα σεβασμού προς τον πολίτη και την ανθρώπινη ζωή, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να μπορεί να προστατεύει και τους νομότυπους πολίτες και τις περιουσίες τους, και φυσικά τον εαυτό του. Το “μην πυροβολείς μέχρι να σε πυροβολήσουν” είναι κανόνας που ούτε στρατοί πλέον σε αποστολές ασφαλείας σε τρίτες χώρες, δεν τηρούν. Είναι αδιανόητο να περιμένει κάποιος να του ρίξουν με ΑΚ, ενώ το έχει δει ήδη στα χέρια δράστη, για να ρίξει με το 9αρι υπηρεσιακό όπλο όταν αυτός δεν συμμορφωθεί σε διαταγή αφοπλισμού (αν δεν πάθει εμπλοκή εκείνη την στιγμή). Αντίστοιχα, όταν υπάρχει άοπλος μεν πολίτης, που όμως δεν συμμορφώνεται σε διαταγές και προβάλει επικίνδυνη αντίσταση, ο αστυνομικός θα πρέπει να μπορεί να έχει στην διάθεση του μη θανατηφόρους τρόπους να τον συμμορφώσει με ικανή βία (βλ. taser). Αυτό όμως για κάποιο λόγο, (κυρίως πολιτικής σκοπιμότητας), ακόμα δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα παρόλο που στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καθόλα αποδεκτό.

4. Τεχνολογία. Βάσεις δεδομένων με ικανότητα διασταύρωσης, κάμερες σώματος, drones, δεδομένα σε πραγματικό χρόνο στο στέλεχος που επιχειρεί στο πεδίο, καμπάνιες από ΜΜΕ για να υπάρξει προσέγγιση πολίτη και αστυνομικού, συνεργασία υπηρεσιών με κοινή επιχειρησιακή γλώσσα μέσα από τεχνολογικά κανάλια, χρήση κοινωνικών δικτύων για άμεση επικοινωνία, εκσυγχρονισμός εξοπλισμού κοκ. Δεν θα τα αναλύσω, καθώς είναι αμιγώς τεχνολογικά ζητήματα και θα κουράσουν, όμως από τους τίτλους μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τη χρησιμότητα τους.

5. Προσέγγιση των πολιτών από παιδική ηλικία. Η χρήση στελεχών των σωμάτων ασφαλείας ως εισηγητές θεμάτων είναι το Α και το Ω, όταν γίνονται εκδρομές ή προσεγγίσεις από σχολεία ή ομάδες παιδιών. Η παρουσίαση του έργου με ορθό τρόπο (και όχι μέσω ΜΜΕ) καθώς και η δυνατότητα στα παιδιά να ακουμπήσουν και να δούν τι σημαίνει αυτό που βλέπουν κάθε μέρα στην τηλεόραση, βοηθάει πολύ. Η απόδειξη αυτών βρίσκεται στην εικόνα των παιδιών και στο πώς συμπεριφέρονται π.χ. σε εκδρομές σε Πυροσβεστικούς Σταθμούς όπου τους δίνεται η ευκαιρία να κρατήσουν αυλό και μάνικα, να μπούν σε όχημα, ή αντίστοιχα σε αστυνομικό τμήμα, όταν έχουν την δυνατότητα να μπούν σε όχημα προς επίδειξη ή να δουν στελέχη της ΔΙ.ΑΣ να κάνουν επίδειξη με μηχανές κοκ. 

Θα μπορούσαμε φυσικά τώρα να μπούμε σε διαδικασία, να πούμε και πιο τεχνικές λεπτομέρειες, στοχευμένες σε ειδικά θέματα και ομάδες (βλ. καταλήψεις, περιπολίες, τρόπος επιχειρήσεων κοκ ), αλλά νομίζω πώς τα παραπάνω καλύπτουν το συντριπτικά μεγαλύτερο ζήτημα ασφαλείας της χώρας μας, ειδικά μιλώντας για περιπτώσεις ταραχών που είναι πάντα ευκολότερο αντιμετωπίσιμες πριν καν δημιουργηθούν, παρά όταν κληθεί η όποια δύναμη να τις αντιμετωπίσει.