Λευκορωσία: Η επόμενη μέρα

By George Friedman
Geopolitical Futures

Οι δημόσιες διαδηλώσεις κατά του Προέδρου της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, έχουν ενταθεί. Παρατηρώντας την κατάσταση, φαίνεται απίθανο η προεδρία του να επιβιώσει. Εάν οι διαδηλωτές είναι τόσο αφοσιωμένοι όσο εμφανίζονται, τότε ο Λουκασένκο έχει εξαντληθεί κάθε περιθώριο ελιγμών. Η μόνη λύση για μια έντονη και μακροπρόθεσμη αντίσταση είναι μια ένοπλη δύναμη που θα πυροβολήσει ενάντια στο πλήθος. Δεδομένου ότι οι διαδηλώσεις συνεχίζονται για εβδομάδες και αυτό δεν έχει συμβεί, ο υπολογισμός των διαδηλωτών είναι ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί.

Επομένως, η μόνη επιλογή του Λουκασένκο να παραμείνει στην εξουσία είναι να αλλάξει το παιχνίδι. Η συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Σότσι ήταν μια προσπάθεια να γίνει ακριβώς αυτό και, στη πορεία, να επιτρέψει στον Πούτιν να αλλάξει το δικό του παιχνίδι.

Ο Λουκασένκο υπήρξε ικανός στη διατήρηση της κυριαρχίας της Λευκορωσίας και, με αυτόν τον τρόπο, στη διατήρηση της δικής του δύναμης. Σε αυτό το σημείο, η κυριαρχία είναι μια πολυτέλεια που μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να αντέξει. Λαμβάνοντας υπόψη τα όρια των δυνάμεων της Λευκορωσίας για την καταστολή των διαδηλώσεων, η τελευταία ευκαιρία του Λουκασένκο να επιβιώσει είναι να ανταλλάξει κυριαρχία με πραγματική, αλλά μειωμένη εξουσία, αναθέτοντας σε κάποιον άλλο να καταστείλει την αναταραχή. Και ο πιο προφανής εταίρος ενεομένως να είναι ο Πούτιν.

Ο Πούτιν ενδιαφέρεται να ενσωματώσει τη Λευκορωσία στη ρωσική σφαίρα. Η Λευκορωσία δεν είναι μόνο ένα αμυντικό πλεονέκτημα για τη Ρωσία, το οποίο της παρέχει ένα ρυθμιστικό και στρατηγικό βάθος ενάντια στις δυτικές εισβολές, αλλά και μια επιθετική απειλή για την Πολωνία, τη Βαλτική και, μακροπρόθεσμα, τη Σλοβακία. Ο Πούτιν δεν προτίθεται να ξεκινήσει πόλεμο προς τα δυτικά. Οι πιθανότητες να χάσει έναν τέτοιο πόλεμο είναι πολύ υψηλές για να τον διακινδυνεύσει και το αποτέλεσμα μιας απώλειας θα ήταν απρόβλεπτο. Για τον Πούτιν, η απλή επιλογή πολέμου του δίνει πολιτική θέση στη Ρωσία και έναν μοχλό που θα μπορούσε να αναγκάσει τις ευρωπαϊκές χώρες να αλλάξουν τις πολιτικές τους για να καλύψουν τις ρωσικές ανάγκες. Η Λευκορωσία θα έδινε στη Ρωσία επιλογές και οι στρατηγικές επιλογές είναι λιγότερες στην πράξη από ό, τι μπορεί να εμφανίζονται στη θεωρία.

Ο Πούτιν, στο παρελθόν, έκανε ελιγμούς για να κυριαρχήσει στη Λευκορωσία, αλλά ο Λουκασένκο τον εμπόδισε. Ο Πούτιν δεν είχε πολλά να προσφέρει στον Λουκασένκο και η απόλυτη στρατιωτική κατοχή,  κάτι που οι Ρώσοι θα μπορούσαν να πετύχουν, θα οδηγούσε σε ανάταση του ΝΑΤΟ ως μια αποτελεσματική μαχητική δύναμη και θα ανάγκαζε τη Γερμανία να αποχωρήσει από τους ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία. Τα δύο τελευταία πράγματα πήραν προτεραιότητα έναντι της Λευκορωσίας, οπότε η Ρωσία προσπάθησε αλλά δεν μπορούσε να ενεργήσει.

Οι εκλογές στη Λευκορωσία και η αντίδραση του λαού έδωσαν στον Πούτιν την επιλογή να ενεργήσει. Αντί για εχθρική εισβολή, η ενέργεια  θα ερχόταν κατόπιν αιτήματος του νομικά εκλεγμένου προέδρου της Λευκορωσίας, για να σταθεροποιήσει μια χώρα ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία, σε μια εποχή κατά την οποία οι Δυτικοί υποκινούν ταραχές δημιουργώντας κρίση. Ο Πούτιν δεν θα χρειαζόταν να χρησιμοποιήσει βία. Η απλή παρουσία ρωσικών δυνάμεων θα σήμαινε στους διαδηλωτές  ότι οι κίνδυνοι διαμαρτυρίας αυξήθηκαν ξαφνικά. Οι συνομιλίες του Σότσι βοήθησαν στην επίτευξη βημάτων προς αυτή την κατεύθυνση: ο Λουκασένκο πρότεινε ότι οι μελλοντικές στρατιωτικές ασκήσεις της Λευκορωσίας, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή το πεδίο εφαρμογής, θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη Ρωσία, ενώ ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι η Μόσχα θα δώσει στη Λευκορωσία κρατικό δάνειο 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων.

Αν και δεν είναι σαφές εάν η δηλητηρίαση του Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης,  Αλεξέι Ναβάλνι σήμαινε για τη Λευκορωσία ό,τι θα μπορούσε να έρθει, σίγουρα μια κίνηση προς τη Λευκορωσία θα ήταν ένα σήμα για τους αντιπάλους του Πούτιν στη Ρωσία.

Δεν είναι επίσης σαφές πόσο ισχυροί είναι οι διαδηλωτές. Δεν ξέρουμε αν θα μπορούσαν ή θα καταφύγουν σε ένοπλη αντίσταση ή εάν γείτονες όπως η Πολωνία μπορεί να τους βοηθήσουν. Η μέτρηση της κατανομής εξουσίας μεταξύ διαδηλωτών και κυβερνήσεων είναι ένα από τα πιο δύσκολα μέρη της γεωπολιτικής, επειδή δεν είναι γεωπολιτική. Πριν από πολλά χρόνια, υποτίμησα τις διαδηλώσεις στο Ιράν και απέτυχα να δω ότι μια μεγάλη ομάδα του ιρανικού στρατού στάθηκε δίπλα στις διαδηλώσεις.  Πίστευα επίσης ότι τα πλήθη στη Βενεζουέλα θα έριχναν τον Νικόλα Μαντούρο. Η μέτρηση του πάθους του πλήθους και της πειθαρχίας της αστυνομίας και του στρατού δεν γίνεται εύκολα. Και η τάση των πολιτικών και των ειδικών να μαντέψουν λάθος είναι ουσιαστική.

Αυτό είναι κάτι που ο Λουκασένκο και ο Πούτιν πρέπει να υπολογίσουν. Η επίθεση σε μια μάζα ανθρώπων που είναι πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν τις σφαίρες τους θα ήταν καταστροφική και για τους δύο – για τον Λουκασένκο επειδή θα χάσει τον πλήρη έλεγχο αυτού του λαού και για τον Πούτιν επειδή θα χάσει την υποστήριξη της Ευρώπης, την οποία χρειάζεται οπωσδήποτε.

Παρόλα αυτά, τα πλήθη συχνά νικούν τις δυνάμεις που ήδη καταρρέουν. Έτσι, ο Λουκασένκο, για τον οποίον διακυβεύονται, θα προσφέρει πολλά στον Πούτιν. Ο Πούτιν, με πολλά να κερδίσει, θα είναι πρόθυμος , αλλά θα είναι και ο πιο προσεκτικός από τους δύο. Θα θέλει να πάρει τον έλεγχο της Λευκορωσίας χωρίς να φαίνεται ότι έχει παραβιάσει την κυριαρχία της. Το πώς θα λειτουργεί αυτό ήταν πιθανότατα η συνομιλία της συνάντησής τους.

Κεντρική φωτογραφία: Από τη συνάντηση Πούτιν Λουκασένκο στο Σότσι τη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου.

Πηγή εικόνας: https://www.intellinews.com/lukashenko-putin-meet-in-sochi-russia-grants-1-5bn-bailout-loan-and-more-191881/