Τι μας έμαθε η έκθεση της Moody’s για την Τουρκία

Γράφει ο Μπρόζος Γρηγόρης,

Φοιτητής Οικονομικού Α.Π.Θ.

  Τον Σεπτέμβριο, η εταιρία Moody’s υποβαθμίζει την τουρκική οικονομία και στις 11 Σεπτεμβρίου δημοσιεύει έκθεση που αιτιολογεί αυτή την ενέργεια. Αρχικά, θα πρέπει να ορίσουμε τί είναι η Moody’s, τί είναι αυτές οι αξιολογήσεις και τί σημαίνουν για τις διάφορες χώρες.

   Η οικονομία διεθνώς  εδώ και πολλά με χρόνια λειτουργεί με δάνεια. Εταιρείες και κράτη δανείζονται ώστε να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους ή να χρηματοδοτήσουν μια οικονομική δραστηριότητα.  Αυτός ο δανεισμός απέχει πολύ από το στερεότυπο του δανείου που έχουμε στο μυαλό μας από κάποια τράπεζα και με μηνιαία δόση. Οι μεγάλες οικονομικές μονάδες (κράτη και επιχειρήσεις) όταν θέλουν να βρουν κεφάλαια προχωρούν στην έκδοση ομολόγων, έκδοση χρέους στην οικονομική ορολογία. Το ομόλογα είναι ουσιαστικά χρεόγραφα που η διάρκεια τους ξεκινάει από 6 μήνες και φτάνει τα 50 με 60 χρόνια. Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι τα 10ετή ομόλογα. Έτσι, δημιουργείται μία υποχρέωση μεταξύ του εκδότη και του αγοραστή. Αυτή η μορφή χρέους πωλείται – διαπραγματεύεται  σε οικονομικούς όρους – στα διεθνή χρηματιστήρια όπου επενδυτές όλων των ειδών (από ερασιτέχνες μέχρι μεγαλο-επενδυτές) μπορούν να αγοράσουν ένα μέρος του ομολόγου.

    Καταλαβαίνουμε ότι οι αγορές κάθε χρόνο βομβαρδίζονται από εκατοντάδες ομόλογα εταιρικά, κρατικά, μακροχρόνια, βραχυχρόνια κτλ. Έτσι, υπάρχει η ανάγκη κάποιας αξιολόγησης όλων αυτών των νεοεκδοθέντων χρεών. Εδώ εμφανίζονται οι εταιρείες αξιόλογης που προσφέρουν αυτήν ακριβώς την υπηρεσία. Υπάρχουν μόλις 3 εταιρείες αξιολόγησης η Moody’s, η Standard & Poor’s και η Fitch Ratings. Οι κολοσσοί αυτοί  βαθμολογούν όλα τα εκδοθέντα ομόλογα και τα ταξινομούν σε μία κλίμακα. Αυτή η ιεράρχηση είναι ο οδηγός των επενδυτών στο να δώσουν στον εκδότη το κεφάλαιο που ζητάει. Η υποβάθμιση είναι μία ιδιαίτερα οδυνηρή διαδικασία γιατί ουσιαστικά δείχνει στους κατόχους κεφαλαίων ότι ο εκδότης γίνεται αφερέγγυος, δυσκολεύοντας με τον τρόπο αυτό την εξεύρεση κεφαλαίων για τον δεύτερο.

  Η Moody’s υποβαθμίζοντας την Τουρκία δείχνει στην διεθνή κοινότητα την επικινδυνότητα να της δανείσουν.  Στην έκθεση αναλύονται οι 3 λόγοι που οδήγησαν στην υποβάθμιση.

  Πρώτο αίτιο είναι η προοπτική μίας κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών. Ενδείξεις είναι η υποβάθμιση της τουρκικής λίρας και η μείωση των αποθεματικών ξένου συναλλάγματος στην Κεντρική Τράπεζα. Τονίζεται ότι τα δύο αυτά στοιχεία είναι καταστροφικά για την τούρκικη οικονομία και κοινωνία καθώς, εάν δεν αλλάξει κάτι, θα οδηγήσουν σύντομα σε κρίση του ισοζυγίου πληρωμών. Μία τέτοια κρίση σημαίνει ουσιαστικά ότι η χώρα θα δυσκολευτεί να βρει νέα κεφάλαια. Η Moody’s σημειώνει επίσης ότι η δραματική υποβάθμιση της τουρκικής οικονομίας δεν βοήθησε τις βιομηχανικές εξαγωγές της όπως κάποιος θα περίμενε. Αυτό διότι η Τουρκία δεν έχει παραγωγή α’ ύλης, είναι μία μεταποιητική δύναμη. Δηλαδή, πρέπει πρώτα να εισάγει ό,τι χρειάζεται η βιομηχανία της πληρώνοντας σε δολάρια και έπειτα να τα επεξεργαστεί και να τα εξάγει.

 Δεύτερος σταθμός της έκθεσης είναι το θεσμικό πλαίσιο. Πολλές φορές και σε πολλά σημεία η Moody’s περιγράφει τις ηγεσίες των τουρκικών οικονομικών θεσμών ως ανίκανες και ανεπαρκείς. Αναφέρεται ότι ο παρεμβατισμός της τουρκικής προεδρίας με ένα απλό διάταγμα παρακάμπτοντας την βουλή αποτελεί εμπόδιο σε μία υγιή οικονομική ανάπτυξη. Κοινώς φωτογραφήθηκε η τοποθέτηση ανίκανων ανθρώπων που χαίρουν της εμπιστοσύνης του σουλτάνου σε θέσεις κλειδιά, καθώς επίσης και ο απολυταρχικός τρόπος με τον οποίον λειτουργεί το τουρκικό κράτος.

Τρίτο και τελευταίο κριτήριο που οδήγησε την Moody’s να υποβαθμίσει την τουρκική οικονομία είναι ο εκτροχιασμός της δημοσιονομικής πολιτικής. Δημοσιονομική είναι η πολιτική που διαχειρίζεται τα κρατικά έσοδα και καθορίζει τις κρατικές δαπάνες. Στην έκθεση αναφέρεται ότι κυρίως λόγω του υψηλού πληθωρισμού (υποβάθμιση της λίρας)  η χώρα οδηγείται στην αποπληρωμή υψηλότερων επιτοκίων με αποτέλεσμα την διόγκωση του δημοσίου χρέους. Συγκεκριμένα, το δημόσιο χρέος αναμένετε να αυξηθεί από  32,5% σε 42,9%. Ανοδική πορεία αναμένουμε και στο τουρκικό δημόσιο έλλειμμα, το οποίο άγγιζε το 5,8% το 2018, το 7,3% το 2019, ενώ για το 2020 αναμένεται στο 8,8%. Τέλος, σε διάφορα σημεία της έκθεσης γίνεται αναφορά πως η τουρκική στρατιωτική κλιμάκωση στην ανατολική Μεσόγειο δημιουργεί κλίμα αστάθειας στην οικονομία.

  Συνοψίζοντας, η Moody’s υποβαθμίζει την Τουρκία ‘’πατώντας ‘’ επάνω σε δύο σταθμά. Αφ’ ενός, σε αμιγώς οικονομικά νούμερα και στατιστικά δεδομένα που δεδομένης της κρίσης του ιού covid19  ταλανίζουν πολλές χώρες. Αφ’ ετέρου, στο απολυταρχικό πολιτικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί και στην tουρκική επιθετικότητα. Ίσως εδώ να κρύβεται μια αμφιβολία στον εάν ο Ερντογάν θα καταφέρει να υλοποιήσει όλα τα φιλόδοξα σχέδια του.

Έκθεση της Moody’s : https://www.moodys.com/research/Moodys-downgrades-Turkeys-ratings-to-B2-and-maintains-negative-outlook–PR_431146

 πηγή κεντρικής φωτογραφίας: https://www.ekathimerini.com/256431/article/ekathimerini/business/moodys-greece-can-weather-a-prolonged-tourism-slump