Ο Ελληνισμός και ο Καραταΐδης: το δόγμα του πρωταθλητισμού
Chessman is changed to the shadow of the crown. Idea concept
Γράφει ο ιστορικός Παναγιώτης Γέροντας
Κάποτε ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Κυριάκος Καραταΐδης, όταν η ομάδα του δεν έπαιρνε για δέκα χρόνια πρωτάθλημα, ρωτήθηκε ποιοί ήταν οι στόχοι της νέας σεζόν. Τότε λοιπόν είχε απαντήσει: “Είμαστε ο Ολυμπιακός. Είμαστε καταδικασμένοι να έχουμε ως στόχο το πρωτάθλημα”.
Κρατήστε αυτή τη δήλωση. Πολλοί το τελευταίο καιρό χρησιμοποιούν άκριτα τον όρο φινλανδοποίηση. Θα εξηγήσω παρακάτω για ποιούς λόγους η Ελλάδα δεν είναι Φινλανδία και για ποιούς λόγους η χρήση του όρου είναι άκυρη στα ελληνοτουρκικά θέματα.
Με τον όρο φινλανδοποίηση περιγράφουμε την κατάσταση στην οποία περιήλθε η Φινλανδία μετά το τέλος του Β παγκόσμιου Πολέμου. Δηλαδή στην διατήρηση, ύστερα από ακρωτηριασμό, της εδαφικής ανεξαρτησίας αλλά με τίμημα την πειθήνια στάση της στην Σοβιετική Ένωση. Είναι η διαδικασία με την οποία μια ισχυρή χώρα αναγκάζει μια μικρότερη γειτονική χώρα να συμμορφώνεται με τους κανόνες εξωτερικής πολιτικής της ισχυρής χώρας, επιτρέποντας της ταυτόχρονα να διατηρήσει την ανεξαρτησία της και το δικό της πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Η υιοθέτηση αυτής της στάσης ήταν απότοκο του φόβου ότι η μικρή χώρα οδηγούμενη σε σύρραξη με τη γείτονά της θα χάσει πολλά περισσότερα.
Η Ελλάδα όμως δεν είναι Φινλανδία για πολλούς λόγους:
Πολιτισμικοί λόγοι
Ο νέος Ελληνισμός προέρχεται απευθείας από την Ρωμαίικη Αυτοκρατορία μας του Μεσαίωνα. Όταν η Ρωμαίικη Αυτοκρατορία κατελήφθη από τους Οθωμανούς οι Ρωμιοί μπήκαν σε μια κατάσταση “πολιτείας εν αιχμαλωσία”. Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπολεως ενεδυθη οχι μόνο τα αυτοκρατορικά ενδύματα αλλά απέκτησε και τον ρόλο ενός μίνι αυτοκράτορα στο πλαίσιο του rum millet.
Από εκεί και πέρα ο Ρωμιός συνεχίζει να ειναι Ρωμιός με τις διαδικασίες της πολιτισμικής μνήμης, όπως ακριβώς και ο Εβραίος. Κεντρικό σημείο στην διαδικασία αυτή ήταν η Εκκλησία με το τυπικό και την γλώσσα της. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός παρακινεί Ορθόδοξους Αλβανούς να μαθαίνουν ελληνικά γιατί σε αυτήν την γλώσσα μιλησε ο Θεός. Τον 18ο αιώνα η πολιτισμική υπεροχή του Ρωμιού γίνεται και ταξική καθώς οι Έλληνες αποκτούν σημαντική εμπορική υπεροχή μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για ελληνική εμπορική αυτοκρατορία θα ομιλησει ο μεγάλος Βρετανός ιστορικός Douglas Dakin. Για διαβαλκανικη αστική τάξη ο τιτάνας της ελληνικής ιστοριογραφίας Νίκος Σβορώνος. Τα μέλη της άρχουσας τάξης των χριστιανικών περιοχών μαθαίνουν να μιλούν και να φέρονται “ρωμαίικα” για να ενταχθούν σε αυτήν την αστική τάξη. Η φτωχολογιά, όποια γλώσσα και αν ομιλεί, οδηγείται στο περιθώριο της Ιστορίας. Και όλα αυτά ενώ όλοι οι Βαλκανικοί λαοί έχουν ενωθεί κάτω από το σκήπτρο του Έλληνα Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως. Και όλα αυτά ενώ οι Ρωμιοί έμποροι που ταξιδεύουν σε μια κλασικιζουσα Δύση ανακαλύπτουν ότι μιλούν την ίδια γλώσσα με τον Όμηρο και τον Πλάτωνα.
Οι άλλοι εθνικισμοί προήλθαν από αντιδράσεις στην πολιτισμική και οικονομική υπεροχή των Ελληνων. Οι Βούλγαροι με την Εξαρχία τους δεν είχαν βάλει στο στόχαστρο τους Οθωμανούς αλλά την Ρωμαίικη Εκκλησία. Το αλβανικό κράτος κοπιάζει να αφανίσει το ελληνικό στοιχείο γιατί γνωρίζει ότι οι Νότιοι Αλβανοί είναι παραστρατημενοι Έλληνες. Ακόμη όμως και ο τουρκικός εθνικισμός δεν δημιουργήθηκε σε αντιδιαστολή με τον Ελληνισμό; Το 1922 ο Κεμάλ οδήγησε εναντίον του Ελληνικού Στρατού στίφη μουσουλμάνων, τους οποίους μέχρι τώρα προσπαθούν να τους “κάνουν Τούρκους”. Ακόμη και η νίκη και υπεροχή του Ερντογάν τι σημαίνει; Αποτυχία του τουρκικού εθνικισμού. Δεν υπάρχουν Τούρκοι αλλά Οθωμανοί Μουσουλμάνοι.
Η Ελλάδα έχει πολιτισμικά κεντρικό ρόλο τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Μέση Ανατολή. Την πρωτοκαθεδρία αυτή την είδε ήδη ο Ρήγας στην Χάρτα του, ενώ κατά καιρούς η Ελλάδα παίζει κεντρικό ρόλο στην χάραξη της βαλκανικής πολιτικής. Η σύμπηξη της Βαλκανικής Αντάντ το 1935 έγινε με την Ελλάδα ως κεντρικό παίκτη, ενώ μεταπολεμικά η χώρα μας αποτελούσε ίσως τον σημσντικότερο κρίκο της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Στις αρχές του 20ου αιώνα η Ελλάδα ως “Πρότυπον Βασίλειον εν τη Ανατολή” προέβαλε ως σοβαρός αντικαταστάτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ανατολή. Το ότι είμαστε το ανατολικό σύνορο του Χριστιανισμού και της Ευρώπης δεν έχασε ποτέ τη σημασία του.
Εδαφικοί – Οικονομικοί Λόγοι
Σημαντικός παράγοντας στην γεωπολιτική σκέψη των Αγγλοσαξώνων αποτελεί η κυριαρχία στην “Ακτογραμμή” (Rimland). Η “περιοχή της καρδιάς” (Heartland) είναι η κεντρική και πιο σημαντική περιοχή της Ευρασίας, όποιος την κατέχει μπορεί να ελέγξει τον κόσμο. Καταλήγει προτείνοντας την πολιτική της ανάσχεσης (containment), ώστε να εμποδιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση στη θάλασσα (θεωρία Halford Mackinder). Σημαντικό στοιχείο για τον έλεγχο της Heartland αποτελεί ο έλεγχος της Ακτογραμμής (Nicholas Spykman). Η Ελλάδα αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ακτογραμμής της Ανατολικής Μεσογείου.
Παράλληλα η Ελλάδα αποτελεί τον κόμβο διαδρομών πάσης φύσεως, ιδίως των ενεργειακών αγωγών. Ας αναλογιστούμε. Ποιό έργο οικονομικής φύσεως που θα συνέδεε την Μέση Ανατολή με την Δύση δεν θα ελαμβανε υπόψη τη θέση της Ελλάδας; Τέλος η Ελλάδα ως παράκτιο κράτος των Βαλκανίων αποτελεί την θύρα των κρατών αυτών προς τη θάλασσα, ενώ παράλληλα συγκρατεί (διαχρονικά) την έξοδο προς αυτή.
Η Ελλάδα δεν είναι Φινλανδία. Είμαστε καταδικασμένοι να διεκδικούμε το πρωτάθλημα στην περιοχή μας. Όποτε μάλιστα αποτύχαμε, χάσαμε την ελευθερία μας. Το 1453 οι Οθωμανοί δεν αρκέστηκαν στην κηδεμονία του Βυζαντίου αλλά προχώρησαν στην κατάλυση του. Όταν το 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Ελλάδα, μοίρασαν τη χώρα στα τρία.
Είμαστε σημαντικοί, όσο και αν κάποιοι από εμάς δεν το θέλουν. Στόχος μας πάντα είναι το πρωτάθλημα.
Σημείωση: Στον πρώτο χάρτη εικονίζονται το Heartland και το Rimland σύμφωνα με τις θεωρίες των Mackinder, Spykman. Στην δεύτερη η Ελλάδα και τα Βαλκάνια.
About Post Author
