Η Κίνα, οι ΗΠΑ και… οι υπόλοιποι

Του Nicholas Crawford

IISS

Οι μεσαίες δυνάμεις, τα μικρά κράτη και οι αναπτυσσόμενες χώρες εξαρτώνται από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Και οι δύο είναι κεντρικής σημασίας για τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, αποτελούν τεράστιες αγορές για εξαγωγές, και είναι η μεγαλύτερη πηγή ξένων επενδύσεων και δανεισμού. Και η κεντρικότητα του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και του δολαρίου για την οικονομία παγκοσμίως, δίνει στις ΗΠΑ επιπλέον οικονομικούς μοχλούς για να χρησιμοποιήσουν. Επομένως οι υπόλοιποι είναι, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, γεω-οικονομικά ευάλωτοι στο αμερικανικό και κινεζικό statecraft, είτε είναι με τη μορφή οικονομικών προτροπών είτε με εξαναγκασμό ή την καλλιέργεια ενός επιχειρηματικού λόμπι.

Η Κίνα έχει εκθέσει την ευπάθεια άλλων χωρών στην οικονομική της ικανότητα. Έχει χρησιμοποιήσει με επιτυχία οικονομικά κίνητρα για να παρέμβει στη λήψη αποφάσεων σε περιφερειακά όργανα όπως το ASEAN, και για να ενθαρρύνει κράτη να αλλάξουν την διπλωματική αναγνώριση από την Ταϊβάν, Ακόμη και σε μεγάλες οικονομίες όπως η Γερμανία, η εξάρτηση από τις εξαγωγές στην Κίνα έχει υπονομεύσει την κυβερνητική προθυμία να ασκήσει κριτική στο Πεκίνο. Επίσης, ο εξαναγκασμός ήταν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για το Πεκίνο. Το ο2010, για παράδειγμα, απαγόρευσε τις εξαγωγές σπάνιων γαιών στην Ιαπωνία -που είναι κρίσιμης σημασίας για τον κλάδο υψηλής τεχνολογίας της- σε σχέση με τη διαφωνία για τα νησιά Senkaku/Diaouyu. Πιο πρόσφατα, το Πεκίνο επέβαλε περιορισμούς στις εισαγωγές βοδινού και σιτηρών από την Αυστραλία ως απάντηση στην έκκληση της Καμπέρα για τη διεξαγωγή ερευνών σχετικά με την προέλευση της πανδημίας του κορονοϊού. Το Πεκίνο έχει επιβάλει επίσης μποϋκοτάζ τουρισμού για την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν, σε κατά καιρούς την τελευταία δεκαετία.

Οι ΗΠΑ πρόσφατα έχουν επικεντρωθεί στην οικονομική τους διαμάχη με την Κίνα -επιχειρώντας να την αποτρέψουν από το να κυριαρχήσει σε στρατηγικούς τομείς της παγκόσμιας οικονομία και να την υποχρεώσουν να αλλάξει τις οικονομικές της πολιτικές. ωστόσο, καταφεύγουν σε οικονομικούς μοχλούς για να επηρεάσουν και άλλες χώρες επίσης. Οι ΗΠΑ έχουν ακόμη χρησιμοποιήσει την οικονομική τους υπεροχή για να παρέμβουν στην Ευρώπη, επιβάλλοντας το 2017 δασμούς σε επιχειρήσεις (οποιασδήποτε εθνικότητας) που εμπλέκονται στον αγωγό αερίου Nord Stream II μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διάθεση της Ουάσιγκτον για οικονομική κυριαρχία είναι ευρεία: ήταν το Κογκρέσο που πρότεινε τις κυρώσεις για τον Nord Stream II. Ο Λευκός Οίκος ήταν εναντίον.

Επιτυγχάνοντας ισορροπία

Η απειλή της κινεζικής και αμερικανικής κυριαρχίας δημιουργεί πρόσθετη ώθηση για τη συνεργασία των μεσαίων δυνάμεων, των μικρών κρατών και των αναπτυσσόμενων χωρών. Τέτοια κράτη αντιμετωπίζουν ξεχωριστά γεω-οικονομικές ευπάθειες, αλλά υπάρχει το περιθώριο για να καλλιεργούν συλλογικά γεω-οικονομική ανθεκτικότητα (για παράδειγμα με την οικοδόμηση περιφερειακών υποκατάστατων για ξένους προμηθευτές από τους οποίους εξαρτώνται εξ ολοκλήρου, και συμφωνώντας να δημιουργήσουν στρατηγικά αποθέματα βασικών αγαθών) και να δημιουργήσουν συλλογικές απαντήσεις μπροστά σε ενδεχόμενο κινεζικό ή αμερικανικό οικονομικό εξαναγκασμό. Τόσο οι καλά καθιερωμένοι οικονομικοί οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι νεότεροι, όπως η Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για την ΤΡΡ και την Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Αφρικής, θα μπορούσαν να βρουν μια επιπλέον αίσθηση του σκοπού στην επιδίωξη της γεωοικονομικής άμυνας.

Κατά την ανάπτυξη μιας αμυντικής γεωοικονομικής στρατηγικής, οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την πρόκληση να συμφιλιώσουν την επιδίωξη των στόχων ασφαλείας, ενώ επιδιώκουν να αποκομίσουν τα οφέλη του διεθνούς εμπορίου και να τηρήσουν τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας. Εξάλλου, προσπαθώντας να υπερασπιστούν την οικονομία από εξωτερικές απειλές, τα μέσα για να το κάνουν δεν πρέπει δεν θα πρέπει από μόνα τους να το αποδυναμώνουν. Αλλά μια στρατηγική που βασίζεται στην ποικιλομορφία και στον ανταγωνισμό μεταξύ οικονομικών εταίρων και που αποτρέπει τις ξένες χώρες από το να στρεβλώνουν το εμπόριο, τις επενδύσεις και την οικονομία, θα μπορούσαν να αποφέρουν οικονομικά οφέλη.

πηγή: Capital.gr