29/03/2024

Μυστικό κανάλι της Τουρκίας για ενίσχυση της σχέσης με το Ισραήλ

Γράφει η Amberin Zaman
Al Monitor 

 

Ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν έχει πραγματοποιήσει σειρά επαφών με ισραηλινούς αξιωματούχους με στόχο την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο πλευρών όπως τόνισαν καλά ενημερωμένες πηγές.  Μιλώντας στο Al-Monitor υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ταυτοποιηθούν ονομαστικά, τρεις πηγές επιβεβαίωσαν ότι πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις τις τελευταίες εβδομάδες με τον Χακάν Φιντάν να εκπροσωπεί την Τουρκία σε τουλάχιστον μία από αυτές, αλλά αρνήθηκαν να πουν πού. Οι κυβερνήσεις συνήθως αρνούνται να σχολιάσουν επίσημα θέματα που σχετίζονται με τέτοιου είδους πληροφορίες.

Μία από τις πηγές είπε χαρακτηριστικά πως  «Η κίνηση [μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ] συνεχίζεται», αλλά δεν ανέφερε λεπτομέρειες. Να τονίσουμε πως δεν υπήρξε πρεσβευτής σε καμία από τις δυο χώρες από τον Μάιο του 2018, όταν η Τουρκία έδειξε στον πρέσβη του Ισραήλ την πόρτα για τις αιματηρές επιθέσεις  στη Γάζα και μετά την απόφαση της Ουάσινγκτον να μεταφέρει την πρεσβεία της από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Ο Φιντάν πιστεύεται ότι είχε πραγματοποιήσει αρκετές συναντήσεις στο παρελθόν, για να συζητήσει μεταξύ άλλων κοινές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια στη Συρία και τη Λιβύη, όπως αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το Al-Monitor, αλλά οι πηγές ανέφεραν ότι ο τελευταίος γύρος αποσκοπούσε συγκεκριμένα στην αναβάθμιση των δεσμών σε διπλωματικό επίπεδο.
Υπάρχει έντονη ανησυχία στην Άγκυρα ότι η νέα  κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν θα είναι λιγότερο επιδοκιμαστική απέναντι στη τακτική πολέμου του  Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει τρεις ξεχωριστές επιδρομές ενάντια στους Κούρδους της Συρίας από το 2016, έχει στείλει στρατεύματα και μισθοφόρους από τη Συρία στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν και προκαλεί ένταση  με την Ελλάδα στα νερά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι, σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο Μπάιντεν δεν θα προστατεύσει την Τουρκία από κυρώσεις για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 και για τον πρωταρχικό ρόλο της τουρκικής τράπεζας Halkbank στη διευκόλυνση του παράνομου πετρελαίου του Ιράν για το εμπόριο χρυσού.
«Ο υπολογισμός είναι ότι το να είσαι καλός με το Ισραήλ,  θα κερδίσεις την εύνοια της ομάδας του Μπάιντεν», δήλωσε ένας δυτικός αξιωματούχος. Από την πλευρά της η δρ Gallia Lindenstrauss  του Ισραηλινού Ινστιτούτου Εθνικών Μελετών Ασφαλείας τόνισε πως «Νομίζω ότι θα ήταν προς το συμφέρον και των δύο κρατών να μην υπερεκτιμούν το νόημα του βήματος επαναφοράς των πρεσβευτών. Καθώς οι σχέσεις δεν υποβαθμίστηκαν το 2018, είναι από τη σκοπιά του διπλωματικού πρωτοκόλλου ένα απλό βήμα». «Και τα δύο κράτη μπορούν να το παρουσιάσουν ως βήμα καλής θέλησης για την επικείμενη κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία είναι πιθανό να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη χαλάρωση των εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας από την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία δεν προωθούσε καθόλου αυτήν την ατζέντα», πρόσθεσε χαρακτηριστικά. 
Οι εμπορικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών – που χαρακτηρίζονται ως οι μόνες φιλο-κοσμικές δημοκρατίες στη Μέση Ανατολή έως ότου ο Ερντογάν πήρε μια απότομη αυταρχική στροφή – παρέμειναν ανέπαφοι.

Ωστόσο, μία από τις πηγές παρουσιάστηκε σκεπτική σχετικά με τις προοπτικές μιας πραγματικής επαναφοράς «για όσο διάστημα η Τουρκία εξακολουθεί να είναι η παγκόσμια έδρα της Χαμάς».

Σύμφωνα με τη δρ Lindenstrauss «Αυτό που μπορεί να προσφέρει η Τουρκία σε αυτό το σημείο, και το Ισραήλ θα ήθελε, είναι οι τουρκικές διαβεβαιώσεις ότι η Χαμάς δεν χρησιμοποιεί το έδαφος της για να ενορχηστρώσει τρομοκρατικές δραστηριότητες εναντίον του Ισράλ. Τέτοιες υποσχέσεις δόθηκαν και στο παρελθόν, αλλά υπήρξαν αναφορές ότι δεν ήταν πραγματικές. Οι πιο συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν επομένως να είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης». 

Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι σε εκατοντάδες πράκτορες της Χαμάς, μεταξύ των οποίων τρομοκράτες που έχουν οριστεί από τις ΗΠΑ και έχουν σχεδιάσει επιθέσεις εναντίον του εβραϊκού κράτους, έχει προσφερθεί καταφύγιο και σε ορισμένες περιπτώσεις τουρκική ιθαγένεια από την Άγκυρα. Τον Αύγουστο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατηγόρησε την Άγκυρα επειδή φιλοξένησε δύο ηγέτες της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του Ismail Haniyeh, επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς. «Η συνεχής επικοινωνία του Προέδρου Ερντογάν προς αυτήν την τρομοκρατική οργάνωση χρησιμεύει μόνο για την απομόνωση της Τουρκίας από τη διεθνή κοινότητα, βλάπτει τα συμφέροντα του παλαιστινιακού λαού και υπονομεύει τις παγκόσμιες προσπάθειες για την πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων που ξεκίνησαν από τη Γάζα», ανέφερε σε δήλωση.

Η Αίγυπτος, η οποία είχε επίσης δύσκολες σχέσεις με την Τουρκία από την εκδίωξη του Μοχάμεντ Μόρσι, κατηγορεί  την Τουρκία ότι φιλοξενεί τους οπαδούς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η αποδυνάμωση της διπλωματικής και στρατιωτικής δέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή έχει δώσει ώθηση σ΄ αυτό που πολλοί θεωρούν ως τουρκικό αλυτρωτισμό στις πρώην οθωμανικές κυριαρχίες. Ωστόσο, παρά την επιτυχία της Τουρκίας στον περιορισμό των κουρδικών φιλοδοξιών στη Συρία, τη διάσωση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης  και τη βοήθεια στο  Αζερμπαϊτζάν (όπως βοήθησε και το Ισραήλ) να νικήσει την Αρμενία, η Τουρκία βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένη. Το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν ενωθεί ενάντια στις τρέχουσες επιχειρήσεις γεώτρησης  της Άγκυρας  στην ανατολική Μεσόγειο μέσω ενός συνδυασμού συμφωνιών οικονομικής και στρατιωτικής συνεργασίας.
Ευρύτερα, η Σαουδική Αραβία, η Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πιέζουν ενάντια στις προσπάθειες του Ερντογάν να επεκτείνει τη στρατιωτική ηγεμονία της Τουρκίας σε ολόκληρη τη περιοχή του Λεβάντ, το Μαγκρέμπ και το Κέρας της Αφρικής.

Οι αυξανόμενες οικονομικές δυσκολίες της Τουρκίας αποτελούν τη  ρίζα των προσπαθειών του Ερντογάν να αλλάξει πορεία. Οικονομικά προβλήματα που αναμένεται να αυξηθούν απότομα, παρά τη συνεχιζόμενη καλοσύνη του Κατάρ σε περίπτωση που τεθούν σε εφαρμογή οι κυρώσεις των ΗΠΑ ή της ΕΕ. Έτσι , η Τουρκία απέσυρε το σεισμικό σκάφος εξερεύνησης, το Oruc Reis, από τα μεσογειακά ύδατα στις 30 Νοεμβρίου πριν από τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 10-11 Δεκεμβρίου και όπου θα σταθμιστούν οι κυρώσεις κατά της Άγκυρας.

Σε μια  ακόμη προσπάθεια, η Άγκυρα έφτασε στη Σαουδική Αραβία. Ο Ερντογάν μίλησε με τον Σαουδάραβα Βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλ-Αζίντ Αλ Σαουντ στις 21 Νοεμβρίου πριν από τη σύνοδο κορυφής της G20 που έλαβε χώρα  υπό την προεδρία της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με το  Middle East Eye Τούρκοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο Ερντογάν ζήτησε τη βοήθειά του για να τερματίσει ένα ανεπίσημο μποϊκοτάζ των τουρκικών αγαθών Οι εξαγωγές της Τουρκίας στο βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας μειώθηκαν κατά 15% το Σεπτέμβριο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Πρόκεται για τον τρίτο συνεχόμενο μήνα της πτώσης, όπως ανέφερε το Bloomberg.

Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών πάγωσαν  μετά τη φονική δολοφονία του αντιφρονούντα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στη Κωνσταντινούπολη.  Η Τουρκία ηγήθηκε μιας θορυβώδους εκστρατείας για να αποκαλύψει τον φερόμενο ρόλο του Σαουδάραβου πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν  στην υπόθεση. Την περασμένη εβδομάδα, το τουρκικό δικαστήριο πρόσθεσε έξι νέους κατηγορούμενους στους 20 Σαουδάραβες που δικάζονται ερήμην – συμπεριλαμβανομένων δύο στενών βοηθών του πρίγκιπα – για την υποτιθέμενη συμμετοχή τους στη δολοφονία Κασόγκι. 
Τότε, ο Ερντογάν απέρριψε τις παρακλήσεις του Σαλμάν για να θάψει την ιστορία της δολοφονίας. ‘Εκτοτε, η παγκόσμια εικόνα του πρίγκιπα δεν έχει αποκατασταθεί, με τα Ηνωμένα Έθνη και τη CIA να δείχνουν την συνενοχή του. Ωστόσο, παραμένει ισχυρότερος από κάθε άλλη φορά με πολλούς Σαουδάραβες να συσπειρώνονται πίσω του και ενάντια σε αυτό που βλέπουν ως παγκόσμια συνωμοσία. Στόχος της Τουρκίας ήταν να αποτρέψει την άνοδο του πρίγκιπα στο θρόνο σύμφωνα με τον Ali Shihabi, ειδικό στη Μέση Ανατολή και εκ των συγγραφέων του βιβλίου «The Saudi Kingdom: Between the Jihadi Hammer and the Iran Anvil».
«Αυτό που αποκαλύφθηκε από την υπόθεση Κασόγκι ήταν η έλλειψη κατανόησης του Ερντογάν για το πώς λειτουργεί η διαδοχή της Σαουδικής Αραβίας», δήλωσε ο Shihabi στο Al-Monitor σε τηλεφωνική συνέντευξη. Επιπλέον, η ιδέα ότι οποιαδήποτε σφήνα θα μπορούσε να κινηθεί μεταξύ του βασιλιά και του γιου του δεν ήταν ποτέ ρεαλιστική. Ενώ οι Σαουδάραβες ήταν ανοιχτοί στην επαναφορά των σχέσεων όπως  υποστήριξε ο Shihabi, η σταθερή παρουσίαση ενοχοποιητικών αποδεικτικών στοιχείων κατά του πρίγκιπα μέσω των διεθνών μέσων ενημέρωσης «άφησε μια πολύ κακή γεύση». Και όπως προέβλεψε δεν βλέπει η δυσπιστία απέναντι στον Ερντογάν να εξαφανίζεται σύντομα. Όχι πριν ο Ερντογάν μετριάσει τις τοπικές του φαντασιώσεις. 
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024