Σταδιακή αποσύνθεση μετά το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο
Του Peter Kellner
Carnegie Europe
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου τους αποκαλεί “η τρομερή τετράδα”.
Αυτές τις ημέρες, δύο από τα τέσσερα έθνη που απαρτίζουν το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι λιγότερο φιλικά προς τον Βρετανό πρωθυπουργό από ό,τι είναι αυτός προς αυτά. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια μεγάλη απειλή για έναν από τους στόχους του για το brexit: τις ισχυρότερες σχέσεις εντός του Ηνωμένου βασιλείου μετά το brexit.
Παραδοσιακά, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήταν ποτέ μια σταθερή οντότητα. Οι σχέσεις μεταξύ Αγγλίας, Ιρλανδία, Σκοτίας και Ουαλία έχουν διακυμάνσεις. Λιγότερο από 100 χρόνια πριν, το Ηνωμένο Βασίλειο περιλάμβανε όλα τα βρετανικά νησιά, προτού ένας εμφύλιος οδηγήσει στην απόσχιση 26 από τις 32 κομητείες της Ιρλανδία το 1922.
Οι εντάσεις δεν εξαφανίστηκαν ποτέ. Για τρεις δεκαετίες μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 1960 και 1990, η βόρεια Ιρλανδία -και περιστατικά οι αγγλικές πόλεις- υπέφεραν από το Troubles, την βίαιη εκστρατεία του IRΑ, για την επανένωση της Ιρλανδίας δια της βίας. Ο ira σκότωσε περισσότερους από 2.000 ανθρώπους, οι “πιστοί” του, αντίπαλοι του Ηνωμένου Βασιλείου περισσότερους από 1000, και ο βρετανικός στρατός περισσότερους από 300.
Στη Σκοτία και στην Ουαλία, τα εθνικιστικά κόμματα έχουν αφήσει το στίγμα τους πιο ειρηνικά. Και οι δύο χώρες τώρα έχουν τα δικά τους εθνικά κοινοβούλια με σημαντικές δυνάμεις, αλλά ενώ η διάθεση για πλήρη ανεξαρτησία είναι περιορισμένη στην Ουαλία, έχει αυξηθεί στη Σκοτία.
Το brexit έχει προσθέσει τώρα νέα διάσταση σε αυτές τις ιστορικές εντάσεις. Μπορεί να συμβάλει με την πάροδο του χρόνου στη διάσπαση του Ηνωμένου Βασιλείου. Μόνο ένας γενναίος τζογαδόρος θα ποντάρει ότι τόσο η Σκοτία όσο και η Βόρεια Ιρλανδία θα ανήκουν στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2040.
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Όταν η νέα βουλή της Σκοτίας συνεδρίασε για πρώτη φορά το 1999, ένα από τα μέλη της χειροκροτήθηκε για τη δήλωσή του ότι: “το κοινοβούλιο της Σκοτίας, που έπαψε στις 25 Μαρτίου 1707, συγκαλείται εκ νέου εδώ”.
Αυτή η δήλωση έχει στόχο την εθνικιστική νοσταλγία, αλλά δεν έχει καμία ακρίβεια. Το νόμισμα της Σκοτίας, και ως εκ τούτου, οι συνολικές οικονομικές της δυνάμεις ελέγχονται από το Λονδίνο, όπως και η άμυνα και η εξωτερική της πολιτική.
Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε για το brexit το 2016, οι Σκοτσέζοι ήταν δύο προς έναν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Αλλά η Σκοτία δεσμεύτηκε από το αποτέλεσμα σε όλο το ΗΒ: υποχρεώθηκε να αποχωρήσει από την ΕΕ μαζί με την Αγγλία, τη Βόρεια Ιρλανδία και την Ουαλία.
Αυτό άνοιξε εκ νέου. Μια συζήτηση που φάνηκε να είχε διευθετηθεί το 2014, όταν ένα δημοψήφισμα για τη σκοτσέζικη ανεξαρτησία, κατέληξε με τους Σκοτσέζους να ψηφίζουν 55% υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υποτίθεται ότι ήταν μια απόφαση γενιάς, που προσέφερε στους Σκοτσέζους να συνεχίσουν να είναι μέλη τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στην ΕΕ.
Πολλοί Σκοτσέζοι τώρα αισθάνονται ότι ο μόνος τους τρόπος να ενταχθούν εκ νέου στην ΕΕ είναι να διασπαστούν από το ΗΒ. Περισσότερο από ποτέ, τα εθνικιστικά και φιλοευρωπαϊκά αισθήματα ενώθηκαν στη Σκοτία -και κερδίζουν σημαντική στήριξη.
Για πρώτη φορά, οι δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν το 2020 αναφέρουν ότι η πλειοψηφία των Σκωτσέζων τώρα τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η άνοδος της στήριξης είναι μια άμεση απάντηση στο ότι η Σκοτία υποχρεώθηκε παρά τη θέληση της να βγει από την ΕΕ.
Το 2021, η Σκοτία θα εκλέξει νέο κοινοβούλιο. Το Σκοτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP) είναι έτοιμο να καταλάβει το καλύτερο του αποτέλεσμα στην ιστορία του και να παραμείνει στην εξουσία. Μαζί με τους Πράσινους, επίσης υπέρ της ανεξαρτησίας και υπέρ της ΕΕ, το SNP θα αποκτήσει σίγουρα την πλειοψηφία -και πιθανώς μια μεγάλη αυτοδυναμία- για ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία.
Νομικά ωστόσο, οι πολιτικοί της Σκοτίας δεν έχουν την εξουσία να προκηρύξουν δημοψήφισμα. Μπορούν να ζητήσουν ένα, αλλά η απόφαση εναπόκειται στο Λονδίνο. Εδώ, οι Συντηρητικοί επαναλαμβάνουν μεγάλη πλειοψηφία και αντιτίθενται σε ένα νέο δημοψήφισμα. Ο Johnson, ο ηγέτης των Συντηρητικών, δηλώνει πως οι Σκοτσέζοι πρέπει να περιμένουν 40 χρόνια πριν από ένα νέο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία.
Βραχυπρόθεσμα, θα επικρατήσει το βέτο του Λονδίνου. Μακροπρόθεσμα, είναι άλλο θέμα. Εάν οι Συντηρητικοί παραμείνουν στην εξουσία στο Γουέστμινστερ και το SNP στο Εδιμβούργο, θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια συνταγματική κρίση. Δυστυχώς οι Συντηρητικοί ίσως χρειαστεί να υποχωρήσουν.
Εναλλακτικά, οι Συντηρητικοί μπορεί να χάσουν την εξουσία στις επόμενες εκλογές στο ενωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, οι Εργατικοί, θα δυσκολευτούν πολύ να πάρουν την αυτοδυναμία. Ένα πιο πιθανό αποτέλεσμα, εάν οι Συντηρητικοί χάσουν, είναι μια κυβέρνηση μειοψηφίας των Εργατικών που θα στηρίζεται στη στήριξη του SNP. Και το τίμημα για αυτή τη στήριξη θα είναι η συμφωνία για μια νέα ψηφοφορία για την ανεξαρτησία της Σκωτίας.
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ένα δημοψήφισμα είναι πιθανό πριν από το 2030. Η αποχώρηση της Σκοτίας από το ΗΒ είναι μια μακρινή πιθανότητα.
Η πολιτική της Βόρειας Ιρλανδία είναι πολύ διαφορετική. Αλλά ο προορισμός του μπορεί να είναι ο ίδιος με αυτόν της Σκοτίας. Οι πολιτικές της φυλές καθοδηγούνται από την θρησκεία: η πλειοψηφία των προτεσταντών είναι ξεκάθαρα φίλο-βρετανική, ενώ η καθολική μειονότητα θέλει μια ενωμένη Ιρλανδία. Για την ώρα, οι περισσότεροι ψηφοφόροι της Βόρειας Ιρλανδία θέλουν να παραμείνουν στο ΗΒ.
Αλλά τρεις παράγοντες αλλάζουν αυτή την απλή πολιτική αριθμητική.
Πρώτον, τα δημογραφικά στοιχεία -καθοδηγούμενα από ποσοστά γεννήσεων και τη μετανάστευση- οδηγούν τη Βόρεια Ιρλανδία αργά αλλά σταθερά, προς μια πλειοψηφία των Καθολικών.
Δεύτερον, μια μικρή αλλά συνεχώς αυξανόμενη μειοψηφία ψηφοφόρων, απορρίπτει το σεχταριστικό χάσμα και δεν ψηφίζει πλέον σύμφωνα με τη θρησκεία τους.
Τρίτον -και εδώ είναι το μόνο σημείο στο οποίο η Βόρεια Ιρλανδία μοιάζει με τη Σκοτία- το Brexit κάνει τη διαφορά. Με βάση τη νέα συμφωνία ΗΒ-ΕΕ για τις μελλοντικές σχέσεις, που επετεύχθη στις 24 Δεκεμβρίου, το νησί της Ιρλανδία παραμένει πολιτικά διχασμένο αλλά είναι οικονομικά πιο ενωμένο από ό,τι οποιαδήποτε στιγμή από το 1922.
Δεν υπάρχουν συνοριακοί σταθμοί, κανόνες ή δασμοί που να εμποδίζουν το εμπόριο κατά μήκος των συνόρων 500 χλμ μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδία. Αλλά το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της ηπειρωτικής Βρετανίας υπόκειται τώρα σε σημαντικούς ελέγχους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κενά ράφια στα σούπερ μάρκετ της Βόρειας Ιρλανδίας.
Η δημογραφική και οικονομική λογική της Βόρειας Ιρλανδίας υποδηλώνει την επανένωση της Ιρλανδία στα επόμενη 10-20 χρόνια.
Ήδη, οι δημοσκοπήσεις κάνουν λόγο για μετατόπιση των απόψεων προς ένα διχασμό 50-50 σχετικά με το εάν πρέπει να εγκαταλείψουν το ΗΒ. Στο μεταξύ, οι προοπτικές επανένταξης στην ΕΕ -από την οποία το 56% των Βορειοιρλανδών ψηφοφόρων το 2016 δεν ήθελε να φύγουν- είναι ελκυστικές, όχι μόνο στους καθολικούς εθνικιστές, αλλά επίσης στην αυξανόμενη μειονότητα των αντί-σεχταριστικών προτεσταντών.
Μόνο στην Ουαλία οι εθνικιστές παραμένουν σε σαφή μειονότητα.
Μέχρι το 2040, η τρομερή τετράδα του Johnson μπορεί να αποτελεί πράγμα του παρελθόντος. Το Brexit θα μπορούσε να καταλήξει να διχάσει το Ηνωμένο Βασίλειο πιο κατανοητά από ό,τι χωρίζει την Ευρώπη.
πηγή: Capital.gr
