Ομπάμα, Τραμπ και Μπάιντεν: Συνέπεια στην εξωτερική πολιτική

By George Friedman

Geopolitical Futures 

Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έρχεται σε φάσεις. Από το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου έως το 1972, στόχος της ήταν να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική Ένωση και τις συνδεδεμένες κομμουνιστικές κυβερνήσεις. Τα πράγματα άλλαξαν λίγο στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν οι ΗΠΑ, αποδυναμωμένες από τον πόλεμο του Βιετνάμ, άρχισαν να συνεργάζονται με την Κίνα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης για να καταλήξουν τελικά σε χαλάρωση της εχθρότητας . Αυτό κράτησε μέχρι το 1991 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2001, η Ουάσιγκτον ήταν αποφασισμένη να ηγηθεί μιας διεθνούς, ειρηνικής παγκόσμιας τάξης. Αυτό επίσης άλλαξε στις 9/11, όταν πλέον η πολιτική περιστράφηκε γύρω από τον παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Οι πόλεμοι ήταν δαπανηροί και ελάχιστα αποτελεσματικοί.

Η τρέχουσα φάση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ τέθηκε σε εφαρμογή από τον Μπαράκ Ομπάμα. Αποτελείται από τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή και τη δημιουργία μιας νέας σχέσης με τον μουσουλμανικό κόσμο, υιοθετώντας μια πιο αντιπολιτευτική στάση έναντι της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων της Μόσχας στο εξωτερικό της και την αντιμετώπιση της Κίνας για τις εμπορικές σχέσεις και, συγκεκριμένα, τη χειραγώγηση του νομίσματος του Πεκίνου.

Η εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ ακολούθησε φυσικά την ίδια διαδρομή. Προσπάθησε να αποσύρει στρατεύματα από τη Μέση Ανατολή και να δημιουργήσει μια νέα σχέση στην περιοχή. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τυποποίηση μιας δομής συνασπισμού που αποτελείται από ορισμένα αραβικά έθνη και το Ισραήλ εναντίον του Ιράν και έκανε κάποιες απρόσμενες αποσύρσεις στρατευμάτων. Έφερε την οικονομική πίεση στην Κίνα, οι συνέπειες της οποίας παραμένουν εμφανείς. Και τέλος, συνέχισε να αντιμετωπίζει τη Ρωσία, διατηρώντας τις δυνάμεις των ΗΠΑ στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Μαύρη Θάλασσα.

Υπήρχαν, φυσικά, πολλές άλλες διαστάσεις όλων των εξωτερικών πολιτικών των Αμερικανών Προέδρων, αλλά οι παραπάνω ήταν οι πιο καθοριστικές. Οι σχέσεις με την Ευρώπη ήταν ένα μέσο για την αντιμετώπιση άλλων ζητημάτων, όπως ήταν  ο κόσμος από το 1945 και έπειτα. Οι σχέσεις με την Ανατολική Ασία ήταν επίσης καθοριστικές. Αλλά τα βασικά στοιχεία της εποχής της  εξωτερικής πολιτικής Ομπάμα-Τραμπ ήταν η απομάκρυνση και η αναδιάρθρωση της Μέσης Ανατολής, που περιείχε τη Ρωσία και αντιμετώπιζε την Κίνα. Η γλώσσα, οι χειρονομίες και η γενική ατμόσφαιρα ήταν διαφορετικές, αλλά η πραγματικότητα ήταν η ίδια. Δεν είχαν άλλες επιλογές. Η Μέση Ανατολή ήταν μεν απαραίτητη αλλά η εξωτερική πολιτική του Τζορτζ Μπους είχε περάσει. 

Ο Τζο Μπάιντεν μπαίνει στην προεδρία με λίγες επιλογές όπως  και ο προκάτοχός του, ο Τραμπ. Ο διπλωματικός τόνος και το νόημα θα είναι ριζικά διαφορετικά, αλλά η πολιτική του θα είναι όμοια. Ο Μπάιντεν πρότεινε, για παράδειγμα, ότι θα υιοθετήσει μια πιο συμφιλιωτική πολιτική έναντι του Ιράν. Το πρόβλημα είναι ότι η νέα αρχιτεκτονική της περιοχής αποτελείται από κράτη που είναι ουσιαστικά εχθρικά προς το Ιράν, ιδίως  προς τις πυρηνικές του δυνατότητες. Δεν εμπιστεύονται τις ιρανικές υποσχέσεις σε αυτό το ζήτημα, επειδή η προδοσία θα μπορούσε να είναι καταστροφική για αυτούς. Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να αφήσει την εκκολαπτόμενη συμμαχία στη περιοχή να καταρρεύσει, ούτε να αντέξει οικονομικά να προχωρήσει χωρίς το ισχυρό χέρι των ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν μπορεί να πει ότι θέλει να είναι πιο συμφιλιωτικός με το Ιράν, αλλά μπορεί να το κάνει μόνο προτείνοντας μια εναλλακτική λύση για την περιφερειακή συμμαχία που δημιουργήθηκε κατά την προηγούμενη διοίκηση Τραμπ.

Δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο Μπάιντεν προτίθεται να αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα. Και αν το κάνει, θα είναι απάντηση στο πώς συμπεριφέρονται η Κίνα και η Ρωσία . Η Κίνα θα μπορούσε να γίνει η ίδια συμφιλιωτική και να αποδεχθεί τις αμερικανικές απαιτήσεις ή θα μπορούσε να γίνει πιο στρατιωτικά επιθετική  για να δοκιμάσει τον Μπάιντεν και να διερευνήσει τις αδυναμίες του. Το πώς θα αντιδράσει ο Μπάιντεν σε οποιοδήποτε σενάριο, θα αναμορφώσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Η πρωτοβουλία βρίσκεται στα χέρια της Κίνας, καθώς οι ΗΠΑ  θα διατηρήσουν τις τρέχουσες θέσεις τους. Ομοίως, η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει να αποκτά στρατηγικό βάθος δημιουργώντας ανεπίσημες καταστάσεις  σε μέρη όπως η Λευκορωσία ή ο Νότιος Καύκασος. Αλλά μόνο αν οι ΗΠΑ τροποποιήσουν – αλλά όχι να εγκαταλείψουν – την πολιτική περιορισμού τους. Ακριβώς, λοιπόν,  όπως η λογική της εποχής του Ομπάμα παρέμεινε υπό τον Τραμπ, το ίδιο θα ισχύει και τώρα όπου η λογική του Τραμπ θα παραμείνει υπό τον Μπάιντεν, προσαρμοσμένη  στις νέες συνθήκες  και τη ρητορική. Η πολιτική των ΗΠΑ θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στη νέα ευθυγράμμιση στη Μέση Ανατολή, τη ρωσική συγκράτηση και την αντιπαράθεση με την Κίνα.

Η υπόσχεση  του Μπάιντεν να πλησιάσει τους  συμμάχους των ΗΠΑ είναι αξιέπαινη μέχρι να γίνει η προσπάθεια. Οι ΗΠΑ μπορούν να προσπαθήσουν να είναι πιο θερμές απέναντι  στην Ευρώπη, αλλά και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει  να επιλέξουν να έρθουν σε αντιπαράθεση με την Κίνα, αλλά αυτό επειδή είναι προς το συμφέρον τους και όχι επειδή ταιριάζει στις παραμέτρους αυτού που ονομάζουμε «κανονική διπλωματία». Τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ευρώπης συνήθως δεν συγκρούονται, ούτε όμως ευθυγραμμίζονται τέλεια. Οι Ευρωπαίοι τείνουν να αποφεύγουν τον κίνδυνο, ειδικά σε μέρη όπως η Ασία, όπου οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να δρουν βαριεστημενα. Εξάλλου, όλοι εκεί φοβούνται την Κίνα. Μια ξαφνική συμφιλίωση μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών θα προκαλούσε σεισμό.

Η εξωτερική πολιτική εξελίσσεται, αλλά εξελίσσεται γρήγορα και επικίνδυνα. Ο Μπάιντεν είναι  πλέον πρόεδρος, αλλά η εξωτερική του πολιτική, όπως αυτή όλων των άλλων προέδρων, θα περιβάλλεται από εσωτερικές αναταραχές και έτσι θα επιδιώξει την προβλεψιμότητα. (Παραδόξως, το έκανε και ο Τραμπ, ακόμη και αν αυτό δε φάνηκε.) Αυτό που φοβάται ο Μπάιντεν  και είναι πιθανό να συμβεί είναι μια δοκιμασία από Κινέζους, Ρώσους ή Ιρανούς. Απ΄ό,τι φαίνεται μέχρι στιγμής, στις προθέσεις του είναι να διατηρήσει τις πολιτικές που κληρονόμησε. Αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο. Καθώς αν δοκιμάσει να καινοτομήσει,  μπορεί να έχει απρόσμενες συνέπειες.