04/10/2024

Τα κράτη της Βαλτικής συσπειρώνονται για αλλαγή στη Λευκορωσία και στη Ρωσία

Judy Dempsey
Carnegie Europe 

 

Δεν έχασε χρόνο.

Μόλις η Πολωνία προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2004, ο τότε Πολωνός πρόεδρος Aleksander Kwaśniewski προχώρησε σε μια παθιασμένη έκκληση για την Ουκρανία και την Τουρκίά. Και οι δύο χώρες, μου είπε, πρέπει κάποια μέραα να γίνουν μέλη της ΕΕ.

Ο Kwaśniewski ήθελε οι νότιοι γείτονες της χώρας του νέα είναι μέλη μιας Ευρώπης ολοκληρωμένης και ελεύθερης -ή όπως το έθετε, μιας “πλουραλιστικής, ανοιχτής και νέας Ευρώπης”.

Η πρώτη φάση αυτής της ανοιχτής και νέας Ευρώπης επιτεύχθηκε το 1989, όταν το τείχος του Βερολίνου κατάρρευσε κυριολεκτικά, δίνοντας τέλος στη διαίρεση της Γερμανίας. Η δεύτερη φάση έλαβε χώρα το 2004, όταν οκτώ χώρες που κάποτε ήταν υπό τον ζυγό του κομμουνισμού, εντάχθηκαν στην ΕΕ, και ακολούθησαν αργότερα η Βουλγαρία, η Κροατία και η Ρουμανία.

Από την ένταξή της στην ΕΕ, η Πολωνία πήρε το προβάδισμα μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και έκανε εκστρατεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, είτε στην Ουκρανία, στη Γεωργία, ή αλλού στην περιοχή.

Αλλά σήμερα, ο ρόλος της Πολωνία έχει αντικατασταθεί από τα τρία μικρά κράτη της Βαλτικής, την Εσθονία, τη Λετονία και -κυρίως- τη Λιθουανία. Υπήρξαν έντονοι και δραστήρια υπέρ των ειρηνικών διαδηλώσεων στη γειτονική Λευκορωσία, όπου οι πολίτες για σχεδόν έξι μήνες από τον Αύγουστο του 2020 ζητούν την παραίτηση του Λευκορώσου προέδρου, Alexander Lukashenko.

Τα κράτη της Βαλτικής έχουν επίσης βγει ανοιχτά υπέρ των διαδηλωτών στη Ρωσία, που ζητούν την απελευθέρωση του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Alexei Navalny. Ο Navalny συνελήφθη αμέσως στις 17 Ιανουαρίου, όταν επέστρεψε στη Μόσχα από το Βερολίνο, όπου υποβλήθηκε σε θεραπεία για μια χημική επίθεση για την οποία το Κρεμλίνο αρνείται ότι έχει οποιαδήποτε σχέση, αρνούμενη ωστόσο για να ξεκινήσει έρευνα για την υπόθεση.

Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία κάνουν ό,τι μπορούν για να κινητοποιήσουν την κοινή γνώμη στην υπόλοιπη ΕΕ, κάτι που η Πολωνία μπορούσε να κάνει στο παρελθόν, αλλά όχι πια. Από το 2015, η φήμη και η αξιοπιστία της Πολωνία έχει καταστραφεί διότι οι τακτικές της πολωνικής κυβέρνησης υπονομεύουν την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και αποδυναμώνουν τους ελέγχους και τις ισορροπίες που είναι τόσο απαραίτητες για τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Για τον Linas Linkevicius, τον πρώην υπουργό Εξωτερικών και Άμυνας της Λιθουανία, η ΕΕ πρέπει να υπερασπιστεί τις αξίες της. Ιδανικά, αυτό θα σήμαινε να επιβάλει αυστηρές κυρώσεις στις ηγεσίας των Λευκορωσίας και Ρωσίας και να κάνει οτιδήποτε για να υπερασπιστεί την κοινωνία των πολιτών, παρέχοντας νομική βοήθεια, βίζα, εκπαιδευτικές ευκαιρίες και ασφάλεια για εκείνους που θέλουν να ξεφύγουν από τις χώρες και την καταστολή.

Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις της ΕΕ στην ηγεσία της Λευκορωσίας ήταν το λιγότερο ήπιες. Και ενώ η ΕΕ έχει ανανεώσει τις κυρώσεις που επιβάλει στη Ρωσία μετά από την προσάρτηση της Κριμαίας και την εισβολή σε μέρη της Ανατολικής Ουκρανίας το 2014, αυτό δεν είχε μεγάλη επίδραση στο να αλλάξει την εξωτερική του πολιτική ο πρόεδρος Putin.

Οι χώρες της Βαλτικής, μαζί με την Πολωνία, πιστεύουν ότι είναι καιρός να ενταθούν οι πιέσεις στη Μόσχα. Η Γερμανία, θα πρέπει να σταματήσει την ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream 2, ο οποίος θα φέρνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία άμεσα στη Δυτική Ευρώπη μέσω της Θάλασσας της βαλτικής. Ένα τέτοιο μέτρο, πιστεύουν, θα μπορούσε να αποτελέσει game changer.

Αλλά αυτό -να σταματήσει ο αγωγός Nord Stram 2- δεν πρόκειται να συμβεί.

Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel δεν έχει καμία πρόθεση να αλλάξει πορεία, παρόλο που θα αυξηθεί η γερμανική εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, και παρόλο που οι χώρες της βαλτικής και η Πολωνία θεωρούν τον Nord Stream 2 έναν δυνητικά ισχυρό εργαλείο επιρροής έναντι του Κρεμλίνου.

Αλλά τότε, η ΕΕ δεν είναι ιδιαίτερα καλή στο να δείχνει αλληλεγγύη στα δικά της μέλη. Η Κίνα δήλωσε στη Σουηδία ότι “θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα” αφότου η Στοκχόλμη αποφάσισε να απαγορεύει την Huawei να κατασκευάσει τα δικά της δίκτυα 5G. Η ΕΕ εμφανίστηκε αδιάφορη για την απειλή της Κίνας.

Στο μεταξύ, άλλες χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα η Ουγγαρία, ακολουθούν δικό τους δρόμο στις σχέσεις με την Κίνα -η οποία ανοίγει πανεπιστήμιο στη Βουδαπέστη- και με τη Ρωσία -η οποία κατασκευάζει ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας στην Ουγγαρία και προμηθεύει την Ουγγαρία με το εμβόλιο της κατά του κορονοϊού, Sputnik V.

Η Κίνα και η Ρωσία είναι μεγάλοι επενδυτές στην Ουγγαρία -ακριβώς όπως έχουν σημαντικές επενδύσεις σε όλη την ΕΕ. Επομένως, εκείνες οι κυβερνήσεις της ΕΕ που αμφισβητούν το Πεκίνο ή τη Μόσχα, βάζουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο οικονομικής ή εμπορικής εκδίκησης.

Αυτή είναι η κατάρα αυτού του τύπου των επενδύσεων. Φέρνουν αρνητική εξωτερική επιρροή που αποδυναμώνει την εσωτερική αλληλεγγύη, όπως δείχνει η περίπτωση της Σουηδίας. Επίσης, εκθέτουν το πόσο δεσμευμένη είναι η εΕ στις δικές της αξίες -και στη στήριξη εκείνων που διαδηλώνουν ενάντια στην διαφθορά, την αδικία, τις αυθαίρετες κρατήσεις και στην αστυνομική βία σε Λευκορωσία και Ρωσία.

Εν ολίγοις, θέτει το ερώτημα του πώς η ΕΕ μπορεί να επηρεάσει τις αλλαγές σε αυτή τη χώρα.

Ούτε η ΕΕ συνολικά ούτε ξεχωριστά κράτη-μέλη μπορούν να επιφέρουν τέτοιες αλλαγές. Όπως υποδηλώνει η περίπτωση της Λευκορωσίας, η λαϊκή δύναμη μπορεί να φέρει την αλλαγή. Με αυτόν τον τρόπο ανατράπηκαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα το 1989, από τα κράτη της Βαλτικής μέχρι τη Ρουμανία.

Αργά ή γρήγορα, ο Lukashenko θα φύγει από το προεδρικό παλάτι. Αργά ή γρήγορα, ο Putin θα φύγει επίσης από τη σκηνή. Αργά ή γρήγορα, μια ουγγρική αντιπολίτευση θα νικήσει το Fidesz, το κυβερνών κόμμα που έχει συστηματικά αναλάβει τον έλεγχο τον ΜΜΕ, των ακαδημαϊκών οργανισμών, και τμημάτων της οικονομίας. Οι κοινωνίες δεν είναι στατικές.

Δεν σημαίνει ότι η ΕΕ θα αποδεχθεί το status quo -το οποίο στη Λευκορωσία ήδη αλλάζει εξαιτίας της έντασης των διαδηλώσεων, της ευρείας κινητοποίησης της αστικής κοινωνίας και του ότι ξεπερνούν τον φόβο.

Όπως δείχνουν οι χώρες της Βαλτικής, η ενεργή παροχή βοήθειας σε φίλο-δημοκρατικές δυνάμεις στο εξωτερικό, σημαίνει ότι προετοιμαζόμαστε, δεν περιμένουμε απλώς, για την επόμενη ημέρα.

 

πηγή: Capital.gr 

 

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024