29/03/2024

To Σουέζ αποκαλύπτει την ευάλωτη παγκοσμιοποίηση

Του Κώστα Ράπτη

Η θεωρία του χάους στην πράξη. Όχι υπό την υποθετική μορφή μιας πεταλούδας που πετά στο Πεκίνο, προκαλώντας θύελλα σε κάποιο άλλο σημείο του πλανήτη, αλλά με την πολύ πραγματική μορφή ενός θηριώδους πλοίου εμπορευματοκιβωτίων, το οποίο εν μέσω αμμοθύελλας σφήνωσε από την προηγούμενη εβδομάδα για έξι μέρες στη Διώρυγα του Σουέζ, παρεμποδίζοντας τη διέλευση άλλων 360 πλοίων, διαταράσσοντας τη διεθνή τροφοδοσία και αναστατώνοντας τις αγορές.

Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της που η Διώρυγα έκλεινε εξαιτίας ατυχήματος και όχι λόγω κάποιου πολεμικού γεγονότος. Όμως ένας κόσμος ολοένα και περισσότερο διασυνδεδεμένος αποκαλύπτεται ολοένα και πιο ευάλωτος απέναντι σε τυχαία και φαινομενικώς μικρά σοκ.

Το μήκους 400 μέτρων και συνολικής χωρητικότητας 220.940 τόνων Ever Given εντέλει αποκολλήθηκε μετά πολλών κόπων και η θαλάσσια κυκλοφορία στη Διώρυγα των 193 χιλιομέτρων, από την οποία διέρχεται το 12% του διεθνούς εμπορίου, σταδιακά αποκαταστάθηκε, με ρυθμό 70-80 διερχόμενων πλοίων ημερησίως, κάποια από αυτά με ευαίσθητο φορτίο – ίσα για να μεταφερθεί το μποτιλιάρισμα στους λιμένες προορισμού τους, όπου θα καταφθάσουν λόγω της απρόβλεπτης καθυστέρησης πολλά μαζί ταυτοχρόνως.

Ποια απόδοση ευθύνης;

Όμως ο δικαστικός μαραθώνιος μόλις αρχίζει. Όπως δηλώνουν νομικοί κύκλοι τους οποίους επικαλείται η βρετανική εφημερίδα Guardian, το Ever Given (το οποίο ήδη επιθεωρείται από εμπειρογνώμονες στη Μεγάλη Πικρή Λίμνη, όπου έχει αγκυροβολήσει) αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο πολύχρονης δικαστικής διαμάχης με τη συμμετοχή εταιρειών εμπορικής ναυτιλίας και ασφαλιστικών, αλλά και του αιγυπτιακού κράτους και της αρχής λειτουργίας της Διώρυγας. Οι απώλειες στο εμπόριο υπολογίζονται σε περίπου 7 δισ. λίρες ημερησίως, και οι ζημιές στο κανάλι να αγγίζουν τα 11 εκατομμύρια λίρες. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι μέσω του Σουέζ διακινούνται σε καθημερινή βάση αγαθά αξίας 10 δισ. δολαρίων κατά μέσο όρο, ενώ μόνο το φορτίο του Ever Given εκτιμάται ότι έχει αξία 9,5 δισ. δολαρίων.

Ιδιαίτερη κρισιμότητα έχει το “chokepoint” του Σουέζ για την ενεργειακή αγορά, καθώς κάθε μέρα κλεισίματος της Διώρυγας αντιστοιχεί σε καθυστέρηση παράδοσης περίπου 3-5 εκατ. βαρελιών πετρελαίου, ενώ η μεταφορά της διακίνησης, την οποία επιχείρησαν κατά τις ημέρες του αποκλεισμού ορισμένα τάνκερ, από τη θαλάσσια οδό του Ακρωτηρίου Καλής Ελπίδας, δηλ. με τον περίπλου όλης της Αφρικής, πέραν της καθυστέρησης προσθέτει επιπλέον κόστος 300.000 δολαρίων σε καύσιμα.

Πίσω από τις αντικρουόμενες αναφορές στα αίτια της προσάραξης του πλοίου, ίσως βρίσκονται οι διαφορετικές κατευθύνσεις στην απόδοση ευθύνης. Το σενάριο της μηχανικής βλάβης ή του ανθρώπινου λάθους που τις τελευταίες ημέρες κερδίζει έδαφος σημαίνει ότι υπεύθυνη θεωρείται η πλοιοκτήτρια εταιρεία Ever Green. Αλλά πρόκειται για νομικό δαίδαλο καθώς το Ever Given είναι ιαπωνικής ιδιοκτησίας, ταϊβανικής διαχείρισης και σημαίας Παναμά, ενώ εμπλέκει ένα μεγάλο δίκτυο πελατών, αλλά και ασφαλιστών και αντασφαλιστών.

“Θα απαιτήσουμε αποζημιώσεις από την πλοιοκτήτρια εταιρεία για όλες τις συνέπειες από την ακινητοποίηση του πλοίου, για τη χρήση όλων των ρυμουλκών, θα απαιτήσουμε το πλήρες κόστος”, της τάξης του ενός δισ. δολαρίων, τόνισε ο βοηθός του Αιγύπτιου προέδρου σε θέματα ανάπτυξης λιμένων Μοχάμπ Μαμές και πρόσθεσε: “Αυτό που συνέβη ήταν ευθύνη του καπετάνιου, το κανάλι μας είναι ασφαλές”. Είναι προφανές ότι το blame game έχει εξελιχθεί σε καθαρά πολιτικό διακύβευμα.

Οι προβαλλόμενες εναλλακτικές

Ίσως και γεωπολιτικό, αν κρίνουμε από την προθυμία τρίτων να προβάλλουν ως η εναλλακτική στις διεθνείς μεταφορές. Η Ρωσία έσπευσε να υπενθυμίσει ότι στις νέες κλιματικές συνθήκες η θαλάσσια οδός της Αρκτικής είναι ανοικτή και πολλά υποσχόμενη, ενώ η Τουρκία, αφού προθυμοποιήθηκε να συμβάλλει στην αποκόλληση του Ever Given αποστέλλοντας το δικό της πλοίο Neve Hatun, τώρα δράττεται της ευκαιρίας για να παρουσιάσει το σχεδιαζόμενο νέο κανάλι της Κωνσταντινούπολης, το αγαπημένο φαραωνικό σχέδιο του Ερντογάν, ως τη λύση. “Το κανάλι της Κωνσταντινούπολης θα είναι το πιο σημαντικό συνδετικό στοιχείο του Μεσαίου Διαδρόμου, που θα συνδέει την Ευρώπη και την Ασία”, ανέφερε ο υπουργός Μεταφορών και Υποδομών της Τουρκίας Αντίλ Καραϊσμαΐλογλου στην Turkiye Gazetesi.

Σε κάθε περίπτωση, το ατύχημα του Ever Given έρχεται σε μία συγκυρία ανοδική για το διεθνές εμπόριο, καθώς η μεταποίηση διεθνώς ανεβάζει ταχύτητες προκειμένου να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση για κάθε είδους αγαθά που γεννά η ανάκαμψη από τις επιπτώσεις της πανδημίας στο μεγαλύτερο τμήμα του κόσμου, εξαιρουμένης της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά, στις ΗΠΑ, ο δείκτης εργοστασιακής δραστηριότητας του Institute for Supply Management ανήλθε τον προηγούμενο μήνα στο 64,7 από 60,8 τον Φεβρουάριο (με το 50 να αποτελεί το όριο επέκτασης-συρρίκνωσης). Αλλά και η Ευρωζώνη προσβλέπει σε καλύτερες μέρες, με τον δείκτη της IHS Markit να ανέρχεται στο 62 από 57.

Τα σενάρια θωράκισης στο μέλλον

Τι πρέπει να αλλάξει; Το ερώτημα αφορά τόσο τη Διώρυγα του Σουέζ όσο και την προοπτική των μεγάλων πλοίων κοντέινερ τύπου Evergiven. Σύμφωνα με την Allianz την τελευταία δεκαετία σημειώθηκαν 25 προσαράξεις πλοίων στη Διώρυγα, όμως καμία δεν ήταν τόσο σοβαρή. Το ατύχημα του Ever Given σημειώθηκε στο νότιο τμήμα της Διώρυγας, όπου μόνο το 60%-70% της αριστερής πλευράς έχει επαρκές βάθος. Αντίθετα στο βόρειο τμήμα εγκαινιάσθηκε τον Αύγουστο του 2015 εφεδρικό κανάλι μήκους 35 χιλιομέτρων το οποίο κόστισε 8,2 δισ. δολάρια.

Οι αρχές της Αιγύπτου (η οποία από τη λειτουργία της Διώρυγας εξασφαλίζει το 2% του ΑΕΠ της) βεβαίως δεν βιάζονται να προαναγγείλουν από τώρα ανάλογο έργο και για το νότιο τμήμα, είναι όμως σαφές ότι η κύρια οδός εμπορικής επικοινωνίας της Ασίας με την Ευρώπη θα πρέπει να θωρακιστεί απέναντι στην πιθανότητα αντίστοιχων ατυχημάτων στο μέλλον. Ορισμένοι προτείνουν ως απλούστερη τη δημιουργία σιδηροδρομικών οδών από την Ερυθρά Θάλασσα προς το λιμάνι της Αλεξάνδρειας ή της Χάιφας στο Ισραήλ.

πηγή: Capital.gr 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024