Δυαρχία: Η λύση στο ουκρανικό ζήτημα
Γράφει ο Γεώργιος Τορνικάντης
Νέα τύμπανα πολέμου ακούγονται ηχηρά στην Ουκρανία το τελευταίο διάστημα με την Ρωσία να βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας και την Ουκρανία να επιχειρεί να τραβήξει περισσότερο το σχοινί.
Οι πάλαι ποτέ αδελφές πατρίδες είναι έτοιμες να οδηγηθούν σε νέο θερμό πολεμικό κλίμα μετά τα τελευταία γεγονότα του 2014 και την απόσπαση και την ενσωμάτωση της Κριμαίας στην Ρωσική Ομοσπονδία.
Δυστυχώς, μέσα στο ευρύτερο κλίμα κοινωνικής ανασφάλειας, οικονομικού χάους και εθνικού απομωνοτισμού που επικρατεί τον τελευταίο χρόνο, η Ουκρανία αδυνατεί να δει πως δεν έχει καμία δυνατότητα επιβολής ή πίεσης απέναντι στην ισχυρή και αποφασισμένη Ρωσία και πως η ουκρανική κυβέρνηση μαζί με ποικίλους χρήσιμους και θερμόαιμους εθνικιστές εργαλειοποιούνται από τις ευρωπαικές ελίτ και την νεότευκτη αμερικανική κυβέρνηση με σκοπό να στριμώξουν περισσότερο την Ρωσία του Πούτιν και να την οδηγήσουν σε μία νέα εμπόλεμη κατάσταση με άγνωστες και ευρύτερες συνέπειες για τις δύο χώρες αλλά και για την Ανατολική Ευρώπη. Το ουκρανικό ζήτημα δεν πρόκειται να λυθεί με πολέμους και εμπάργκο. Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να διαιωνίσουν το μίσος και την οργή των λαών για τα επόμενα 50 χρόνια χωρίς κανέναν ουσιαστικά νικητή. Η λύση στο ουκρανικό ζήτημα πηγάζει από την ίδια την διττή φύση της ουκρανικής γης και της ουκρανικής κουλτούρας, ξεπροβάλλει μέσα από τις λαικές παραδόσεις του ουκρανικού έθνους και παρουσιάζεται μέσα από τα γραπτά μεγάλων στοχαστών όπως αυτά του Αλεξάντερ Σολζενίστιν.
Η Ουκρανική Ταυτότητα
Το ουκρανικό έθνος αποτελείται από έναν λαό με σκανδιναβικές (αρχαίοι Ρως), τευτονικές, πολωνικές, λιθουανικές (βαλτικές) και σλαβικές καταβολές. Το Κίεβο αποτέλεσε την πολιτιστική πρωτεύουσα του ρωσικού πολιτισμού και του ρωσικού κράτους και ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας του Κιέβου οικοδομήθηκε κατά τα πρότυπα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης από βυζαντινούς τεχνίτες και αρχιτέκτονες μέσα στα πλαίσια της ιεραποστολής του βυζαντινού αυτοκράτορα και του εκχριστιανισμού του ρωσικού κράτους. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, ως Ουκρανία, Λευκορωσία και Ρωσία την εποχή του μεσαίωνα χαρακτηρίζονταν ως Ανατολικοί Σλάβοι και μόνο μετά την ενοποίηση των σλαβικών φύλων από τον βασιλέα τους, τον Όλεγκ και την ανακήρυξη του Κιέβου ως πρωτεύουσα του ρωσικού κράτους αρχίζουν οι σλάβοι να ονομάζονται Ρως.
Ο επόμενος βασιλέας που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στον προσδιορισμό της ρωσικής ταυτότητας και θα δώσει πολιτικό νόημα στην επιλογή της θρησκείας του μέχρι τότε παγανιστικού λαού, ήταν ο Βλαδίμηρος, ο οποίος μετά από διαπραγματεύσεις με τους Βυζαντινούς, θα πεισθεί να βαφτιστεί Χριστιανός Ορθόδοξος και να πάρει ως γυναίκα του την Άννα, κόρη του Βασίλειου Β’, έτσι αρχίζει ο σταδιακός εκχριστιανισμός του ρωσικού κράτους και του ρωσικού έθνους. Στις αρχές του 14ου αιώνα η Ουκρανία θα περάσει υπό κατοχή και διοίκηση της Λιθουανίας, η οποία τότε αποτέλεσε ένα ισχυρό βασίλειο της Ανατολικής Ευρώπης με έναν ευφυή και δυναμικό ηγέτη, τον Γκεντιμίν. Η προσάρτηση της Ουκρανίας στην Λιθουανικοπολωνική Πολιτεία και η αποκοπή της για μερικά χρόνια από το ρωσικό βασίλειο, το οποίο αντιμετωπίζει την μογγολική κατοχή της Χρυσής Ορδής, θα επιφέρει αλλαγές σε γλωσσικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό επίπεδο στο δυτικό κυρίως κομμάτι της χώρας. Η ουκρανική γλώσσα είναι μία ιδιαίτερη γλώσσα ανάμεσα στην πολωνική και την ρωσική, με το δυτικό κομμάτι της χώρας να χρησιμοποιεί και το λατινικό αλφάβητο, ενώ το ανατολικό να χρησιμοποιεί μόνο το κυριλλικό. Ένας Πολωνός μπορεί να καταλάβει το νόημα μιας συζήτησης ανάμεσα σε δύο Ουκρανόφωνους, ενώ ένας Ρώσος θα αδυνατούσε. Πολιτιστικά, οι Δυτικοί Ουκρανοί θεωρούν πως έχουν μεγαλύτερη φυλετική συγγένεια (κάτι το οποίο ισχύει σε μεγάλο βαθμό) με τους Ευρωπαίους και πως ο ουκρανικός πολιτισμός είναι αδελφικός με αυτόν της Ευρώπης, με κύρια πολιτιστική πρωτεύουσα αλλά και πυρήνα του ουκρανικού εθνικισμού, το Λβιβ. Θρησκευτικά, οι Ουκρανοί είναι κάτι περισσότερο από διχασμένοι. Μεγάλο ποσοστό της Δυτικής Ουκρανίας είναι καθολικό, ενώ όλο το ανατολικό είναι ορθόδοξο. Το παράδοξο και το ανορθόδοξο της ουκρανικής περίπτωσης είναι πως η Ουκρανία διαθέτει πολλές αυτόνομες αν και μη αναγνωρισμένες ορθόδοξες εκκλησίες, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις πνευματικές ανάγκες του ουκρανικού λαού και δεν διευκολύνουν στην επίλυση της θρησκευτικής ενοποίησης της χώρας.
Όπως είχε πει και ο μεγάλος Ρώσος στοχαστής και φιλόσοφος του 20ου αιώνα, ο οποίος είχε διακρίνει τα μελλοντικά προβλήματα ανάμεσα στις δύο χώρες, Αλεξάντερ Σολζενιστιν:
‘’Στην Ουκρανία υπάρχουν τρία έθνη, το ουκρανικό, το ρωσικό και το ουκρανορωσικό’’. Το πρώτο με έδρα την Λβιβ στη δυτική πλευρά, το δεύτερο με έδρα το Χάρκοβο στην ανατολική και το τρίτο που προέκυψε από την ανάμειξη των δύο πρώτων, με έδρα το Κίεβο.
Η γεωπολιτική θέση της Ουκρανίας
Η θέση της Ουκρανίας είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την Ρωσία, όσο και για την Ευρώπη. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Ευρώπης και ενώνει τον δυτικό ευρωπαικό κόσμο και με τον ανατολικό ρωσικό κόσμο. Διαθέτει πρόσβαση στην Μαύρη Θάλασσα, γι’ αυτό τον λόγο και η Ρωσία κινήθηκε ταχύτατα και πανέξυπνα όσο αφορά το θέμα της Κριμαίας, όταν οι διαδηλώσεις και οι εκδηλώσεις μίσους και δικαιολογημένης αγανάκτησης κατά της Ρωσίας πήραν ανεξέλεγκτη τροπή υποβοηθούμενες από τις μυστικές υπηρεσίες της Δύσης στις πλατείες του Κιέβου με το γνωστό κίνημα του EuroMaiden. Αυτό που δεν μπόρεσαν να δουν οι Ουκρανοί πατριώτες κα οι θερμόαιμοι εθνικιστές του Κιέβου ήταν πως μέσα στα πλαίσια του αμερικανορωσικού γεωπολιτικού ανταγωνισμού, η Ουκρανία χρησιμοποιούνταν ως πολιορκητικός κριός για να χτυπήσει την Ρωσία και κατευθυνόνταν εις βάρος των ρωσικών στυμφερόντων και τυφλά υπέρ των ευρωπαικών και αμερικανικών με αποτέλεσμα να χάσει την αγαπημένη της Κριμαία, μην αφήνοντας καμία επιλογή στην ρωσική ηγεσία καθώς η απώλεια της χερσονήσου, θα ισοδυναμούσε με γεωπολιτικό ακρωτηριασμό για την Ρωσία. Στο τέλος, χαμένη βγήκε η ίδια η Ουκρανία και ο ουκρανικός λαός! Η μισή χώρα ήταν με την Ευρώπη και η άλλη μισή με την Ρωσία! Με την Ουκρανία όμως, ποιος πραγματικά ήταν; Θυμάμαι, όταν ξέσπασαν τα γεγονότα στο Κίεβο το 2014, συνομιλούσα με δύο Ουκρανές φίλες μου, η μία από το Λβιβ και η άλλη απότο Χάρκοβο. η πρώτη έλεγε πως ”είμαι Ευρωπαία και η Ρωσία εχθρός μας”, ενώ η δεύτερη πως ”είμαι Ουκρανή και η Ρωσία αδελφή μας”. Όταν τις ρώτησα και τις δύο αν η μία είναι με την Ευρώπη και η άλλη με την Ρωσία, τότε ποιος είναι με την Ουκρανία; Η συζήτηση διακόπηκε διότι καμία τους δεν είχε απάντηση! Και οι δύο είχαν διδαχθεί και νουθετηθεί, όπως όλοι μας άλλωστε, ότι πρέπει να είμαστε με κάποιον αν θέλουμε να υπάρχουμε αλλά κανείς δεν μας δίδαξε ότι μπορούμε να υπάρχουμε μόνο όταν συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη μας και την αποστολή μας μέσα στο γεωπολιτικό παρασκήνιο και στον χωροχρόνο, είτε ως έθνη, είτε ως κρατικές οντότητες, είτε και ως άνθρωποι.
Ο γεωπολιτικός διαχωρισμός και προσδιορισμός της Ουκρανίας έλαβε και ιδεολογικές αποχρώσεις με κομβικό σημείο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας αντιμετωπίσει την κομμουνιστική τυραννία της Ρωσίας, όπως και οι ίδιοι οι Ρώσοι άλλωστε, και έχουν βιώσει την απάνθρωπη πολιτκή του Στάλιν που τους οδήγησε στον μεγάλο λιμό εξοντώνοντας γύρω στα 10.000.000 ανθρώπους, οι Ουκρανοί εθνικιστές ταυτίστηκαν με τις δυνάμεις του Άξονα και πήραν το μέρος της ναζιστικής Γερμανίας, η οποία τους υποσχέθηκε την κατάλυση της κομμουνιστικής δικτατορίας και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Η Γερμανία όμως τότε, όπως και τώρα, έπαιζε το δικό της γεωπολιτικό παιχνίδι και είχε δημιουργήσει ευρωπαικό εθελοντικό στρατό (τα λεγόμενα Waffen SS) από όλες τις κατακτημένες χώρες με απώτερο στόχο την δημιουργία μιας Νέας Παγκόσμιας Τάξης με κέντρο το Βερολίνο. Αυτό που άργησε να αποκαλυφθεί, ήταν πως στα σχέδια των Γερμανών δεν υπήρχε πράγματι ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος αλλά ένα προτεκτοράτο από το οποίο θα απομυζούσαν τα πετρέλαια του και θα είχαν πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, όπως δεν υπήρχε και σχέδιο ανεξαρτήτων κρατών για τις Βαλτικές χώρες (όπου επίσης υπήρξε μεγάλη φιλοναζιστική συμμετοχή, ιδίως στην Εσθονία) αλλά ως αυτόνομες κοινότητες εντός μιας γερμανικής οικονομικής κρατκής ζώνης όπως τον μεσαίωνα. Δηλαδή, λίγο πολύ αυτό που προσπάθησε να εφαρμόσει και σήμερα η Γερμανία μέσω της Ευρωζώνης, κάτι το οποίο το βλέπουμε και το ζούμε και στην πατρίδα μας. Τότε, οι πατριώτες των ανατολικών χωρών το αντιλήφθηκαν και κήρυξαν μετέπειτα τον πόλεμο και στους δύο δυνάστες, κομμουνιστές και ναζιστές, δημιουργώντας το αντάρτικο των Wood Brothers. Τώρα που η πατρίδα τους δοκιμάζεται και σύρεται σε ένα νέο γεωπολιτικό ακρωτηριασμό με πιθανό το ενδεχόμενο της πλήρους διχοτόμησης της χώρας στην ανατολική της πλευρά, οι Ουκρανοί πατριώτες και εθνικστές, θα συνειδητοποιήσουν το καλοστημένο παιχνίδι των Βρυξελλών, του Βερολίνου και της Ουάσιγκτον εις βάρος του ουκρανικού έθνους;
Ο ρόλος της Ορθοδοξίας και ο ελληνικός παράγοντας
Η θρησκεία αποτελεί τον ενοποιητικό παράγοντα ανάμεσα σε έναν λαό. Είναι ικανή να γεφυρώσει ανθρώπους, φυλές και κουλτούρες. Μπορεί να διαμορφώσει τον πολιτισμό ενός έθνους και να προσδώσει πολιτιστική ταυτότητα ακόμα και σε ένα λαό που δεν την διέθετε προηγουμένως. Η Ρωσία λόγου χάριν, αποκτάει πολιτιστική ταυτότητα και γεωπολιτικό δυναμισμό με την αποδοχή του Ορδόδοξου Δόγματος και την επικράτηση της Χριστιανικής Πίστης ως επίσημη θρησκεία του ρωσικού κράτους. Το δυστύχημα στην ουκρανική περίπτωση είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι κομματιασμένη. Μετράει πάνω από 5 εκκλησίες, μεταξύ αυτών της Αυτόνομης Ουκρανικής Εκκλησίας, της Ουκρανικής Εκκλησίας υπαγόμενη στο Πατριαρχείο της Μόσχας, της Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας, της Καθολικής Εκκλησίας, της Ελληνικής Ουνιτικής, κ.α.
Ασφαλώς, το εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας, όπως και διεθνώς, δεν είναι θρησκευτικό, ούτε λατρευτικό, αλλά ακραιφνώς πολιτικό και οικονομικό. Η Ιερά Σύνοδος και οι Αγίοι Πατέρες έχουν ορίσει με βάση την Ιερή Παράδοση και τους Ιερούς Κανόνες την ιεραρχία των εκκλησιών και την διάταξη τους στο εκκλησιαστικό Σώμα του Ιησού Χριστού. Τα ηνία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, της Μίας Αγίας Αποστολικής και Καθολικής Εκκλησίας ανήκουν δικαιωματικά και ιστορικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Αν το θέμα είναι η κατοχή της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, όπως ήταν άλλωστε και η πρόφαση για την δημιουργία των αυτοκέφαλων, τότε αυτό λύνεται με την απελευθέρωση της. Αν το πρόβλημα είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος μπορεί μεν να πιέζεται από τους Αμερικάνους και να παίζει το γεωπολιτικό τους παιχνίδι στην Ουκρανία, αλλά και η Ρωσία παίζει επίσης ανορθόδοξα στον Άγιον Όρος και στον ορθόδοξο εκκλησιαστικό κόσμο, παρόλα αυτά δεν θα παραμείνει για πάντα, ενώ οι γραφές και οι κανόνες παραμένουν.
Η ουσία της Ορθοδοξίας βρίσκεται στον ειρηνικό και αγαπητικό Λόγο του Ιησού Χριστού, Σωτήρος του Κόσμου και Υιό του Θεού. Ακολουθώντας το παράδειγμα Του οι εκκλησίες της Ουκρανίας, παραμερίζοντας τα οικονομικά συμφέροντα των μητροπόλεων, παραδίδοντας το σκήπτρο της εξουσίας, παύοντας την χειραγώγηση του ποιμνίου τους για προσωπικούς και ιδεολογικούς λόγους, καταργώντας ψευδείς και αληθοφανείς διαφορές σε θρησκευτικά και λατρευτικά σημεία και ασπαζόμενοι την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος και την ειρήνη στις ψυχές των πιστών, έρχεται και η ισχύς των εθνών και των κρατών.
Η Ουκρανία θα πρέπει να αποκτήσει μία και ενιαία αυτοκέφαλη εκκλησία κατά το παράδειγμα των άλλων κρατικών εκκλησιών, π.χ. Ελλάδος, Σερβίας, Ρουμανίας, κ.α. ειδάλλως ας επιστρέψει στο παλαιό καθεστώς της προ κατάλυσης της Βυζαντινής Αυτοκρατοίας. Η Ουκρανική Εκκλησία θα οφείλει να συνδιαλέγεται και όχι να μάχεται άλλες Ορθόδοξες εκκλησίες, όπως αυτής της Ρωσίας. Ο σκοπός της θα είναι η ειρήνευση μεταξύ των ορθοδόξων αλλόφυλων πληθυσμών εντός της χώρας, η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής μεταξύ των πλθυσμιακών ομάδων διαφορετικού δόγματος και θρησκεύματος και η αδελφοποίηση με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, διατηρώντας την αυτονομία της και εξαλείφοντας κάθε διχαστική έριδα και κάθε ιδεολογική εμμονή εις βάρος του Ρωσικού Πατριαρχείου.
Οι Έλληνες της Ουκρανίας και η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία με την υποστήριξη του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην εξομάλυνση των ρωσοουκρανικών σχέσεων και στην αδελφοποίηση των δύο πολιτιστικώς και φυλετικώς, κατά το ήμισυ, αδελφών λαών. Ο Ελληνισμός της Ουκρανίας αποτελεί ένα πολιστικό και δυναμικό στοιχείο της περιοχής, το οποίο αυτοπροσδιοριζόμενο ως Ουκρανοί ελληνικής καταγωγής, σεβόμενοι την γη, στην οποία γεννήθηκαν και ανατράφηκαν, μιλώντας και τις δύο γλώσσες, ουκρανικά και ρωσικά, και βλέποντας τους Ρώσους ως Ορθόδοξους Αδελφούς μπορούν να συμβάλλουν στην ενοποίηση της Ουκρανίας και της πολιτιστικής της αναγέννησης.
Αρκεί να το προσπαθήσυν οι Ελληνοουκρανοί, να το στηρίξει η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και να το επιτρέψει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αν ειλικρινώς πιστεύουν στον Σωτήρα του Κόσμου!
Δυαρχία, η αρχή των δύο εθνοτήτων
Ιστορικό και επιτυχημένο παράδειγμα της Δυαρχίας αποτέλεσε η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Δύο διαμετρικά αντίθετοι λαοί, ο ένας κεντροευρωπαικός γερμανικής προέλευσης και ο άλλος κεντροασιατικός μαγυαρικής προέλευσης, κατάφεραν με την κοινή πίστη, το κοινό στέμμα και την κοινή εξουσία να δημιουργήσουν μία από τις ισχυρότερες αυτοκτατορίες του κόσμου. Κοινός παρανομαστής, το καθολικό δόγμα. Κοινή αρχή, το στέμμα του βασιλιά. Επομένως, αν πέτυχαν οι Αυστροούγγροι να δημιουργήσουν μία πολυεθνική αυτοκρατορία, πόσο δύσκολο είναι να δημιουρ΄γησουν οι Ουκρανοί ένα εθνικό βιώσιμο κράτος;
Το εθνικό ουκρανικό κράτος μπορεί να θεμελιωθεί πάνω σε τρεις αρχές:
- στην αρχή των δύο εθνοτήτων, της ουκρανικής και της ρωσικής με συνδετικό κρίκο την ρωσοουκρανική κοινότητα, την οποία ανέφερε ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν.
- στην κοινή πίστη των δύο λαών, ανεξαρτήτου δόγματος, στον χριστιανισμό.
- στην νέα πολιτειακή διακυβέρνηση, η οποία δεν θα ευνοεί την διχόνοια και τον διχασμό του ουκρανικού λαού αλλά θα εισάγει όλες τις θέσεις και τις απόψεις και θα τις φιλτράρει και θα τις ενώνει μετουσιώνοντας τες σε μία κοινή γραμμή για τα ζωτικά συμφέροντα της Ουκρανίας και την εθνική της αυτονομία.
Η Ουκρανία, οφείλει να συνειδητοποιήσει πως αν θέλει να επιβιώσει και να υπάρχει ως εθνικό κράτος στον γεωφυσικό χάρτη, θα πρέπει να μάθει να κρατάει τις ισορροπίες μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης, κι όχι να προκαλεί την πρώτη με προτροπές της δεύτερης διότι στο τέλος ηττημένη θα βρεθεί η ίδια η Ουκρανία. Η Αμερική και η Ευρώπη οφείλουν να κατανοήσουν πως η Ουκρανία είναι εκ φύσεως και εκ αποτελέσματος, μία πατρίδα συγγενική με την Ρωσία αλλά με δική της νοοτροπία και ιδιοσυγκρασία, σαν δύο αδέφλια που μεγαλώνουν στο ίδιο οικογενειακό περιβάλλον αλλά όταν ενηλικιωθούν, ο καθένας παίρνει τον δικό του προσωπικό δρόμο. Η Ρωσία θα πρέπει να καταλάβει πως η Ουκρανία δεν της ανήκει όπως παλιά και ότι με την συμπεριφορά της ”εγκαταλελειμμένης μαμάς” ή την στάση του ”θυμωμένου μπαμπά” δεν κερδίζει οπαδούς στην ουκρανική ενδοχώρα, ούτε πείθει τους σκεπτικούς και ουδέτερους Ουκρανούς. Η Ουκρανία είναι Ευρώπη, είτε αρέσει αυτό, είτε όχι. Έχει κάθε ιστορικό δικαίωμα να διατηρεί επαφές με την Ευρώπη, την οποία την βλέπει σαν αδελφή της, όπως άλλωστε και με την Ρωσία, που την βλέπει σαν μητέρα της. Μόνο ο πατέρας είναι κοινός, κι αυτός κατά εμέ, είναι ο ελληνικός πολιτισμός και το ελληνικό του πνεύμα! Ο μόνος ενοποιητικός παράγοντας και το μόνο ζωογόνο στοιχείο! Η Ουκρανία δεν μπορεί όσο κι αν προσπαθεί και δεν χρειάζεται να διακόψει τις σχέσεις τις με την Ρωσία, διότι κατά βάθος είναι κομμάτι σαρκός και αίματος της Ρωσίας. Υπάρχει μεταξύ τους μία σχέση αγάπης και μίσους, σαν το βαθύ ψυχολογικό σύνδρομο μιας κόρης που θέλει να φύγει από το σπίτι της μητέρας της αλλά κάτι μέσα της δεν την αφήνει και κατηγορεί την ίδια την μητέρα της για αυτό το γεγονός. Η Ουκρανία βρίσκεται σε ένα ευλογημένο γεωστρατηγικό σημείο και της δίνεται ως δώρο Θεού να παίξει τον ρόλο του ισορροπιστή μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, μεταφέροντας γνώσεις από τα δυτικά προς τα ανατολικά και ενέργεια από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Ας μετατρέψει το έδαφος της σε τόπο συμφιλίωσης και συνδιαλλαγής, κι όχι σε πεδίο μάχης και ανταγωνισμού. Ειδάλλως, κινδυνεύει γεωπολιτικά και γεωγραφικά, από εθνικό κράτος να μετατραπεί σε ένα άνευ σημασίας κρατίδιο δυτικά του Κιέβου, και από κράτος – ισορροπιστή να καταντήσει ένα κρατίδιο πλήρως εξαρτώμενο από την Δύση με πιθανό το ενδεχόμενο μελλοντικά να ενσωματωθεί στη γειτονική Πολωνία ή στη Λιθουανία για την επιβίωση της.
Η επιλογή βρίσκεται στα χέρια των Ουκρανών, των Ρώσων και των Ευρωαμερικάνων, αν ασφαλώς επιθυμούν την ειρήνη στην περιοχή και την λύση στο ουκρανικό ζήτημα και δεν αναζητούν απλώς προφάσεις για την έναρξη του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου…