Η Έξοδος του "Άρεως" του Τσαμαδού

Γράφει ο ιστορικός Παναγιώτης Γέροντας

Η ακινητοποίηση του Ελληνικού Στόλου έδωσε τη δυνατότητα στον Αιγυπτιακό να αποβιβάσει στη Μεσσήνη τη 12η Φεβρουαρίου του 1825 τα πρώτα στρατεύματα του Ιμπραήμ, που αποτελούνταν από 4.000 τακτικό στρατό, 1.000 ιππείς και πυροβόλα. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε το κίνητρο για την Ελληνική Κυβέρνηση, διότι αποφάσισε να ανασυγκροτήσει τον Στόλο. Έτσι, έστειλε μία μοίρα από 12 υδραίικα πλοία, 6 σπετσιώτικα και 4 ψαριανά στον Νότο, με σκοπό να εμποδίσει τυχόν αποβάσεις των Αιγυπτίων. Για να αντιμετωπίσει τυχόν εμφάνιση του Σουλτανικού Στόλου έστειλε και μία άλλη αποτελούμενη από 10 υδραίικα πλοία υπό τον Γ. Σαχτούρη, 10 σπετσιώτικα υπό τον Γ. Ανδρούτσο και κάποια ψαριανά υπό τον Γ. Αποστόλη στον Βορρά.

Ο Μιαούλης οδηγώντας 21 πολεμικά και πυρπολικά κίνησε τον Μάρτιο προς τη Σούδα με στόχο την αντιμετώπιση του Αιγυπτιακού Στόλου. Παρά την καταδίωξη και τη μικρή συμπλοκή, ο εχθρικός στόλος κατάφερε να αποβιβάσει στρατό και πολεμοφόδια στη Μεθώνη. Παράλληλα, στη στεριά ο στρατός των Επαναστατών υπό τον πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρτη- ο οποίος, μολονότι ήταν εξαίρετος ναυτικός, ήταν ακατάλληλος για αρχηγός χερσαίων δυνάμεων- υπέστη ήττα στο Κρεμμύδιο, δίπλα στη Μεθώνη, στην προσπάθειά του να εμποδίσει την επικοινωνία μεταξύ του στρατοπέδου των Αιγυπτίων και του φρουρίου της Μεθώνης.

Κατόπιν, ο Ιμπραήμ κατευθύνθηκε για την κατάληψη της Πύλου. Ο στρατός του με τον ίδιο επικεφαλής, πολιόρκησε το Νεόκαστρο, ενώ ο στόλος του μπήκε στον όρμο της Πύλου συνοδεύοντας αποβατικό σώμα 3.000 ανδρών προς κατάληψη της νήσου Σφακτηρίας, την οποία υπερασπίζονταν 1.000 περίπου Έλληνες μαχητές, μεταξύ αυτών και οι Σαχίνης, Αναγνωσταράς και ο Ιταλός φιλέλληνας Σανταρόζα.

Ο Ελληνικός Στόλος υπό τον Μιαούλη δεν μπορούσε να αποκρούσει την έφοδο του εχθρικού στόλου, διότι δεν είχε πυρομαχικά και πυρπολικά, ενώ μια μικρή ομάδα από 5 πέντε ελληνικά πλοία υπό τον Τσαμαδό, η οποία βρισκόταν μέσα στον όρμο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντιμετωπίσει τη συντριπτική υπεροπλία του εχθρικού στόλου. Από αυτήν την ομάδα δύο εξήλθαν του όρμου με επιτυχία· το πλοίο Άρης του Αν. Τσαμαδού όμως, ανέμενε τον κυβερνήτη του, ο οποίος είχε αποβιβαστεί στη Σφακτηρία για να πολεμήσει. Σε αυτό επιβιβάστηκαν οι διασωθέντες από την ήττα Μαυροκορδάτος, Ν. Βότσης και κάποιοι άλλοι, οι οποίοι ανήγγειλαν στο πλήρωμα τον θάνατο του κυβερνήτη τους.

Τη στιγμή που ο Αιγυπτιακός Στόλος απέκλειε την έξοδο του όρμου, ο Άρης υπό τον Ν. Βότση ξεκινά για την έξοδό του. Παρά τον σφοδρό κανονιοβολισμό, τις υλικές ζημιές καταστροφές και τις απώλειες στο πλήρωμα, ο Άρης πέρασε ανάμεσα από τον εχθρικό στόλο, βγήκε από τον όρμο και ξέφυγε από την καταδίωξη των εχθρών. Αυτή η έξοδος του Άρεως από τον όρμο του Ναβαρίνου αποτελεί ένα από τα πιο ηρωικά κατορθώματα του ελληνικού Ναυτικού Αγώνα(1).

Ο Μιαούλης βλέποντας αυτήν την κατάσταση του Ελληνικού Στόλου, δεν έμεινε άπραγος αλλά με τις μικρές του δυνάμεις προσπάθησε να συναντήσει τον εχθρό και να ναυμαχήσει. Στις 30 Απριλίου λοιπόν, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά εναντίον ναυτικής μοίρας του εχθρού, η οποία ήταν αγκυροβολημένη στη Μεθώνη. Κατέστρεψε ολοσχερώς 10 πλοία, εκ των οποίων και τη λαμπρή φρεγάτα Ασία με 54 πυροβόλα, μια άλλη με 36 πυροβόλα και 2 κορβέτες των 26 πυροβόλων. Παρά τις ελληνικές προσπάθειες, το τελευταίο αμυντικό προπύργιο των Ελλήνων στον όρμο του Ναυαρίνου, το Νεόκαστρο, έπεσε στα χέρια των Αιγυπτίων την 11η Μαΐου.

Με αυτές τις λίγες δυνάμεις, οι Έλληνες Ναυτικοί συνέχισαν να γράφουν λαμπρές σελίδες, γιατί και η μοίρα υπό τον Σαχτούρη που είχε σταλεί για να περιπολεί το Βόρειο Αιγαίο, καταναυμάχησε την 20η Μαΐου τον Σουλτανικό Στόλο υπό τον Χοσρέφ-Πασά στο στενό του Καφηρέως. Αυτή η λαμπρή νίκη που οφείλει πολλά στους ελιγμούς του Σαχτούρη απέτρεψε την ολοκλήρωση σχεδίου των Οθωμανών να προσβάλουν την Ύδρα.

(1): Η διήγηση που ακολουθεί περιέχεται στο ημερολόγιο πλοίου του Άρεως: “Ἡ κάτωθεν σημείωσις γεγραμμένη μέ μολυβδοκόνδυλον κατά τήν ἡμέραν ἐξόδου τοῦ πλοίου τῆς 26 Ἀπριλίου 1825. Ἕως εἰς τάς 3 ὥρας μ.μ. ὁ ἐχθρικός στόλος γενόμενος εἰς δύο μοίρας, ἡ μέν φυλάττουσα τό Βλησίδη ἐκανονοβόλει τό νησίον Σφακτηρία, ταυτοχρόνως δέ καί ὁ Ἰμβραήμ πασσᾶς διά ξηρᾶς τήν πόλιν, ὁ κανονοβολισμός διήρκεσε ὥραν 1 εἰς τά 5 ὅπου καί ἔρριψαν τάς βάρκας των οἱ ἐχθροί γεμάταις μήπως είναι γεμάτας; πολεμοφόδια νά κάμουν ἀπόβασιν οἱ ἐν τῷ Νησίῳ· ἔδωσαν τό κατ’ ἀρχάς ἀντίστασιν γενναίως καί ἔτρεψαν ταῖς βάρκαις μήπως είναι τάς βάρκας; εἰς φυγήν καί μία ὅμως ἐξ ἐκείνων μή δυνηθέντες νά τήν ἐμποδίσωσιν ἔκαμεν ἀπόβασιν καί ταυτοχρόνως ἔκαμον καί αἱ ἄλλαι καί οὕτως οἱ Ἕλληνες ἐτράπησαν εἰς φυγήν καί ἄλλους ἐζώγρησαν ἄλλους ἐθανάτωσαν καί ἄλλους ἔπνιξαν, καί οὕτως ἐκυριεύθη τό Νησίον ἀπό τούς ἐχθρούς, τά δέ ἰδικά μας πλοῖα ἰδόντα τόν κίνδυνον καί ἀβεβαιότητα μή κλεισθῶσιν ἔκαμον ἀρχήν νά κόπτουν τάς ἀγκύρας ἀφοῦ ἄφησαν τό…ἔξω εἰς τό Νησίον ἄλλους συντρόφους ἀρκετούς θανατωμένους καί ζωγρημένους πρῶτον τό καράβι ἔκαμεν πανιά, ἐστάθη τό πλοῖον τοῦ Βουδούρη, καί ἀκολούθως τά πλοῖα, ἡμεῖς δέ ἐξήλθομεν καί ὁ πλοίαρχός μας μετά τοῦ ναυκλήρου ἔξω καί ἄλλοι σύντροφοι, ὁ δέ Ἐκλαμπρότατος Μαυροκορδάτος ἔλειπεν ἔξω εἰς τό Νησίον· ἐστείλαμεν ταῖς βάρκαις μας διά νά τούς λάβωμεν ἀλλά κατά δυστυχίαν ταῖς ἀνήγγελον ὅτι ἐθανατώθη ὁ γενναῖος πλοίαρχός μας πολεμῶν μετά τοῦ ναυκλήρου Χριστοφίλου καί λοιπῶν, τούτους ἐπερίλαβον. Ὁ ναύκληρος Χριστόφιλος ἐσώθη κολυμβῶν εἰς τό φρούριον”.

Εικόνα: Κωνσταντίνου Βολανάκη “Η Έξοδος του Άρεως”