Η πολιτική Ερντογάν ενισχύει και αναδεικνύει την Ελλάδα
Γράφει ο Κωνσταντίνος Κούσαντας*
Από την εποχή που ο Ερντογάν βρίσκεται στην κεντρική πολιτική σκηνή ως πρωταγωνιστής της Τουρκίας, η Τουρκία σταδιακά αρχίζει και εξασθενεί απομακρυνόμενη ολοένα και περισσότερο από την Δύση. Από το 2003 που ανέλαβε πρωθυπουργός της Τουρκίας και κυρίως από το 2014 και μετά ως πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, η Τουρκία βαδίζει χωρίς επιτυχία τον δρόμο του επεκτατισμού, του μεγαλοϊδεατισμού και του οράματος της ”Γαλάζιας Πατρίδας”.
Κυρίως όμως η αποτυχημένη πολιτική Ερντογάν με την δύση άρχισε να αναβαθμίζει, να ενισχύει και να αναδεικνύει τον διεθνή ρόλο της Ελλάδας σταδιακά στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η γεωπολιτική ισχύς που χάνεται από την Τουρκία αναπληρώνεται σε μεγάλο βαθμό από την Ελλάδα που επιδεικνύει σταθερές αρχές στην συνεργασία της με τον δυτικό κόσμο, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τις αξίες της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Η Ελλάδα δεν παρέμεινε στις θεωρητικές ρητορικές διακηρύξεις και προτροπές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ “των ίσων αποστάσεων” στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και άμυνας με την Τουρκία και έτσι άρχισε να αντιδρά μονομερώς αντιλαμβανόμενη ότι θα πρέπει να διαφοροποιηθεί από την πολιτική μόνο του κατευνασμού.
1. Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Τουρκίας αρχίζει να μειώνεται πλέον. Δεν είναι ο ίδιος όπως την εποχή της ίδρυσης του συμφώνου της Βαγδάτης (CENTO – Central Treaty Organization με την Τουρκία, Ιράκ, Ιράν, Πακιστάν, Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1955 μέχρι το 1979 όταν και καταργήθηκε) όταν οι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ είχαν δώσει αναβαθμισμένο ρόλο στην Τουρκία με σκοπό τον περιορισμό της πρώην Σοβιετικής επέκτασης στη Μέση Ανατολή.
Τώρα η πολιτική των κρατών που γειτνιάζουν με την Ρωσική Ομοσπονδία έχουν διαφοροποιηθεί και το ΝΑΤΟ – ΗΠΑ δεν έχουν άμεση ανάγκη το εδαφικό γεωπολιτικό πλεονέκτημα της Τουρκίας. Οι χώρες τις Βαλτικής, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία είναι κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ενώ η Γεωργία με την Ουκρανία έχουν πλέον δυτική πολιτική προοπτική. Η Ελλάδα προσφέρεται ως άξονας μεταφοράς πολλών στρατευμάτων προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία και Γεωργία. Ακόμα και ο ρόλος της Ρωσίας έχει διαφοροποιηθεί παρόλες τις εντάσεις με τις ΗΠΑ.
2. Ο ρόλος του Ισραήλ στην Μέση Ανατολή έχει αναβαθμιστεί σε ρόλο επόπτη της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου όπου η εμβέλεια των οπλικών πυραυλικών συστημάτων έχει μεγαλώσει όπως και η ακτίνα δράσης των νέων μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενεάς. Η συμμαχία – συνεργασία Ισραήλ, Αιγύπτου, Κύπρου και Ελλάδας με τον EastMed έχει τεράστια γεωπολιτική αξία στην προοπτική της Ελλάδας σε ότι αφορά την επικείμενη εκμετάλλευση και μεταφορά των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου στην ΕΕ.
Ιδιαίτερα η συμμαχία του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο προσφέρει στο Ισραήλ μεγάλο στρατηγικό βάθος δράσης σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο ώστε να προστατέψει τα γεωπολιτικά και ενεργειακά συμφέροντά του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η πρόσφατη αμυντική συμφωνία του Ισραήλ με την Ελλάδα ύψους 1,6 δις δολάρια με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία δημιούργησε την αντίδραση της Τουρκίας.
3. Η ιδιαίτερα επιτυχημένη εξωτερική πολιτική της Ελλάδας με πολλά κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, τα οποία έμπρακτα θέλησαν να δώσουν το στίγμα τους ότι ήταν αντίθετα με την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας, είναι καθοριστική. Ιδιαίτερα οι συμμαχίες με την Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ έχουν μεγάλο ειδικό βάρος για την υποστήριξη της χώρας μας στην Μέση Ανατολή. Σε διάστημα ενός έτους η Ελλάδα έχει επιδοθεί σε μία τεράστια προσπάθεια αναβάθμισης της εξωτερικής της πολιτικής και άμυνας με μεγάλες δυνατότητες στην ευρύτερη περιοχή εκμεταλλευόμενη την δυσαρέσκεια πολλών κρατών για την εμπλοκή της Τουρκίας στην Λιβύη, το Ιράκ, Συρία και Αρμενία.
4. Οι εκβιασμοί του Ερντογάν να κατακλύσει Ελλάδα και Ευρώπη με παράνομους μετανάστες δεν πραγματοποιήθηκαν και για τον λόγο αυτό εκτέθηκε προσωπικά ο ίδιος. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στην χώρα μας να συνδυάσει για πρώτη φορά να ενοποιήσει το θέμα της αντιμετώπισης του μεταναστευτικού προβλήματος με το θέμα της εθνικής άμυνας της χώρα.
Η χώρα μας πλέον ύψωσε “τοίχος” διαφορετικής αντίληψης στη μεταναστευτική πολιτική και την συνδύασε με νέα επιτυχημένη επιχειρησιακή σχεδίαση χρησιμοποιώντας το σύνολο του προσωπικού και μέσων των ΕΔ και των ΣΑ.
5. Με τους εξοπλισμούς που άρχισαν να αποδίδουν και φυσικά συνεχίζονται, η χώρα μας ΄΄ξύπνησε΄΄ από τον λήθαργο των προηγουμένων ετών και αντιλήφθηκε τον κίνδυνο της απειλής. Η αντίδραση των Ελληνικών ΕΔ εξέπληξε την Τουρκία και σε τακτικό επίπεδο δεν μπόρεσε στρατιωτικά να προωθήσει τα συμφέροντά της κατά την κρίση που προκλήθηκε από τα ερευνητικά πλοία της για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό ήταν μόνο η αφορμή.
Η αιτία ήταν η επιθετική πολιτική της γειτονικής χώρας σε όλα τα επίπεδα ταυτόχρονα (προκλητικές δηλώσεις επισήμων, μεταφορά παράνομων μεταναστών στα σύνορα, έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου, έρευνες στην ΑΟΖ της χώρας μας αγνοώντας το δίκαιο της θάλασσας, αμφισβητήσεις βραχονησίδων, αποστρατικοποίηση νησιών, παραβιάσεις εναερίου χώρου με παρενοχλήσεις VIP πτήσεων, μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος).
6. Ο αποκλεισμός της Τουρκίας στην αγορά και παραγωγή των F 35 (λόγω της αγοράς των S 400 από την Ρωσία), αναβάθμισε την Ελλάδα με πιθανό σενάριο αγοράς F 35. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν πλήρως διαφοροποιηθεί από την Τουρκία με αποκορύφωμα την επέκταση της βάσης στη Σούδα που χρησιμοποιείται από το πολεμικό ναυτικό, την αεροπορία (μαχητικά και μεταγωγικά αεροσκάφη) και τις ειδικές δυνάμεις των Αμερικανών. Η βάση αυτή είναι η μόνη βάση στην Μεσόγειο που μπορεί να φιλοξενήσει πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο. Επιπλέον το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και το αεροδρόμιο της Καβάλας για το ΝΑΤΟ αποτελούν πλέον στρατηγικά σημεία για τον έλεγχο του Ευξείνου Πόντου ενώ από τον Βόλο μπορούν να ελέγχονται μη επανδρωμένα αεροχήματα (drones) που θα επιχειρούν σε όλη την περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου.
7. Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ και η αναφορά στο όνομα Κωνσταντινούπολη στο επίσημο statement ερμηνεύεται ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μπορούν να επιβιώσουν κάλλιστα και χωρίς την Τουρκία με την βάση του Ινσιρλίκ. Ο θυμός όπως εκφράστηκε επίσημα από την Τουρκική κυβέρνηση εναντίον των ΗΠΑ έρχεται να επιδεινώσει την ήδη υπάρχουσα ψυχρότητα με τις ΗΠΑ.
8. Ο δρόμος της απομόνωσης της Τουρκίας από την Δύση της πολιτικής του Ερντογάν και οι συμμαχίες με Ιράν, Πακιστάν, Αζερμπαϊτζάν και Κατάρ είναι χωρίς διεθνή προοπτική και δυναμική. Τα κράτη αυτά δεν μπορούν να προσφέρουν στην Τουρκία μια συμμαχία σκληρής μορφής ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και λόγω δυνατοτήτων των κρατών και λόγω της επισκίασης τους στην ευρύτερη περιοχή λόγω του ισχυρού Ισραήλ.
9. Η επιχειρησιακή σχεδίαση που εκτελέστηκε από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις από το ΓΕΕΘΑ σε όλη την διάρκεια της κρίσης τον τελευταίο χρόνο είχε ως αποτέλεσμα την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων σε τακτικό επίπεδο και φυσικά την έγκριση από το ΚΥΣΕΑ της Νέας Δομής Δυνάμεων.
Με βάση τις ανάγκες που έχουν προκύψει από την κρίση για ευρύτερη παρουσία των Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικότερα του Στόλου στην Ανατολική Μεσόγειο, αποφασίστηκε η ενίσχυση του Ναυστάθμου Κρήτης με μόνιμη στάθμευση εκεί ικανού αριθμού μονάδων του Πολεμικού Ναυτικού. Επιπλέον η σύσταση της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου από τον Α ΓΕΕΘΑ και η αναδιοργάνωση της Διακλαδικής Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων (ΔΔΕΕ) δίνει ευελιξία και έγκαιρη παρουσία των Ειδικών Δυνάμεων όταν και όπου απαιτηθεί.
10. Η αποτυχία της πενταμερούς διάσκεψης στην Γενεύη για το Κυπριακό πρόβλημα χρεώνεται στην Τουρκική πλευρά δεδομένης της πλήρους υποστήριξης του ΟΗΕ στην Κυπριακή Δημοκρατία και όλα τα προηγούμενα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το όραμα της Τουρκίας γκρεμίζεται πλέον για κυρίαρχο Τουρκοκυπριακό κράτος. Η Κυπριακή Δημοκρατία αναβαθμίζεται και πρέπει να εκμεταλλευτεί το timing αυτό της διεθνούς πίεσης προς την Τουρκία. ΕΕ και ίσως το ΝΑΤΟ (από το οποίο αποστασιοποιείται συνεχώς σταδιακά η Τουρκία) μπορούν να συμβάλουν στην λύση του Κυπριακού προβλήματος.
Στο εσωτερικό της, η Τουρκία βυθίζεται στα οικονομικά της προβλήματα αλλά και στα θέματα του εκδημοκρατισμού της και διαφαίνεται πλέον ότι οι πολιτικές στρατηγικές επιλογές του Ερντογάν αποδείχθηκαν λάθος όπου η κοινή γνώμη έχει αρχίσει να στρέφεται εναντίον του. Η τακτικές των διώξεων, των συλλήψεων και των φυλακίσεων του Ερντογάν δεν απέδωσαν εναντίων πολλών εν ενεργεία και αποστράτων στρατιωτικών και πολιτικών που είχαν το θάρρος της γνώμης για θέματα της αποφυγής της απομόνωσης της Τουρκίας.
Στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, ακόμα και κράτη που προσπάθησε να προσεγγίσει στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια, έχουν σοβαρές επιφυλάξεις από τον εναγκαλισμό της με στρατιωτική και οικονομική βοήθεια. Παρόλα τα συμφέροντά των κρατών αυτών, η ιστορία πάντα τους θυμίζει την πρώην Οθωμανική αυτοκρατορία και υποδούλωσή τους για πολλά χρόνια.
* Ο Αντιστράτηγος εα Κούσαντας Κωνσταντίνος έχει υπηρετήσει στο ΝΑΤΟ και είναι κάτοχος 2 Masters στην Διεθνή Ασφάλεια (Plymouth) και Διεθνείς Σχέσεις (Brussels)
