Η διπλωματική εξωστρέφεια της χώρας και η συνάντηση Δένδια Λαβρόφ

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

Σήμερα στο Σότσι, συνάντηση του Έλληνα ΥπΕξ,  Νίκου Δένδια με τον ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ.

Η Ελλάδα, ακόμα και την περίοδο της έντονης πόλωσης του Ψυχρού Πολέμου, είχε κατορθώσει και παρά την ένταξή της στη Συμμαχία και το δυτικό στρατόπεδο, να διατηρεί μία ισορροπία με το Ανατολικό Μπλοκ. Αυτό φαινόταν στον τρόπο που διαμόρφωνε τις σχέσεις της με τις βαλκανικές, κομμουνιστικές χώρες, που ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Φυσικά, πρέπει να πούμε ότι η Σερβία, αν και δεν ήταν μέλος της εν λόγω στρατιωτικής συμμαχίας, καθώς εκτός των άλλων, από το 1960 ήταν μία από τις χώρες επικεφαλής του Κινήματος των Αδεσμεύτων, δεν έπαυε οικονομικά και πολιτειακά να είναι μία κομμουνιστική χώρα.

Το ότι η Ελλάδα “εξισορροπούσε” ακόμα και τότε τους δύο πόλους, φάνηκε από το γεγονός ότι μέσω του ΟΗΕ προωθούσε το 1960 την υλοποίηση του σχεδίου της “Διαβαλκανικής Συνεργασίας”, μίας ένωσης ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη που ανεξάρτητα από τα οικονομικά και πολιτικά μοντέλα διακυβέρνησης θα προωθούσαν μηχανισμούς, ώστε τα Βαλκάνια να μετατραπούν σε χώρους βαλκανικής συνύπαρξης.

Ωστόσο, αν και το σχέδιο αυτό της Ελλάδας δεν βρήκε τελικά την ανάλογη υποστήριξη από την πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, καθώς υπήρχε έντονος ο σκεπτικισμός ότι μέσω της χώρας μας θα προωθούνταν τα αμερικανικά συμφέροντα στη βαλκάνια περιοχή, ωστόσο η χώρα μας είχε τεθεί από τους δύο πόλους (ΗΠΑ και Ρωσία) στο κάδρο των ρυθμιστριών δυνάμεων στην περιοχή της, γεγονός που φάνηκε εντονότερα από το 1980 και μετά (και κυρίως το 1990), όταν άλλαζε το Παγκόσμιο Σύστημα.

Αυτήν την στιγμή, μετά και τα πρόσφατα γεγονότα στο Ισραήλ που δύο χώρες περιφερειακές κέρδισαν τις διπλωματικές εντυπώσεις, ήταν η Ελλάδα που εκτός των άλλων, ήταν το μόνο κράτος που λόγω της συνετής και σοβαρής διπλωματίας του τελευταίου, κυρίως, χρόνου καταφέρνει να εξισορροπεί τα πράγματα στην περιοχή, γιατί διατηρεί ιστορικές σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο, αλλά είναι και στρατηγική σύμμαχος του Ισραήλ. Επομένως, ήταν η μόνη χώρα που θα μπορούσε να έχει ρόλο στην κρίση αυτή και να έχει παρουσία χωρίς να προκαλεί. Ο κ. Δένδιας ήταν όχι ο μόνος Ευρωπαίος και Δυτικός αξιωματούχος, αλλά ο μοναδικός εκπρόσωπος Κράτους που επισκέφθηκε κατά τις δύσκολες ημέρες τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, αποδεικνύοντας τον ιδιαίτερο ρόλο της Ελλάδας στην περιφέρειά της. Και το άλλο κράτος ήταν η Αίγυπτος που πλέον επίσημα, αφού τέθηκε ως επικεφαλής στο να “επιβλέπει” την εκεχειρία,είναι η χώρα κλειδί στη Μέση Ανατολή και η ηγέτιδα του Μουσουλνανικού Κόσμου…

Η σημερινή συνάντηση των κκ. Δένδια και Λαβρόφ θα εστιαστεί σε δύο κύρια θέματα, Βαλκάνια και Κύπρος.

Όσον αφορά τα Βαλκάνια μετά τις τελευταίες εξελίξεις, όπου η Σερβία αναζητά να βγει από το περιθώριο ετών (που την έβαλε τόσο η Δύση, αλλά και η Ρωσία), φλερτάροντας με την Κίνα και κινητοποιώντας τις κοινές εθνοτικές ομάδες της περιοχής της σε συσπείρωση με πολιτειακό πρόσημο, αλλά και η Αλβανία που υποθάλπει τις ακραίες ισλαμιστικές ιδεολογίες μέσω της Τουρκίας, αποτελούν τα δύο αυτά κράτη θρυαλλίδες.

Στη συνάντηση αυτή θα σκιαγραφηθεί πώς η Ελλάδα και σε συνεργασία με τα ΗΑΕ που θέλουν να βάλουν πόδι στην περιοχή, θα δημιουργήσουν τις συνθήκες εξοβελισμού ακροτήτων, καθώς τα εθνικιστικά κινήματα που φαίνονται να αναζωπυρώνονται στα Βαλκάνια δεν τα επιθυμεί ούτε η Ρωσία ούτε η Δύση για πολλούς και διάφορους λόγους. Οι κυριότεροι λόγοι είναι, όσον αφορά τη Ρωσία ότι ήδη, αν και ακόμα έχει συμπλεκτικές σχέσεις με Βουλγαρία και Σκόπια, ωστόσο έχει χάσει τα ερείσματα χρόνων που είχε σε αυτά τα κράτη (καθώς η μεν πρώτη ανήκει σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, και το δεύτερο στο ΝΑΤΟ), ενώ οι ΗΠΑ είδαν ότι τα γεγονότα του 1990, και ο τρόπος που η Δύση διαμόρφωσε την πολιτική της στα Βαλκάνια, ουσιαστικά έδωσε το πάτημα στην Τουρκία να αναζωπυρώσει τον Ισλαμισμό.

Πολύ σημαντικό γεγονός για τη Ρωσία είναι, ότι παρόλο που η Αλεξανδρούπολη είναι ένα κέντρο με αμερικανικό πρόσημο (αν μπορούμε να πούμε τη φράση αυτή) μετά τη στρατηγικής διάσταση ελληοαμερικανική συμφωνία, ωστόσο το γεγονός ότι η Αλεξανδρούπολη είναι Ελλάδα και κόμβος σημαντικός για Βαλκάνια και Βόσπορο, αυτομάτως για τη Ρωσία δημιουργούνται οι συνθήκες, ότι δεν θα “εκβιαστεί” ούτε από Δύση ούτε από Τουρκία.

Άλλωστε, το Αιγαίο ήταν, είναι και θα είναι μία ελληνική λίμνη και αυτό γιατί η γεωγραφία προνόησε ποιο κράτος πρέπει να είναι ο ρυθμιστής και εξισορροπιστής στην περιοχή, όμως στο σημείο που πρέπει να εστιάσουμε είναι, ότι η Αλεξανδρούπολη καθώς έχει τεθεί ως ο στρατηγικός κόμβος Βαλκανίων και Μεσογείου, είναι μία συνθήκη που θα επισπεύσει τις εξελίξεις, καθώς τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ρωσία αυτήν την στιγμή ζητούν μία ισορροπίστρια χώρα, ώστε εκτός των άλλων, ο παράγων, Κίνα, να μην επισκιάσει τη θέση και το ρόλο τους στην ευρύτερη περιοχή.

Επίσης, το ότι ο κ. Δένδιας συναντάται με το Ρώσο ομόλογό του, λίγες μέρες μετά τη συνάντηση των ΥπΕξ ΗΠΑ και Ρωσίας και χωρίς να είναι προγραμματισμένη μία τέτοια συνάντηση ανάμεσα στους επικεφαλής της ελληνικής και ρωσικής Διπλωματίας, είναι ένα γεγονός που δεν πρέπει ούτε να το δούμε εξ απαλών ονύχων ούτε στα πλαίσια μιας περίεργης, ας μου επιτραπεί η φράση, συνωμοσιολογίας. Είναι μία φυσική έκβαση των πραγμάτων, έτσι όπως οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι επιδιώκουν τη νέα Διπλωματία της ανατολικής περιφέρειας, με απώτερο σκοπό να δημιουργούνται “εμπόδια” για την Κίνα.

Τέλος, είναι σίγουρο ότι η Κύπρος είναι μία χώρα που η Ρωσία, ανέκαθεν, την “αγαπά”. Αυτό λέει πολλά, γιατί η Κύπρος, ενώ η Ελλάδα είναι ο εξισορροπιστής Δύσης με Ρωσία, αυτή είναι το διπλωματικό συνταίριασμα Δύσης και Ρωσίας.

Η Κύπρος είχε, έχει και θα έχει ελληνικό πρόσημο, όχι μόνο γιατί εθνοτικά είναι ελληνική (παρά τους εξισλαμισμούς επί Οθωμανοκρατίας και την προσπάθεια εποικισμού από την Τουρκία για την πληθυσμιακή αλλοίωση), αλλά επειδή τα ιστορικά συμφέροντα Ρώσων και Δύσης, δεν μπορούν να αφήσουν αυτό το “γεωγραφικό φιλέτο” στους Τούρκους και τους “συμμάχους” τους, Βρετανούς. Δυστυχώς, τα διπλωματικά λάθη για την Κύπρο έχουν ειπωθεί και καταγραφεί ήδη από τη δεκαετία του 1960. Φυσικά, το θέμα είναι αυτήν την στιγμή μια και όπως εξελίσσονται τα πράγματα και η μπάλα βρίσκεται στο δικό μας γήπεδο, να την αξιοποιήσουμε δεόντως.

Πλέον το θέμα των έποικων είναι το πρωτεύον σε οποιαδήποτε συνομιλία.

Και κάτι τελευταίο: Επειδή ως Έλληνες έχουμε το μοναδικό προνόμιο να βλέπουμε το ποτήρι πάντοτε μισοάδειο και αυτό είναι που μας κρατάει ανέκαθεν στο τέλμα, πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τις επιτυχίες μας, γιατί αυτό θα δίνει το έναυσμα να βάζουμε διπλωματικούς στόχους. Ούτε η μοιρολατρεία ούτε ο πεσιμισμός χωράνε στη Διπλωματία, γιατί δεν υφίσταται εξέλιξη του Συστήματος. Σε αυτό που πρέπει να εστιάσουμε είναι, ότι η Ελλάδα έχει βγει από την εσωστρέφειά της, πρέπει να εκμεταλλευόμαστε το παραμικρό και είναι μία χώρα κλειδί στην περιοχή της. Γιατί στη Διπλωματία δεν είναι κάθε μέρα του Άη Γιάννη (όπως λέει και η παροιμία).Και αυτό πρέπει να είναι το μότο μας…

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).