Υπάρχει ελπίδα για την πυρηνική συμφωνία του Ιράν;
The ministers of foreign affairs of the United States, the United Kingdom, Russia, Germany, France, China, the European Union and Iran (Lausanne, March 30, 2015)
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος
Το 2015 η κυβέρνηση Ομπάμα υπέγραψε μια ιστορικής σημασίας συμφωνία με το Ιράν που έθετε τέλος στους φόβους της Ουάσινγκτον για την απόκτηση πυρηνικών όπλων από τη Τεχεράνη. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στο Ιράν από το 1979 υπήρχε ένα έντονο αντιαμερικανικό κλίμα. Οι Ιρανοί δεν μπόρεσαν ποτέ να συγχωρήσουν στην κυβέρνηση Κάρτερ το γεγονός ότι παραχώρησε άσυλο στο νούμερο ένα καταζητούμενο για τη Τεχεράνη.
Παρότι το Ιράν από το 1979 μέχρι σήμερα θεωρείται μια σχετικά μικρή οικονομική χώρα, έχει δημιουργήσει πολύ ισχυρές ένοπλες δυνάμεις με τη δύναμη Quds να αποτελεί το μοχλό πίεσης προς τα γειτονικά κράτη, αλλά και μοχλό αύξησης της επιρροής του Ιράν. Παράδειγμα, η κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας την 4η Νοεμβρίου 1979 αλλά και η νίκη των Ιρανών στην επιχείρηση Desert Strom. Κυρίως όμως ο πόλεμος του Ιράν –Ιράκ την περίοδο1980-1988 αποτελεί μια από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιρανική ιστορία και πηγή έμπνευσης και αυτοπεποίθησης για τις παρούσες και μελλοντικές γενιές του Ιράν.
Πέρα από τα ιστορικά κατορθώματα του Ιράν, η θρησκεία παίζει ένα σπουδαίο ρόλο, ιδιαίτερα από το 1979 που ανατράπηκε ο Σάχης. Είναι προφανές ότι στο Ιράν από το 1979 μέχρι σήμερα καταστέλλεται οτιδήποτε κοσμικό καθώς αποτελεί μια χώρα βαθιά θρησκευόμενη. Οι ΗΠΑ βοήθησαν ενεργά το Ιράκ στο πόλεμο εναντίον του Ιράν. Το σκάνδαλο Ιράν Κόντρας (Iran-Contra Affair), με την μυστική αποστολή όπλων στο Ιράν από τις ΗΠΑ στοίχισε εκείνη την περίοδο στην αμερικάνικη ηγεσία. Οι Αμερικανοί ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 80 και έπειτα να θεωρούν απειλή το Ιράν, κυρίως όχι για τα δικά τους συμφέροντα, αλλά για το Ισραήλ . Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ από το 1948 ήταν στενοί σύμμαχοι. Το 1980 εμφανίστηκε το δόγμα από τον Αγιατολάχ Χομεινί της εξαφάνισης του Ισραήλ. Από εκείνη τη χρονιά στο Ιράν κυκλοφορούσε η θεωρία ότι το Ισραήλ έλεγχε εδάφη που άνηκαν από ιστορικών χρόνων σε Μουσουλμάνους. Παρόλα αυτά οι ΗΠΑ με το Ιράν συνεργάστηκαν στενά το 2001 στη διάρκεια της επιχείρησης κατάληψης της επαρχίας Χελμάντ. Μάλιστα ο τότε διοικητής της δύναμης Quds, Κασέμ Σουλειμανί, έβλεπε την επιχείρηση αυτή ως μια ευκαιρία αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ Ιράν –ΗΠΑ. Επίσης αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κλιμάκιο της CIA είχε σπεύσει στη Τεχεράνη, για να συντονίσει όσο καλύτερα γινόταν τη συγκεκριμένη επιχείρηση.
Η διοίκηση Ομπάμα άρχισε να προβληματίζεται για το Ιράν λόγω του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης που αναπτυσσόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Οι Αμερικανοί γενικότερα δεν έβλεπαν ως απειλή τη δύναμη Quds, τους ενδιέφερε περισσότερο η πυρηνική ισχύ της Τεχεράνης. Απόδειξη ότι επί θητείας Μπάρακ Ομπάμα, οι ΗΠΑ δεν βομβάρδισαν ούτε εκτέλεσαν στρατιωτική επιχείρηση ακόμα και για την εξόντωση κάποιου στελέχους των Φρουρών της Επανάστασης. Παρόλα αυτά, η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 είχε δώσει στην Τεχεράνη ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα, μια Ιρακινή σιιτική κυβέρνηση η οποία ήταν πολύ κοντά στο Ιράν. Δεν είναι κρυφό ότι το διάστημα 2003- 2008 στο Ιράκ γίνονταν επιθέσεις εναντίον Αμερικανών στρατιωτών πίσω από τις οποίες κρυβόταν η Τεχεράνη . Ο Κασέμ Σουλεϊμανί έδινε όπλα σε σιιτικές οργανώσεις, ειδικά τους πρώτους μήνες μετά την κατάληψη της χώρας από τις ΗΠΑ , οι οποίες εκτελούσαν επιθέσεις με αποτέλεσμα το θάνατο εκατοντάδων Αμερικανών στρατιωτών.
Πέρα τούτου, πρέπει να πούμε ότι από το 2006 και μετά, ο Σουλειμανί είχε δώσει εκατομμύρια δολάρια στη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ . Ο Χαμενεΐ ως σήμερα θεωρεί την Παλαιστίνη ως μέρος του σώματος του Ιράν. Το 2008, το Ιράν με την άνοδο του Αχμαντινετζχάντ στην εξουσία άρχισε να στρέφεται εναντίον του Ισραήλ αλλά και της Σαουδικής Αραβίας, παραδοσιακών συμμάχων των ΗΠΑ. Παράλληλα, είχε αυξήσει τον εμπλουτισμού ουρανίου σε ανησυχητικά επίπεδα. Οι μυστικές υπηρεσίες παρόλα αυτά διαβεβαίωναν τον πρόεδρο Ομπάμα ότι το Ιράν δεν είχε πυρηνικά όπλα .
Όμως το Ισραήλ ανησυχούσε, οπότε η κυβέρνηση Ομπάμα σταδιακά άρχισε διαπραγματεύσεις μυστικά, αρχικά με την Τεχεράνη. Εδώ θέλω να πω ότι η ειρήνη μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι ό,τι καλύτερο για το ίδιο το Ισραήλ . Ένας ενδεχόμενος πυρηνικός πόλεμος θα έθετε σε τεράστιο κίνδυνο όλη την περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής . Θα είχαμε επέμβαση όλων των σουνιτικών κρατών της περιοχής και κυρίως στο μάτι του κυκλώνα θα βρίσκονταν οι περίπου 3.000 Αμερικανοί στρατιώτες σε Ιράκ και Συρία, η μικρή δύναμη των Αμερικανών στη Σαουδική Αραβία και φυσικά το Ισραήλ.
Έτσι λοιπόν οι ΗΠΑ υπέγραψαν το 2015 την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, για το Ισραήλ η συμφωνία που υπογράφηκε δεν ήταν τίποτε άλλο από μια προδοσία των ΗΠΑ προς την Ιεορυσαλήμ, γιατί στην ουσία δεν αποδυνάμωνε το καθεστώς της Τεχεράνη. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση που είχε κάνει ο Τζιμ Μάτις το 2017, όταν μόλις είχε ανέλαβε τα καθήκοντα του, ότι η συμφωνία με το Ιράν είναι κακή γιατί δε λύνει κανένα πρόβλημα . Ενώ από τη πρώτη στιγμή θεώρησε τη Τεχεράνη κορυφαία απειλή για τις ΗΠΑ. Είναι προφανές ότι ο πρόεδρος Τραμπ ήθελε να αποδυναμώσει το Ιράν και όχι να αλλάξει το καθεστώς.
Για μένα προσωπικά λοιπόν ο θάνατος του Κασέμ Σουλεϊμανί ήταν μια προσπάθεια των Αμερικανών να εξοντώσουν τον σημαντικότερο παράγοντα της δύναμης Quds, πράγμα που κατάφεραν γιατί ο Κασέμ Σουλεϊμανί είχε ξεχωριστές ικανότητες και ισχυρά ερείσματα και στο σουνιτικό και στο σιιτικό Ισλάμ. Απόδειξη ότι επί θητείας του είχε αναπτυχθεί δυνατή σχέση μεταξύ της Χαμάς και του Ιράν. Η εξόντωση του Σουλεϊμανί έχει μειώσει καθοριστικά την επιρροή της δύναμης Quds στο σιιτικό κόσμο του Ιράκ , αυτό το λέω διότι ο νέος διοικητής της δύναμης στρατηγός Γκαανί δεν έχει τις ικανότητες του προκατόχου του.
Αξίζει να πούμε δυο λόγια για τον στρατηγό Γκαανί: Ήταν βετεράνος στο πόλεμο Ιράν –Ιράκ το 1998 με την κατάληψη της Μαζάρ Σαρίφ και την επίθεση στο προξενείο του Ιράν, στη Μάζαρ Σαρίφ, η οποία οδήγησε στο θάνατο 8 Ιρανών διπλωματών. Ανέλαβε τη διοίκηση των ιρανικών δυνάμεων στα σύνορα Ιράν –Αφγανιστάν. Εκεί θα προξενήσει μεγάλα πλήγματα στα κυκλώματα των ναρκωτικών που μάστιζαν και μαστίζουν τη περιοχή μέχρι σήμερα. Η μόνη επίθεση που έχει λάβει χώρα ως τώρα επί διοίκησης του ήταν η επιδρομή στις 20 Ιανουαρίου 2021 εναντίον της βάσης Αλ Άσαντ, όπου πρέπει να σημειώσουμε ότι ήταν ένα συμβολικό αλλά επιτυχημένο χτύπημα. Στην επίθεση αυτή εκτοξεύτηκαν 11 πύραυλοι που βρήκαν όλοι το στόχο τους και είχαν σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό 111 στελεχών των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Η αδυναμία ενεργής παρουσίας οφείλεται και σε έναν άλλο παράγοντα, ότι ο Γκαανί δεν έχει τα ίδια ερείσματα που είχε ο προκάτοχος του Κασέμ Σουλεϊμανί στο Ιράκ. Μάλιστα χαρακτηριστικό είναι ότι δε μπορεί να επισκεφτεί το Ιράκ καθώς δεν έχει βίζα. Συμπερασματικά λοιπόν ο πρόεδρος Τραμπ πέτυχε το στόχο του, αποδυνάμωσε πάρα πολύ του Ιράν με την εξόντωση του Σουλεϊμανί, καθώς πλέον η δύναμη Quds δεν είναι τόσο ενεργή.
Μπορεί η εξόντωση του Σουλεϊμανί να αποδυνάμωσε τους Φρουρούς της Επανάστασης, ωστόσο δυστυχώς έχει προκαλέσει σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου μεγάλη ανασφάλεια και αυτό γιατί βρισκόμαστε πολύ μακριά από όποια συμφωνία Ιράν ΗΠΑ και μοιάζει απίθανη η επανέναρξη της πυρηνική συμφωνίας. Η εξόντωση του Σουλεϊμανί δυστυχώς ήταν χτύπημα των Αμερικανών προς το εθνικό γόητρο του Ιράν, η οργή εξακολουθεί να ξεχειλίζει και είναι αμφίβολο αν θα καταλαγιάσει στο μέλλον διότι ο αρχηγός των Quds ήταν ένα σύμβολο για το Ιράν.
Πηγές:
https://iranprimer.usip.org/blog/2018/jul/09/iran-hamas-and-palestinian-islamic-jihad
https://ctc.usma.edu/qassem-soleimani-irans-unique-regional-strategy
https://iranprimer.usip.org/blog/2018/jul/09/iran-hamas-and-palestinian-islamic-jihad
https://www.theblaze.com/contributions/why-is-iran-shipping-arm-to-hamas-and-hezbollah
https://iranprimer.usip.org/resource/iran-and-palestinians
https://iranprimer.usip.org/resource/iran-and-palestinians
https://www.aljazeera.com/features/2020/1/20/esmaii-qaani-new-shadow-commander-of-irans-quds-force
https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849
https://iranprimer.usip.org/blog/2018/jul/09/iran-hamas-and-palestinian-islamic-jihad
