Από το ελληνικό Αυτοκέφαλο στο βουλγαρικό σχίσμα
Γράφει ο ιστορικός Παναγιώτης Γέροντας
Στις 29 Ιουνίου του 1850, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως χορηγεί αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Ελλάδος. Ήταν το αποτέλεσμα μιας σημαντικής διαμάχης μεταξύ του «λεγόμενου αγγλικού κόμματος» (τα ονόματα των κομμάτων της εποχής ελήφθησαν από τους… αντιπάλους τους) και του ρωσικού.
Οι του αγγλικού κόμματος, με προεξάρχοντα μέλη τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον Σπυρίδωνα Τρικούπη και τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, εκτιμούσαν ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να εκσυγχρονιστεί και να γίνει ένα «κανονικό» ευρωπαϊκό κράτος. Μέχρι τότε έπρεπε να ακολουθεί φιλειρηνική πολιτική αλλά και να ετοιμάζεται στρατιωτικά για μελλοντική σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στο παραπάνω πλαίσιο δεν μπορούσε να νοηθεί ότι η Εκκλησία της Ελλάδος θα υπαγόταν σε έναν θεσμό που θα ανήκε σε ένα άλλο κράτος. Από το 1848 όμως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος αρχίζει να διακρίνει έναν νέο εχθρό, πιο επικίνδυνο ακόμη και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τον σλαβισμό. Κρατήστε στο μυαλό σας την τελευταία πρόταση.
Το «λεγόμενον ρωσικόν κόμμα» από την άλλη θεωρούσε ότι η Ελλάδα ανήκει θρησκευτικά και πολιτισμικά στην Ανατολική Ορθόδοξη Οικογένεια. Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατ’ αυτούς ήταν η μήτρα του Ελληνισμού και η απομάκρυνση από αυτό ήταν επικίνδυνη εθνικά. Οι του ρωσικού κόμματος φοβόντουσαν με την σειρά τους περισσότερο τους Προτεστάντες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Συνέβη όμως κάτι απροσδόκητο. Η Ρωσική Αυτοκρατορία σταδιακά προωθεί τον Πανσλαβισμό στα Βαλκάνια και το Αυτοκεφαλο της Ελλαδικής Εκκλησίας λειτουργεί ως πρότυπο για το βουλγαρικό σχίσμα και την δημιουργία της βουλγαρικής Εξαρχίας το 1870. Οι του αγγλικού κόμματος από την δεκαετία του 1850 ανησυχούν για την άνοδο του σλαβισμού. Με προεξάρχοντα τον Κωνσταντίνο Δόσιο, Υπουργό Εκκλησιαστικών και αργότερα Παιδείας – συνεργάτη του Φαρμακίδη, η πολεμική εναντίον του σλαβισμού και της Ρωσίας θα ενταθεί. Θα δημοσιεύσει μάλιστα ανώνυμα πραγματεία με τίτλο: «Ελληνισμός ή Ρωσισμός, ήτοι η μεταξύ Αγγλίας και Ρωσσίας απόρρητος και εμπιστευτική διαπραγματεία περί του Ανατολικού Ζητήματος».
Τότε συνέβη πλήρης μεταστροφή. Οι του αγγλικού κόμματος, ενώ ήταν οι δημιουργοί του Αυτοκεφαλου της Ελλάδος, έφτασαν στο σημείο να θεωρούν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως ως το σημαντικότερο όπλο εναντίον του σλαβισμού. Απέναντι στον νέο εχθρό ακόμη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ανεκτή.
About Post Author
