Πακιστάν –Ταλιμπάν: οι δυο νικητές του πολέμου στο Αφγανιστάν
Οι πρώτες επιβατικές πτήσεις της αφγανικής αεροπορικής εταιρείας Kam Air πραγματοποιήθηκαν στις 22/8 υπό τους Ταλιμπάν. Το ίδιο αεροσκάφος Boeing 737 πέταξε από το Ισλαμαμπάντ στην Καμπούλ και στη συνέχεια στο Μαζάρ-ι-Σαρίφ. Πηγή φωτογραφίας: Telegram
Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος
Το Πακιστάν είναι ο πραγματικός μεγάλος νικητής του πολέμου του Αφγανιστάν, καθώς από τη πρώτη στιγμή ανέπτυξε μια ιδιαίτερη σχέση με τους Ταλιμπάν, μια σχέση στην οποία πίστεψε μέχρι τέλους και τα αποτελέσματα της τα βλέπουμε σήμερα με την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν.
Η σχέση του Ισλαμαμπάντ με τους Ταλιμπάν ξεκινάει από τη χρονιά ίδρυσης του κινήματος των Ταλιμπάν το 1994. Νωρίτερα, οι Πακιστανοί με τη βοήθεια των ΗΠΑ εκπαίδευσαν τους Μουτζαχεντίν στον πόλεμο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Το Πακιστάν βοήθησε μέχρι το 2001 ενεργά το καθεστώς των Ταλιμπάν. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2001 περνούσαν καθημερινά 30 φορτηγά από το Πακιστάν προς το Αφγανιστάν. Τα φορτηγά αυτά μετέφεραν ελαφρά πυροβόλα αλλά και ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα. Πρέπει να αναφέρουμε ότι στη μάχη της Μαζάρ Σαρίφ, η Αλ Κάιντα είχε ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα τα οποία προκάλεσαν μεγάλη ζημιά στις δυνάμεις του Αμπντούλ Ρασίντ Ντοστούμ . Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι στη πρώτη φάση του πολέμου του Αφγανιστάν μετείχαν και Πακιστανοί αξιωματικοί , οι οποίοι παρείχαν συμβουλές στη διεξαγωγή επιχειρήσεων, τόσο σε μαχητές της Αλ Κάιντα όσο και σε μαχητές των Ταλιμπάν.
Το Πακιστάν υποστήριξε διαδοχικά τους Ταλιμπάν μετά την ανατροπή τους καθεστώτος τους, καθώς ήθελε ένα Αφγανιστάν υπό την επιρροή του. Το Ισλαμαμπάντ θεωρεί μέχρι σήμερα ότι μπορεί να επικρατήσει με τη βοήθεια των Ταλιμπάν στο Κασμίρ εναντίον της Ινδίας. Αυτό δεν είναι μόνο πεποίθηση της εκάστοτε πακιστανικής κυβέρνησης, είναι κυρίως πεποίθηση της πακιστανικής στρατιωτικής ηγεσίας και της πανίσχυρης ISI ( Μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν).
Οι κύριες βάσεις των Ταλιμπάν στο Πακιστάν ήταν το Πεσαβάρ και το Καράτσι. Όλα αυτά τα χρόνια η ISI εκπαίδευε μαχητές των Ταλιμπάν και τους άφηνε να οργανώνουν και να διεξάγουν επιθέσεις από πακιστανικό έδαφος εναντίον μονάδων της ISAF-RSM στο Αφγανιστάν. Παράλληλα, έδινε μεγάλα χρηματικά ποσά στους Ταλιμπάν τα οποία προέρχονταν από τη δύση.
ΟΙ ΗΠΑ πίστευαν ότι η ISI θα μπορούσε να παίξει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ,ωστόσο έκαναν λάθος, καθώς η πλειονότητα των χρημάτων που διατίθονταν στις πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες κατέληγαν τελικά στους Ταλιμπάν. Ήταν μια λανθασμένη πολιτική της Δύσης , η οποία κατά τη γνώμη μου έπαιξε καίριο ρόλο στην ήττα του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν αυτός που κατάλαβε πρώτη φορά το διπλό ρόλο της ISI ,αλλά το 2009 ήταν πολύ αργά. Διότι από τότε είχε καταλάβει και ο ίδιος ότι δε μπορούσε να συντρίψει τους Ταλιμπάν και ότι αυτό που έπρεπε να κάνει η International Security Αssistane Force, ήταν όσο γίνεται να αποδυναμώσει την οργάνωση. Πράγμα που επιτεύχθηκε μέχρι το 2020 . Αλλά όσους ηγέτες και αν σκοτώσεις , συνεχώς θα αναδεικνύονται άλλοι, εφόσον δε διακόπτεις τη βασική πηγή χρηματοδότησης . Πρέπει να πούμε ότι επί διοίκησης Ομπάμα άρχισαν να υπάρχουν κυρώσεις κατά του Πακιστάν μετά τη σύλληψη του Σακίλ Αφραίντι, του γιατρού που είχε βοηθήσει τους Αμερικανούς στην αναζήτηση του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Τότε η διοίκηση Ομπάμα είχε μειώσει τη βοήθεια προς το Πακιστάν κατά 33.000.000 δολάρια.
Αλλά και επί Τραμπ αναστάλθηκε βοήθεια προς το Πακιστάν ύψους 1,6 δις με το αιτιολογικό ότι το Ισλαμαμπάντ δε βοηθούσε όσο θα ήθελαν οι Αμερικανοί στο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ωστόσο, οι κινήσεις αυτές ήταν μεμονωμένες, και δεν μπορούσαν να αναστρέψουν τη δυσμενή για το ΝΑΤΟ κατάσταση.
Οι δυσκολίες για το Πακιστάν σήμερα, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, εμπεριέχονται στο γεγονός – δεδομένου ότι και το ίδιο το Πακιστάν έχει πληγεί από τη τρομοκρατία- πώς οι Πακιστανοί θα καταφέρουν να κρατήσουν υπό τον έλεγχο τους, τους Ταλιμπάν.
Η κύρια δυσκολία είναι να πειστούν οι Ταλιμπάν να αγωνιστούν στο πλευρό του Πακιστάν στο πόλεμο με την Ινδία στο Κασμίρ. Αυτό θα αποδειχθεί αρκετά δύσκολη υπόθεση, δεδομένου ότι οι Ταλιμπάν, όπως λένε οι ίδιοι, δεν επιθυμούν να έχουν εχθρικές σχέσεις με κανένα γειτονικό κράτος. Επίσης, μια άλλη πρόκληση είναι ο κίνδυνος να δημιουργήσουν οι Παστούν μια κρατική οντότητα, ανεξάρτητη στην περιοχή. Για το λόγο αυτό το Πακιστάν προσπαθεί με κάθε τρόπο να έχει τους Παστούν υπό τον έλεγχο του.
Oι Παστούν έχουν αποσχιστικές τάσεις, καθώς ονειρεύονται τη δημιουργία του Παστουνιστάν. Το ζήτημα ανεξαρτησίας των Παστούν ήταν καίριο στις σχέσεις Πακιστάν Αφγανιστάν. Η διαμάχη για το Παστουνιστάν αφορά τον τόπο προέλευσης των Παστούν, δεδομένου ότι Παστούν υπάρχουν και στο Αφγανιστάν αλλά και στο Πακιστάν. Με την ανάδειξη των Ταλιμπάν στην εξουσία, δεν ξέρουμε ποια θα είναι η πολιτική τους γύρω από το ζήτημα. Ένα πρόβλημα το οποίο για περίπου 50 χρόνια ήταν αδρανές, με ελάχιστες φορές να έρχεται στην επιφάνεια. Για πολλούς Παστούν, η πατρίδα τους διαλύθηκε το 1893 από τους Βρετανούς. Οι Παστούν ονειρεύονται ένα κράτος που περιλαμβάνει αρκετά εδάφη του Πακιστάν, του Αφγανιστάν αλλά και της Ινδίας.
Για το Ισλαμαμπάντ αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για την εθνική του κυριαρχία καθώς στο Παστουνιστάν περιλαμβάνεται η επαρχία Μπαλουχιστάν η οποία ανήκει στο Πακιστάν, και στο παρελθόν έχουν γίνει μάχες μεταξύ Ταλιμπάν και πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας. Η γραμμή Durand ανήκει στο Πακιστάν και το 2007 υπήρχαν αρκετοί συντηρητικοί βουλευτές που ζήτησαν το όνομα της γραμμής αυτής να αλλάξει και να μετονομαστεί σε Παστουνιστάν. Άρα, καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν αρκετές φωνές και μέσα στο Πακιστάν υπέρ της δημιουργίας ανεξάρτητου Παστουνιστάν. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνιέται κάτι πολύ βασικό, ότι το Αφγανιστάν το 1947 ήταν το κράτος που είχε ψηφίσει κατά της ανεξαρτησίας του Πακιστάν με βασικό αιτιολογικό ότι δεν είχε δώσει το δικαίωμα αυτοδιάθεσης στους κατοίκους τους Παστούν.
Έτσι, λοιπόν πάντα το Πακιστάν προσπαθούσε να κρατά χαμηλά το θέμα του Παστουνιστάν, γιατί ήθελε και θέλει ένα Αφγανιστάν που στα ζητήματα Πακιστάν- Ινδίας θα στηρίζει το Πακιστάν . Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι Ταλιμπάν πλέον στην εξωτερική τους πολιτική, θα έχουν ως προτεραιότητα τη συντριβή της Ινδίας στο Κασμίρ , ή τη ανεξαρτησία των Παστούν. Δε πρέπει να ξεχνάμε ότι το προηγούμενο καθεστώς υποστήριζε τα αιτήματα των Παστούν και μάλιστα οι αφγανοί Παστούν είχαν όλα τα στοιχειώδη δικαιώματα στην αφγανική επικράτεια. Γιατί και η Καμπούλ ήθελε τους Παστούν υπό τον έλεγχο της, διότι έτσι πίστευε ότι θα συνέτριβε τους Ταλιμπάν.
Επιλογικά, λοιπόν ως προς το θέμα των Παστούν, Αφγανιστάν και Πακιστάν θέλουν τη φυλή αυτή υπό τον έλεγχο τους για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντα τους.
Το Πακιστάν μπορεί να νίκησε στο Αφγανιστάν ωστόσο η επόμενη μέρα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη για αυτό, καθώς οι Ταλιμπάν είναι έτοιμοι να εισβάλλουν σε γειτονικά κράτη. Ήδη το Τατζικιστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν έχουν κηρύξει γενική επιστράτευση και στην περιοχή των συνόρων των 3 αυτών χωρών ο ρωσικός στρατός κάνει στρατιωτικά γυμνάσια. Το Ουζμπεκιστάν είναι χώρα που οι Ταλιμπάν μισούν, καθώς ο πολέμαρχος Αμπντούλ Ρασίντ Ντοστούμ, ο οποίος σήμερα βρίσκεται στην επαρχία Παντσίρ και αντιστέκεται στους Ταλιμπάν, είναι Ουζμπέκος και έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στους Ταλιμπάν. Από την άλλη η Ρωσία θεωρεί μείζον θέμα για την εθνική της ασφάλεια τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν .
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 1993 ρωσικό φυλάκιο στο Τατζικιστάν δέχτηκε επίθεση από τους Μουτζαχεντίν με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 25 Ρώσοι στρατιώτες και να τραυματιστούν 11, σε μάχη που διήρκησε πάνω από 10 ώρες. Η κατάσταση επιδεινώνεται, καθώς στα σύνορα Αφγανιστάν Τατζικιστάν, οι Ταλιμπάν έχουν στείλει τους Τατζίκους μαχητές τους.
Προκλήσεις της επόμενης μέρας
Εκτιμώ πως οι προκλήσεις την επόμενη μέρα στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας είναι οι ακόλουθες:
1) To Κασμίρ είναι μείζον θέμα ενώ η Ινδία είναι περικυκλωμένη από το Πακιστάν, από το Αφγανιστάν, την Κίνα και από την Τουρκία δεδομένου ότι υπάρχουν Τούρκοι στρατιώτες στη Καμπούλ . Πρέπει να δούμε πως το Πακιστάν θα εξισορροπήσει την κατάσταση και αν θα δεχτεί να το υποστηρίξουν οι ταλιμπάν στο Κασμίρ, δεδομένου ότι αυτό θα ενοχλούσε πολύ τους Ρώσους.
2) Δε ξέρουμε κατά πόσο οι Κινέζοι είναι έτοιμοι να χαλάσουν τις σχέσεις τους με τους Ρώσους, δεδομένου ότι θέλουν να «αγοράσουν» το Αφγανιστάν, κάνοντας δεκάδες επενδύσεις, σε περίπτωση που γίνουν τρομοκρατικές επιθέσεις σε χώρες που έχουν άριστες σχέσεις με τη Ρωσία.
3) Η Τουρκία βρίσκεται και αυτή στο Αφγανιστάν και φαίνεται ότι είναι διατεθειμένη να μείνει στη χώρα. Το θέμα είναι ότι πρέπει να συμφωνήσουν οι Ταλιμπάν σε αυτό. Μέχρι τώρα οι συζητήσεις που γίνονται δείχνουν να πηγαίνουν καλά . Το πρόβλημα είναι ποιες θα είναι οι σχέσεις Τουρκίας Ρωσίας σε περίπτωση που οι Ταλιμπάν εισβάλλουν σε γειτονικά κράτη της περιοχής. Ποια πολιτική θα ακολουθήσει η Τουρκία;
πηγές:
https://www.ft.com/content/fa2d08a3-6e5e-4d3d-b742-db4145809f8d
https://www.hrw.org/reports/2001/afghan2/Afghan0701-02.htm
https://www.rferl.org/a/1067048.html
https://www.rferl.org/a/1074272.html
. https://russian.rt.com/russia/article/764566-zastava-granica-tadzhikistan-afganistan-boi
https://rg.ru/2019/07/13/gerojskij-boj-kak-rossijskie-pogranichniki-otstoiali-12-iu-zastavu.html
https://www.rferl.org/a/qishloq-ovozi-tajikistan-civil-war/28575338.html
https://www.huffingtonpost.gr/2016/05/02/diethnes-cia-giatros-bin-landem_n_9819868.html
https://www.kathimerini.gr/world/459047/gia-synergeia-me-extremistes-fylakistike-o-afrinti/
https://edition.cnn.com/2012/05/23/world/asia/pakistan-bin-laden-doctor/index.html?hpt=hp_t1
