Παγκοσμιοποίηση όπως λέμε... Χάος

Γράφει ο ιστορικός Παναγιώτης Γέροντας

«Αυτοί οι οποίοι διεκδικούν αυτονόητα για τον εαυτό τους το δικαίωμα επέμβασης […] θα μάθουν σε διάφορες περιπτώσεις στο μέλλον ότι η επέμβαση δεν θα εξάγεται μόνο υπό μορφή στρατιωτικών επιχειρήσεων, αλλά θα εισάγεται υπό μορφή τρομοκρατικών ενεργειών. Όπου αυτές έχουν πολιτικά κίνητρα μπορούν να χαρακτηριστούν ως η απάντηση του φτωχού στην στρατιωτική ισχύ του πλούσιου.»

Παναγιώτης Κονδύλης, Θεωρία του Πολέμου, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1997.

Με την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ, το διπολικό σύστημα, όπως αυτό έχει αναλυθεί από τον Kenneth Waltz, κατέρρευσε. Στην Ανατολή προέκυψε ένα κενό ισχύος, το οποίο έσπευσαν να καλύψουν διάφοροι επίδοξοι περιφερειακοί παίκτες. Παράλληλα όμως συνέβη και κάτι άλλο: η κατάρρευση του πολυεθνικού κράτους ανατολικού τύπου. Αυτού του τύπου το κράτος συνήθως είχε στους κόλπους του συμπαγείς εθνοτικές ομάδες συχνά όμορων κρατών. Η σοβιετική υπεροπλία λειτουργούσε ως «νομιμοποιητική αρχή» στην υπερεθνική εξουσία του κράτους. Τις περισσότερες φορές μάλιστα συνέβαινε μια εθνοτική ομάδα να καταπιέζει τις άλλες στο κράτος. Όταν αυτή η έξωθεν νομιμοποιητική αρχή εξαφανίστηκε, όλες οι κεντρόφυγες δυνάμεις εκδηλώθηκαν.

Με τις ΗΠΑ να έχουν μείνει μοναδική Υπερδύναμη, κυριάρχησαν στις Διεθνείς Σχέσεις οι φιλελεύθερες απόψεις. Τα κράτη χωρίστηκαν σε καλά και κακά και με όχημα τις ιδέες περί «εκδημοκρατισμού» και «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» διενεργήθηκαν στρατιωτικές επεμβάσεις που περισσότερο είχαν ως στόχο την ευόδωση συμφερόντων πάρα την εμπέδωση της διεθνούς ειρήνης. Παράλληλα, κυριάρχησαν οι υπερεθνικοί παίκτες όπως οι πολυεθνικές εταιρείες και οι ΜΚΟ. Το έγκλημα έγινε διεθνές ακολουθώντας την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες συγκρούσεις από το 1990 και μετά, δεν είναι διακρατικές αλλά ενδοκρατικές με την μια εθνότητα να αντιμάχεται την άλλη μέχρις εσχάτων. Πρόκειται για παίγνιο μηδενικού αθροίσματος καθώς η κατίσχυση της μιας εθνότητας δεν εγγυάται την επιβίωση της άλλης. Συγχρόνως, η παγκοσμιότητα της επικοινωνίας έδωσε την δυνατότητα σε καθε εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα να έχει βήμα και επιρροή. Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών αυξήθηκε, ενώ η επιβολή ενός παγκόσμιου melting pot οδήγησε του πληθυσμούς να αναζητήσουν το «ανήκειν» στις εθνικές παραδόσεις και την θρησκεία.

Η λύση της διεθνούς διακυβέρνησης μέσω υπερεθνικών θεσμών φαίνεται να εξανεμίζεται και αυτή καθώς υπερκρατικοί θεσμοί, όπως ο ΟΗΕ, χάνουν την αξιοπιστία τους, αφού θεωρείται ότι εξυπηρετούν τα σχέδια των ισχυρών. Η Συρία έδειξε καθαρά ότι οι νέοι πόλεμοι δεν θα έχουν αρχή και τέλος. Ένας πρόσθετος λόγος είναι ότι η παγκοσμιοποιημένη μαφία προμηθεύει τις αντιμαχόμενες πλευρές αποτελώντας μια συνεχή πηγή πλουτισμού. Γιατί κάποιος να σταματήσει έναν πόλεμο που του επιφέρει κέρδος;

Η εντροπία δεν θα σταματήσει. Τα κράτη και η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να μεριμνήσουν για την ευημερία των ανθρώπων, για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προβλημάτων (προσφυγικό ρεύμα, φτώχεια, κλιματική αλλαγή, παγκόσμιο έγκλημα, κυβερνοέγκλημα – κυβερνοπόλεμος) και να αποτρέπουν όσο το δυνατόν την αλλαγή συνόρων.