28/03/2024

Τα κίνητρα της πολιτείας/κοινωνίας απέναντι στα γκετοποιημένα περιβάλλοντα

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

 

Σήμερα, οι επτά αστυνομικοί που είχαν εμπλοκή στο ομολογουμένως τραγικό περιστατικό του Περάματος οδηγήθηκαν στην Εισαγγελία του Πειραιά για να απολογηθούν ενώπιον ανακριτή και εισαγγελέα.

Φυσικά, η Δικαιοσύνη έχει το πρώτο λόγο και οι ποινικολόγοι, οι οποίοι είναι και οι καθ’ύλην αρμόδιοι για να ερμηνεύσουν και να αποφανθούν για το περιστατικό.

Χάθηκε μία ανθρώπινη ζωή, αυτό από μόνο του είναι τραγικό, αλλά έτσι όπως αναδεικνύονται τα γεγονότα, αν και αρκετές φορές και κάποιοι από εμάς έχουμε βρεθεί απέναντι σε συμπεριφορές που καταδεικνύουν – δεν θα πω κατάχρηση εξουσίας- αλλά υπερβάλλοντα ζήλο από ευτυχώς ελάχιστα άτομα που έχουν σχέση με το λειτούργημα του αστυνομικού, ωστόσο όμως αφενός κανένας αστυνομικός όταν σηκώνεται το πρωί για να πάει να κάνει τη βάρδιά του δεν έχει στο μυαλό του να το παίξει «Σταλόνε στο ρόλο του Ράμπο», αφετέρου το θύμα όχι μόνο ήταν σεσημασμένος κακοποιός, όπως τουλάχιστον έχει αναδειχθεί από τη μέχρι τώρα παρουσίαση της υπόθεσης, αλλά με «όπλο» το αυτοκίνητο που οδηγούσε, προκειμένου να ξεφύγει, δεν είχε πρόβλημα να αφαιρέσει ακόμα και τη ζωή των αστυνομικών.

Οι αστυνομικοί έχουν συγκεκριμένο ρόλο, την προστασία του πολίτη, πατάσσοντας το έγκλημα, και η ίδια η Πολιτεία οφείλει να ξαναδεί τόσο τη λειτουργία της Αστυνομίας σε επιχειρησιακό επίπεδο (συνεχή επιμόρφωση, νέες μεθόδους καταστολής, συνεχή ψυχολογικά tests, επιλογή των άριστων σε συγκεκριμένες υπηρεσίες της Αρχής κτλ) όσο και το νομικό πλαίσιο που αφορά την παραβατικότητα και το έγκλημα (αν και τα δύο τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποιες αλλαγές στις ποινές κτλ που αφορούν, ωστόσο, συγκεκριμένα αδικήματα).

Αναμφισβήτητα, οι αστυνομικοί την περασμένη Παρασκευή έκαναν το καθήκον τους, καταδίωκαν, όπως αποδείχθηκε, ένα σεσημασμένο κακοποιό, ο οποίος και μόνο που δεν σταμάτησε στα μπλόκα των αστυνομικών και μόνο που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, είχε πρόθεση να αφαιρέσει με «όπλο» το αυτοκίνητό του οποιαδήποτε ανθρώπινη ζωή (ας αφήσουμε έξω τους αστυνομικούς) που εκείνη την ώρα είτε θα επέστρεφε στο σπίτι του από διασκέδαση είτε θα πήγαινε στη δουλειά και θα είχε την ατυχία να βρεθεί μπροστά του. Ήταν επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια και ως σεσημασμένος κακοποιός, όπως φέρεται ότι ήταν, καθώς είχε απασχολήσει την Αστυνομία και άλλες φορές, δεν είχε φραγμούς και όρια, προκειμένου να σωθεί ή να πετύχει τον στόχο του, ακόμα και να προκαλέσει κακό στον οποιοδήποτε, ακόμα κι αν δεν υφίστατο καταδίωξη.

Από εκεί και πέρα, όλοι αυτοί οι αλληλέγγυοι που έσπευσαν αφενός να κατακεραυνώσουν τους αστυνομικούς που όφειλαν να πράξουν τη δουλειά τους που είναι να προστατεύουν τον πολίτη, αφετέρου να μιλήσουν για ρατσισμό για συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, θα ήταν προτιμητέο, αφού ενδιαφέρονται τόσο πολύ για συγκεκριμένα κοινωνικά υποσύνολα, να έχουν μία ουσιαστική υποστήριξη των ομάδων αυτών και όχι, ακόμα και να τις χρησιμοποιούν, με σκοπό να εισπράττουν τα κονδύλια για τις ΜΚΟ που συνήθως κρύβονται από όλο αυτό το ενδιαφέρον.Και η στάση αυτή των αλληλέγγυων όχι μόνο δεν προσφέρει αξιοπρέπεια στις ομάδες που υποτίθεται ότι προστατεύουν, αλλά τις περιθωριοποιεί ακόμα περισσότερο, και συνήθως τις εκθέτει, σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και ως γραφικές, στην ίδια την Κοινωνία.

Από εκεί και πέρα, όντως οι Ρομά είναι μία ιδιάζουσα κοινωνική ομάδα, που δυστυχώς δεν μπόρεσε να εγκλιματιστεί πλήρως στην κοινωνία μας. Και φυσικά δεν έχει να κάνει μόνο με την ιδιαίτερη, παραδοσιακή δομή της, αλλά τα αίτια έχουν να κάνουν με το πόσο έτοιμος είναι ένας κοινωνικός ιστός και πολύ δε μάλλον μία τοπική κοινωνία να δεχτεί και να ενσωματώσει σε μεγάλο βαθμό το διαφορετικό (άλλο το ξένο και άλλο το διαφορετικό).  Οι Ρομά αποτελούν μία διαφορετική ομάδα από το υπόλοιπο σύνολο στο πώς αναπτύσσει τη συμπεριφορά της). Και φυσικά δεν μπορούμε να μιλάμε για αφομοίωση (που η Κοινωνική Ανθρωπολογία τη λέξη αφομοίωση δεν την κάνει αποδεκτή, καθώς καταδεικνύει καταπάτηση ιδιωτικών δικαιωμάτων), ωστόσο εννοούμε τη σύμπλευση.

Και να πω και κάτι τελείως εμπειρικό που, ωστόσο δείχνει, ότι μεγάλο μέρος στο πώς θα εγκλιματιστεί ένα τέτοιο κοινωνικό υποσύνολο σε μία ευρύτερη κοινωνία, έχει να κάνει με την πρόθεση όλων των παραγόντων και κυρίως αυτών που έχουν τα μέσα να διαμορφώσουν μία ζωή στα άτομα αυτά, ώστε να μην δημιουργούν πρόβλημα.

Ρομά έχει η Κομοτηνή που ζουν στην παραγκούπολη του Ήφαιστου, σε άθλια κατάσταση, είναι Μπεκτασήδες και κυρίως άθυρμα όχι μόνο της τουρκικής προπαγάνδας, αλλά οποιουδήποτε επιτήδειου. Ρομά, όμως, έχει και η γενέτειρά μου η Φλώρινα, που ο μακαριστός Μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης αρχικά βαπτίζοντάς τους και δίνοντάς τους κίνητρα διαβίωσης στην τοπική κοινωνία, μαζί με τις τότε δημοτικές αρχές, αλλά ακόμα και τώρα οι δημόσιες αρχές της πόλης βοήθησαν και βοηθούν αυτούς τους ανθρώπους να προσαρμοστούν στη φλωρινιώτικη κοινωνία, φυσικά στο βαθμό που ο καθένας από αυτούς έδειχνε και δείχνει την πρόθεση να το κάνει.

Με λίγα λόγια σε αυτό που πρέπει να εστιάσουμε, είναι στα κίνητρα που δίνει μία κοινωνία, ώστε κοινωνικές ομάδες που παραδοσιακά εκφεύγουν από τις νόρμες του γενικού συνόλου (είτε λόγω φυλετισμού, είτε λόγω φύλου, είτε συνηθειών κτλ) να μπορούν να συμβαδίσουν με αυτό, γιατί στην αντίθετη περίπτωση, ακόμα και ως μέσο αντίδρασης, διαμορφώνουν παραβατική συμπεριφορά.

Είναι επιβεβλημένο, οι δημοτικές αρχές να διαμορφώσουν ένα στρατηγικό πλαίσιο με τη βοήθεια, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κτλ, ώστε, κυρίως οι Ρομά, που είναι μία κοινωνική ομάδα που ζει εδώ και αιώνες στο κοινωνικό περιβάλλον μας, να βγουν από το γκετοποιημένο περιβάλλον τους και να έρθουν σε άμεση επικοινωνία με την υπόλοιπη κοινωνία.

Πχ. στη Φλώρινα η δημοτική αρχή για την καθαριότητα της πόλης προσλαμβάνει και Ρομά, επίσης δε, έχουν διαμορφωθεί σπίτια (όπως οι λεγόμενες εργατικές κατοικίες) για τη διαμονή της συγκεκριμένης ομάδας μέσα στον ιστό της πόλης και όχι απομονωμένοι σε παραγκουπόλεις ή γκετοποιημένοι σε δικό τους προσαρμοσμένο περιβάλλον. Συγχρόνως δε, τους δίνονται κίνητρα με άδειες να συμμετέχουν με πάγκους στις λαϊκές αγορές κτλ κτλ, ενώ κάθε υποψήφια δημοτική αρχή περιλαμβάνει εκπροσώπους της ομάδας αυτής στο ψηφοδέλτιό της. Οι Ρομά στη Φλώρινα όχι μόνο έχουν περιορίσει την παραβατική συμπεριφορά, αλλά προσπαθούν να εναρμονιστούν με την κοινωνική συμπεριφορά όλων των υπολοίπων πολιτών της πόλης.

Εν ολίγοις, το θέμα είναι η διαχείριση και τα μέσα που διαθέτει ή προτίθεται να διαμορφώσει ένα κοινωνικό περιβάλλον, ώστε να εγκλιματίσει κοινωνικές ομάδες που φέρουν διαφορετικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά με το γενικό σύνολο.

Και για να μην μπερδευόμαστε, οι Ρομά πρέπει να διαλαμβάνονται αποκλειστικά ως μία κοινωνική ομάδα που τα χαρακτηριστικά της, εκτός από το ειδικό στοιχείο της ιδιαίτερης παράδοσης, προσαρμόζονται και διαμορφώνονται στη βάση της κοινωνίας και της χώρας που ζούνε, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι κατά βάση για πολλές δεκαετίες αποτελούσε μία νομαδική , κοινωνική οντότητα. Αλλιώς συμπεριφερονται οι Ρομά της Ελλάδας, αλλιώς της Τσεχίας, αλλιώς της Ισπανίας, καθώς έχει κυρίως να κάνει με τις προσλαμβάνουσες που έχουν από το αστικό περιβάλλον στο οποίο ζούνε. Και εννοείται ότι η διαχείρισή τους από μία Πολιτεία δεν έχει καμία σχέση με το αλλοδαπό στοιχείο που διαβιώνει σε ένα περιβάλλον που φέρει μαζί του τις κοινωνικές και εθνικές καταβολές του.

Οι Ρομά λειτουργούν ως κοινωνικά υποσύνολα μίας φυλής, τα οποία διαμορφώνουν το πολιτισμικό – κοινωνικό απόθεμά τους αποκλειστικά στη βάση του τοπικισμού (έγινε αυτή η αναφορά, ώστε σε ενδεχόμενο σχολιασμό να μην προσπαθούμε να επεξηγήσουμε ή να ταυτίσουμε τη συμπεριφορά και κοινωνική διαβίωση των Ρομά με τους νέο – μετανάστες).

 

 

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024