Το Ισραήλ επανακάπτει στην Αφρική: άνοιγμα σε Αιθιοπία και Κονγκό

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος

Μετά την Αιθιοπία, το Ισραήλ κάνει άνοιγμα στο Κονγκό. Μία πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Και να σημειώσουμε κάτι: η μόνη θρησκεία που δεν φέρει στιβαρά ερείσματα στην Αφρική, είναι η ιουδαϊκή.

Να κάνουμε μία παρένθεση και να πούμε, ότι παρά μόνο κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας είχαν διαμορφωθεί υπό την σκέπη των Βρετανών, ακμάζουσες εμπορικές Κοινότητες Ισραηλινών στη Βόρεια Αφρική, κυριότατα στην Αίγυπτο, αλλά και στο Σουδάν.

Μάλιστα στις αρχές του 20ου αι. επειδή οι Ελληνικές Κοινότητες στην Αίγυπτο ήταν στο πλευρό των Αιγυπτίων, αντιμετωπίζοντας τους Βρετανούς ως αποικιοκράτες, οι τελευταίοι πήραν το εμπόριο καπνού και βαμβακιού από τους Έλληνες και το έδωσαν στους Εβραίους. Ήταν το διάστημα, λίγο πριν τον Α’ΠΠ, που οι Έλληνες Αιγυπτιώτες έμποροι, προκειμένου να επιβιώσουν, αφού έχασαν μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές αγορές της Δύσης, αυτή της Αγγλίας, άρχισαν τα εμπορικά ανοίγματα κυρίως στις ανατολικές αγορές με συνέπεια στα Ιεροσόλυμα, που τότε ήταν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, να αναπτυχθεί εκεί κυρίως από τους Αιγυπτιώτες Έλληνες εμπόρους, μία από τις πιο ανθηρές Κοινότητές μας, αυτή των Ιεροσολύμων, η οποία υφίσταται ακόμα και σήμερα. Φυσικά, μετά την αποαποικιοποίηση, και τους αραβοϊσραηλινούς πολέμους, οι Ισραηλινές Κοινότητες άρχισαν να χάνουν σταδιακά τα ερείσματα που έφεραν στον αραβικό Κόσμο και τις περιοχές της Αφρικής, όπου αυτός (και κυρίως οι Αιγύπτιοι) είχε διαμορφώσει πολιτικά ερείσματα.

Αυτήν την στιγμή, το Ισραήλ επανακάμπτει στην Αφρική, μία συνισταμένη που πρέπει να διαβαστεί πολύ προσεκτικά και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η Θρησκευτική Διπλωματία αποτελεί ένα διαχρονικό εχέγγυο – μέσο της πολιτικής Διπλωματίας. Παρόλα αυτά βλέπουμε ότι το Ισραήλ όχι μόνο δεν την έχει χρησιμοποιήσει, αλλά αντίθετα αυτό που διαφαίνεται, είναι ότι επενδύει στο οικονομικό και μόνο σκέλος, κι αυτό γιατί ο Ιουδαϊσμός δεν εκφράζει μόνο το θρησκευτικό κομμάτι, αλλά και το φυλετικο-εθνοτικό.Στη βάση αυτή, η προσέγγιση των Ισραηλινών που θα επιδίωκε με τα διάφορα περιβάλλοντα, δεν θα μπορούσε να γίνει με συνιστώσες πολιτισμικές.

Και αυτό, όπως σύντομα θα αποδειχθεί θα έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην ισραηλινή πολιτική, γιατί λόγω του ιδιαίτερου ιδιομορφισμού του ιουδαϊκού πολιτισμικού αποθέματος, δεν δημιουργεί συνειρμικά στους λαούς που βίωσαν την αποικιοκρατία (ισχυρή παράμετρος της οποίας ήταν ο “υποτιθέμενος” εκπολιτισμός των λαών) δυσμενή συναισθήματα. Γιατί όλοι οι λαοί έχουν μνήμη και κυρίως οι παραδοσιακοί που βίωσαν τον δυτισμό με περίεργο τρόπο…

Το Κονγκό ήταν βελγικό προτεκτοράτο, με έντονη τη γαλλική παρουσία στο πολιτισμικό αποτύπωμα.Επίσης, το γεγονός ότι ως χώρα συνορεύει με κράτη που η Τουρκία έχει δημιουργήσει θύλακες εξτρεμισμού, είναι ένα στοιχείο που όχι μόνο δεν πρέπει να μας διαφεύγει, αλλά αποδεικνύει, ότι το Ισραήλ δεν θα αφήσει εύκολα αυτήν την περιοχή.

Και κάτι που πρέπει να δούμε ως Έλληνες: Μετά τις εθνικοποιήσεις στην Αίγυπτο το 1955-1960, μεγάλο μέρος των Ελλήνων είχε στραφεί σε χώρες της αφρικανικής ηπείρου, μία εκ των οποίων ήταν το Κονγκό.Αν και η ελληνική παρουσία τώρα στην συγκεκριμένη χώρα είναι σκιώδης, ωστόσο τη δεκαετία του 1970 ήταν ιδιαίτερα εμφανής, σε σημείο που κατά τη διάρκεια τής επταετίας είχαν συναφθεί οικονομικές συμφωνίες ανάμεσα σε Ελλάδα και Κονγκό.

Η Ελλάδα είναι ένα κράτος που είχε σχέσεις με το αφρικανικό κόσμο, και επίσης το γεγονός ότι τόσο η Γαλλία ενδιαφέρεται για την ευρύτερη περιοχή όσο και το Ισραήλ ζητά «συμμετοχή» στο μερίδιο της περιοχής, είναι μία παράμετρος που οφείλουμε να δούμε πολύ προσεκτικά.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Τhe Jerusalem Post