Νομισματική σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας: Εμβάθυνση του Ψυχρού Πολέμου
China-US trade war concept - Military Battle on China and American Flags
Γράφει ο Γρηγόρης Μπρόζος,
πτυχιούχος Οικονομικού Α.Π.Θ.
Ιανουάριος 2018, η διοίκηση Τραμπ ενεργοποιεί πολιτική δασμών στα πλαίσια την οικονομικής πολιτικής «America first». Επιβλήθηκαν (ή αυξήθηκαν οι ήδη υπάρχοντες) δασμοί σε φωτοβολταικά panels, μηχανήματα καθαρισμού, σίδηρο και αλουμίνιο προερχόμενα από Καναδά, Μεξικό και Ευρωπαϊκή Ένωση με το ύψος τους να αγγίζει τα 79 δις. δολάρια. Αυτό όμως ήταν το ευρύτερο πλαίσιο. Ο πυρήνας των νέων μέτρων εκτυλίχθηκε στις 22 Μαρτίου του 2018. Την ημέρα εκείνη η Ουάσιγκτον ενεργοποιεί δασμούς σε μία σειρά κινεζικών προϊόντων ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επισημοποιώντας έτσι τον ήδη υπάρχοντα εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας. Για πολλούς μεταφραστικέ ως η πρώτη κίνηση του νέου Ψυχρού Πολέμου. Τους επόμενους μήνες, ο πόλεμος εντάθηκε με το Πεκίνο και την Ουάσιγκτον να παρασύρονται σε ένα μπαράζ αλλεπάλληλων δασμών και μέτρων.
Το 2020, οι επεισοδιακές αμερικανικές προεδρικές εκλογές αναδεικνύουν νικητή τον Joe Biden. Η νέα διοίκηση των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί την εξομάλυνσης των σχέσεων με την Κίνα και την άρση των δασμών. Η εξέλιξη των γεγονότων διέψευσε αυτές τις υποσχέσεις. Η νέα αμερικανική διοίκηση όχι απλά δεν ήρθε σε συναίνεση με την ασιατική χώρα αλλά εμβάθυνε το χάσμα. Πλέον, η σύγκρουση φαίνεται να περνά στο πεδίο της νομισματικής πολιτικής και των εθνικών νομισμάτων των δύο χωρών.
Πριν συνεχίσουμε, κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το νομισματικό σύστημα και κυρίως πώς διαμορφώνονται οι νομισματικές ισοτιμίες. Οι Κεντρικές Τράπεζες (ΚΤ) των χωρών με εθνικό νόμισμα είναι επιφορτισμένες με τον έλεγχο της νομισματικής ισοτιμίας, καθώς και με την διάθεση του νομίσματος. Η νομισματική ισοτιμία είναι το κλειδί για την εμπορική δραστηριότητα μίας χώρας. Απόδειξη αυτού είναι ότι το γερμανικό οικονομικό θαύμα πήγασε από το « σκληρό» μάρκο που ορίστηκε με το τέλος του πολέμου. Έτσι λοιπόν μία κυβέρνηση μπορεί να αυξομειώσει τις εισαγωγές και τις εξαγωγής της. Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να ελέγξουμε την νομισματική μας ισοτιμία. Κάθε ΚΤ έχει αποθεματικά τόσο σε δικό της όσο και σε ξένο νόμισμα. Έτσι εάν, για παράδειγμα, το νόμισμα πρέπει να υποτιμηθεί, η ΚΤ θα πουλήσει μέρος των αποθεμάτων σε δικό της νόμισμα. Η υπερπροσφορά του νομίσματος που θα δημιουργηθεί στην παγκόσμια αγορά θα οδηγήσει στην υποτίμησή του, δηλαδή στην πτώση της τιμής του. Αντίθετα, εάν η ΚΤ θέλει να ανατιμήσει το νόμισμα, θα χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά της για να το αγοράσει στις διεθνείς αγορές ώστε η υπεραγορά να οδηγήσει σε μία άνοδο της τιμής.
Βλέπουμε επομένως ότι η εμπορική δραστηριότητα είναι άμεσα συμβιβασμένη με το νόμισμα της εκάστοτε χώρας. Επομένως ένας εμπορικός πόλεμος συγχέεται άμεσα με το νομισματικό πλαίσιο και εύκολα μεταλλάσσεται σε νομισματικό πόλεμο. Ως νομισματικό πόλεμο περιγράφουμε μία κατάσταση στην οποία, δύο ή περισσότερες χώρες ανταγωνίζονται στη βάση των νομισματικών ισοτιμιών. Προσπαθούν δηλαδή να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους, ώστε να καθιστούν πιο ανταγωνιστικά. Γίνεται δηλαδή μία χειραγώγηση του νομίσματος ώστε να κατευθυνθεί στη γραμμή που η κυβέρνηση επιθυμεί. Σε ένα επόμενο στάδιο ενός τέτοιου πολέμου, μία κυβέρνηση μπορεί να προσπαθήσει να χειραγωγήσει το νόμισμα μίας άλλης χώρας.
Σε έναν τέτοιο τύπο πολέμου φαίνεται να έχουν εισαχθεί Η.Π.Α. και Κίνα. Η αρχή του πολέμου μπορεί να τοποθετηθεί στο 2019, οπότε η Κίνα υποτιμάει το γουάν κάτω από το ιστορικό χαμηλό 1 προς 7 σε σύγκριση με το δολάριο. Τότε ήταν που το US Treasury Department χαρακτηρίζει την Κίνα για πρώτη φόρα ως currency manipulator, δηλαδή χειραγωγό. Τι είναι όμως ο χειραγωγός νομίσματος; Σύμφωνα με την 2015 Trade Enforcement Act, οι Η.Π.Α. θεωρούν επίσημα χειραγωγό νομίσματος όποια χώρα : έχει εμπορικό πλεόνασμα άνω των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τις Η.Π.Α. , έχει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών άνω του 3% του Α.Ε.Π. της και πραγματοποιεί μονόπλευρες παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος με σκοπό την υποτίμηση του εθνικού της νομίσματος. Το αξιοσημείωτο, αλλά ίσως και προοίμιο της νέας σύγκρουσης, είναι ότι οι Αμερικανοί το 2015 μείωσαν τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν αποκτώντας έτσι το δικαίωμα να χαρακτηρίζουν χώρες ως χειραγωγούς νομισμάτων πολύ πιο εύκολα, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιβολή κυρώσεων. Αυτές είναι οι δύο ισχυρότερες ενδείξεις ενός πιθανού νομισματικού πολέμου στο μέλλον.
Το ερώτημα είναι πως θα μοιάζει μία τέτοια σύγκρουση αλλά και ποιες μπορούν να είναι οι επόμενες κινήσεις. Εάν λοιπόν ένα τέτοιο κλίμα οξυνθεί, πιθανότητα θα δούμε μαζικές αγορές κινεζικών ομολόγων από το US Treasure ώστε το κινεζικό νόμισμα να ανατιμηθεί. Φυσικά τέτοιες κινήσεις θα γίνουν και από την πλευρά του Πεκίνου. Τα πράγματα μπορούν να φτάσουν στα άκρα ακόμα και με αλλαγή του νομίσματος των διεθνών συναλλαγών. Χαρακτηριστικά, Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως σε περίπτωση που ο Λευκός Οίκος συνεχίσει την νομισματική πίεση θα αρνηθούν την χρήση του δολαρίου και θα προχωρήσουν στον μείζονα τομέα του διεθνούς εμπορίου με το δικό του νόμισμα, το γουάν.
Δεν είναι μυστικό πλέον πως ΗΠΑ και Κίνα ξεκινούν μία σύγκρουση για τα παγκόσμια πρωτεία. Μία σύγκρουση – ψυχρού πολέμου που τα επόμενα χρόνια θα ενταθεί, θα εξελιχθεί σε πολλά μέτωπα και σίγουρα θα μας απασχολήσει όλους. Ο κόσμος που ζούμε ίσως να εκλείψει και η ζωή να αλλάξει άρδην. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα επόμενα χρόνια η ιστορία θα αλλάξει την ροή της, ας ελπίσουμε προς το καλό.
Πηγές
https://edition.cnn.com/2021/03/24/politics/china-tariffs-biden-policy/index.html
https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2020/02/US_led_currency-war_final.pdf
