«Ποτέ μη σταματάς τον εχθρό σου όταν κάνει λάθος»
Γράφει ο Θεόδωρος Γιαννόπουλος*
Την ίδια περίοδο που ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης, βρισκόταν στην Σαουδική Αραβία και συνομιλούσε με τον διάδοχο του θρόνου για θέματα οικονομικού, ενεργειακού και αμυντικού χαρακτήρα, εξελισσόταν μια ιδιόμορφη διπλωματική κρίση στην Τουρκία. Εν συντομία, ο Ερντογάν ζήτησε να κηρυχθούν persona non grata, δέκα πρέσβεις που ζήτησαν την αποφυλάκιση του Οσμάν Καβαλά. Ο συγκεκριμένος ακτιβιστής, είχε συλληφθεί για την συμμετοχή του στις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί και είχε κατηγορηθεί για εμπλοκή στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Οι πρέσβεις προέρχονταν από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Σουηδία, την Δανία, τη Φιλανδία και τη Νέα Ζηλανδία, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις. Ουσιαστικά, ο Ερντογάν προσπάθησε να κάνει μια επίδειξη ισχύος.
Εν τέλει, ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε πίσω για τις απελάσεις, ειδικά μετά την απειλή παραίτησης του Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, καθώς και τον φόβο για την τουρκική οικονομία. Αξίζει να σημειωθεί πως οι χώρες από τις οποίες προέρχονται οι πρέσβεις, αποτελούν τους πιο κύριους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας. Επομένως, ήταν εύλογος και ο φόβος για περαιτέρω πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας. Φυσικά, ο Ερντογάν άφησε έναν υπαινιγμό, πως οι πρέσβεις θα πρέπει «την επόμενη φορά να είναι πιο προσεκτικοί με τις δηλώσεις τους». Τόνισε επίσης πως η Τουρκική δικαιοσύνη «δεν παίρνει εντολές από κανέναν», και πως «όποιος δεν σέβεται τη Τουρκία, δεν δύναται να παραμείνει στη χώρα». Υπήρξε εννοείται και έντονη κριτική από την αντιπολίτευση. Συγκεκριμένα, ο Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, ανέφερε πως «δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τη χώρα σε κάποιον που έχει ψυχικά προβλήματα».
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Τουρκία, αποτελούν μια ακόμη απόδειξη πως ο Ερντογάν δεν είναι ο αήττητος «Σουλτάνος». Είναι η πρώτη φορά μάλιστα που ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών έρχεται τόσο έντονα σε αντιπαράθεση με τον Τούρκο Πρόεδρο. Φαίνεται πως ο Ερντογάν χάνει κάποιο μέρος της επιρροής του, σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για την πτώση του καθεστώτος του. Υπάρχει σίγουρα ένα κλίμα αμφισβήτησης, αλλά δεν φαίνεται πως είναι ικανό για να «ρίξει» τον Τούρκο Πρόεδρο. Παρά την κακή διαχείριση της πανδημίας και παρά την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας, ο «Σουλτάνος» κρατάει ακόμα καλά τα ηνία της χώρας του.
Ο Ερντογάν το τελευταίο χρόνο έχει κάνει αρκετά λάθη στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, κυρίως όσον αφορά τις σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ. Για αυτό το λόγο και επιθυμούσε τόσο πολύ να συναντηθεί με τον Πρόεδρο Μπάιντεν. Μπορεί οι αρχηγοί των δύο κρατών να συναντήθηκαν στη σύνοδο των G20 στη Ρώμη, αλλά η δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για τη στροφή της Τουρκίας προς τη Ρωσία ήταν φανερή. Ο Αμερικανός Πρόεδρος εξέφρασε την ανησυχία του για την κατοχή των S-400. Παράλληλα, δεν φαίνεται να βρέθηκε λύση για τα F-16. Θα μπορούσε να ειπωθεί, πως οι ΗΠΑ παραμένουν σταθερές στις απόψεις τους για τα οπλικά, αν και είναι πρόθυμες να συζητήσουν με την Τουρκία για θέματα όπως το Αφγανιστάν ή τη Συρία.
Αν γινόντουσαν οι απελάσεις των πρέσβεων, τότε θα κάναμε λόγο για μια πραγματική διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας και θα αποτελούσε έναν πρωτόγνωρο γεγονός. Ακόμα και έτσι όμως, μετά από αυτό το συμβάν, η αξιοπιστία των Δυτικών Χωρών προς τη Τουρκία, έχει σίγουρα κλονιστεί έως ένα βαθμό. Ο Ερντογάν γνωρίζει πως αν αποτύχει ως Πρόεδρος, τον περιμένει είτε η μοίρα του Μεντερές είτε στην καλύτερη περίπτωση η ισόβια φυλάκιση. Δεν φαίνεται όμως να απομακρύνεται από το δόγμα του Νεοοθωμανισμού, με αποτέλεσμα η Τουρκία να συνεχίζει να διαταράσσει τις σχέσεις της, τόσο με τα γειτονικά της κράτη και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όσο και με μεγάλες χώρες όπως τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Στη προσπάθεια της να γίνει η ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου, η Τουρκία έχει διαταράξει τις σχέσεις της με αρκετές μουσουλμανικές χώρες, όπως για παράδειγμα με την Αίγυπτο. Και παρά το γεγονός πως υπήρχαν φήμες για καλυτέρευση των σχέσεων μεταξύ των δυο κρατών, η πρόσφατη τριήμερής μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, καθώς και η συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου για ηλεκτρική διασύνδεση, τις κατέρριψαν με τον σαφέστερο δυνατό τρόπο.
Φυσικά, η πολιτική κατάσταση στη Τουρκία, λειτουργεί προς όφελος μας. Όμως, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Η Ιστορία έχει δείξει πως όποτε η Τουρκία αντιμετώπιζε εσωτερικά ζητήματα, δημιουργούσε προβλήματα στα γειτονικά κράτη για να στρέψει προς τα εκεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Ο Μέγας Ναπολέων είχε πει κάποτε «ποτέ μη σταματάς τον εχθρό σου όταν κάνει λάθος». Εμείς οφείλουμε να συνεχίσουμε δυναμικά τα διπλωματικά μας ανοίγματα με τις χώρες στη Μέση Ανατολή και να δημιουργούμε νέα συμμαχικά σχήματα. Για όσο ο Ερντογάν επιμένει στο όραμα του για μια «Νέα Οθωμανική Αυτοκρατορία» και συνεχίζει «να κάνει λάθη», έχουμε τη δυνατότητα να προσεγγίζουμε όσες χώρες δυσαρεστεί με την στάση του ο Τούρκος Πρόεδρος. Είναι πολύ πιθανό μέσα στο χειμώνα, ο Ερντογάν να θελήσει να δοκιμάσει τα όρια της ελληνογαλλικής συμφωνίας. Αυτό εξάλλου είναι εν μέρει αναμενόμενο. Θα τολμήσει όμως να έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με την Γαλλία, τη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ; Ένα άλλο σενάριο, θέλει την Τουρκία να στρέφει την προσοχή της προς την Κύπρο, όπως είχε κάνει το 2019. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή.
*τεταρτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Εστία την 3η Νοεμβρίου 2021 (αριθμός φύλλου 42102)
