Η γέννηση της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας

“Το 1928, ο πρωθυπουργός Ε. Βενιζέλος αποφάσισε την ενοποίηση των δύο Αεροποριών, της Ναυτικής και της Στρατιωτικής υπό ενιαία και ξέχωρη διοίκηση. Ακολουθούσε με αυτόν τον τρόπο τις διαφαινόμενες εξελίξεις στην Δυτική Ευρώπη. Η πρώτη προσπάθεια να συσταθεί Υπουργείο Αεροπορίας σε ευρωπαϊκό κράτος έγινε από την Γερμανία το 1916, ενώ έναν χρόνο αργότερα ιδρύθηκε αυτόνομο υπουργείο στη Μ. Βρετανία. Ο Βενιζέλος λοιπόν, ανέθεσε τη σχετική μελέτη για την οργάνωση του Υπουργείου Αεροπορίας στον αεροπόρο Αλέξανδρο Ζάννα. Ο τελευταίος επισκέφθηκε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τελικά, στις 5 Δεκεμβρίου 1929, η Κυβέρνηση κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο για την ίδρυση Υπουργείου Αεροπορίας. Στις 19 Δεκεμβρίου 1929, ψηφίστηκε ο Νόμος 4451 Περὶ συστάσεως Ὑπουργείου Ἀεροπορίας. Με αυτόν τον νόμο, συγχωνεύτηκαν η Ναυτική και η Στρατιωτική Αεροπορία σε μία διοίκηση, σε ένα Υπουργείο.

Πρώτος υπουργός της Αεροπορίας ήταν ο Ελ. Βενιζέλος και υφυπουργός, ο Αλ. Ζάννας. Στη νεοσύστατη Αεροπορία, συνέχιζαν να υπάρχουν δύο διαφορετικές διοικήσεις, η Διοίκηση της Ναυτικής Αεροπορίας που έδρευε στη βάση του Π. Φαλήρου και η Διοίκηση της Στρατιωτικής Αεροπορίας, η έδρα της οποίας ήταν στη Θεσσαλονίκη, γιατί οι περισσότερες αεροπορικές δυνάμεις του Στρατού ήταν στη Μακεδονία. Στο Υπουργείο λειτούργησε και Μόνιμον Συμβούλιον Ἀέρος: πρόεδρος του Συμβουλίου ήταν ο υπουργός της Αεροπορίας και μέλη του οι διευθυντές των δύο αεροπορικών διοικήσεων (Ναυτικής και Στρατιωτικής), ο διευθυντής του Γραφείου Υπουργού και ο εκάστοτε αρμόδιος διευθυντής ή τμηματάρχης. Στην πρώτη αυτή οργάνωση της Αεροπορίας, συμμετέχουν αποφασιστικά πολλά στελέχη του Ναυτικού. Συγκεκριμένα: πλοίαρχος Πέτρος Βούλγαρης ως διευθυντής Πολεμικής Αεροπορίας, αντιπλοίαρχος Αλέξανδρος Λεβίδης ως διευθυντής πολιτικής αεροπορίας, ο υποπλοίαρχος Ανδρέας Κυριακίδης ως διευθυντής Μετεωρολογικού και ο πλωτάρχης Μιχαήλ Ζαρόκωστας ως διευθυντής Ναυτικής Αεροπορίας.

Σημαντικός σταθμός οργάνωσης της Πολεμικής Αεροπορίας σε αυτά τα πρώιμα στάδια είναι ο νόμος 5121 της 10ης Ιουλίου 1931 Περὶ Ὀργανισμοῦ τῦς Πολεμικῆς Ἀεροπορίας (Α. Φ. 204 της 15ης Ιουλίου), ο οποίος ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της. Αυτός ο νόμος οργάνωνε τις αεροπορικές δυνάμεις σε Σμηναρχίες ενεργές και εφεδρικές και Αεροπορικές Βάσεις. Οι ενεργές ήταν αυτές που χρησιμοποιούσαν το υπάρχον υλικό, ενώ οι εφεδρικές θα συγκροτούνταν στο μέλλον μετά την προμήθεια του αναγκαίου υλικού. Κάθε Σμηναρχία και Αεροπορική Βάση περιελάμβανε αριθμό Μοιρών και αυτές με τη σειρά τους, αποτελούνταν από αριθμό Σμηνών. Η αεροπορική βάση Π. Φαλήρου, η Εφεδρική Σμηναρχία στο Τατόι και το Εργοστάσιο Αεροπλάνων Π. Φαλήρου υπήχθησαν οργανικά στην Διοίκηση Αεροπορίας Π. Φαλήρου. Με τον ίδιο νόμο εξαλείφθηκε κάθε διάκριση των στελεχών προερχόμενων από τη Στρατιωτική και Ναυτική Αεροπορία. Τα στελέχη πλέον θα ανήκαν σε ένα ενιαίο σώμα με κοινή ιεραρχία, επετηρίδα και στολή. Μετά το 1931, καθιερώθηκαν οι ονομασίες των βαθμών μετά από συσκέψεις μεταξύ του Ελ. Βενιζέλου, του Αλ. Ζάννα και τον φιλόλογο Μανώλη Τριανταφυλλίδη.

Τέλος, στις 20 Αυγούστου 1934, με τον Νόμο 6248/1934, η Γενική Διεύθυνσις Ἀεροπορίας μετονομάστηκε σε Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (Γ.Ε.Α.), ανεξάρτητη υπηρεσία υπαγόμενη στον υπουργό Αεροπορίας. Προϊστάμενος στην υπηρεσία αυτή προβλεπόταν να τοποθετείται ανώτερος αξιωματικός του Στρατού, του Ναυτικού ή Αεροπορίας με τους αντίστοιχους βαθμούς συνταγματάρχης, πλοίαρχος και σμήναρχος. Θα έφερε τον τίτλο του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας. Το Γ.Ε.Α. είχε ως αρμοδιότητα την οργάνωση της Αεροπορίας, την πολεμική προετοιμασία, την εκπαίδευση, την προμήθεια υλικού, την καθιέρωση ενιαίου δόγματος, τη γενική κατεύθυνση σε περίπτωση πολέμου και την προπαρασκευή σε περίοδο ειρήνης για όλα τα πιθανά σενάρια πολέμου. Ο αρχηγός Γ.Ε.Α. μετείχε ως μέλος στο Ανώτατο Συμβούλιο της Αεροπορίας. Πρώτος Α/ Γ.Ε.Α. τοποθετήθηκε ο πλοίαρχος Κ. Οικονόμου, τον οποίο ακολούθησε το 1935 ο συνταγματάρχης Π. Γαζής, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι τον Δεκέμβριο του 1940. Στις 16 Νοεμβρίου 1935, με έκδοση αναγκαστικού νόμου, η Πολεμική Αεροπορία μετονομάστηκε σε Ελληνική Βασιλική Αεροπορία (Ε.Β.Α.).

Δυστυχώς παρά το οργανωτικό έργο του Ζάννα, η προσπάθεια δεν συνεχίστηκε με τους ίδιους ρυθμούς και η πολεμική Αεροπορία δεν ευρέθη επαρκώς εξοπλισμένη στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως είχε ήδη γίνει αντιληπτό από το 1935.”