Δώρο Πούτιν στον Ερντογάν;

Του Βασίλη Κοψαχείλη*

Η διεθνής πολιτική μοιράζεται πολλά κοινά με τους επενδυτές στα χρηματιστήρια. Μία βασική κοινή πρακτική είναι η αντιστάθμιση (hedging). Κάνεις μια κίνηση Α, ωστόσο αν δεν σου βγει και για να μην χάσεις, κάνεις και μια αντίθετη κίνηση Β.

Στον κόσμο των διεθνών σχέσεων, με την αντιστάθμιση στόχος είναι να δημιουργείς αντίβαρα τέτοια ώστε αν πιεστείς σε ένα σημείο Α να προκαλέσεις στον αντίπαλο πιέσεις στο σημείο Β, που να τον αναγκάσουν να αποσυμπιέσει την πίεση που σου ασκεί στο σημείο Α.

Παρά τις μεγάλες διαφορές τους, από το 2016 και μετά, Ρωσία και Τουρκία, Πούτιν και Ερντογάν έχουν έρθει πολύ κοντά και χρησιμοποιεί ο ένας τον άλλο ως αντιστάθμισμα απέναντι στη Δύση.

Τα πρόσφατα γεγονότα της ανατροφοδοτούμενης Ουκρανικής κρίσης δεν περιορίζονται φυσικά μόνο στην Ουκρανία.

Η Δύση έχει οικοδομήσει σταδιακά ένα πλέγμα συμφερόντων από την Βόρεια Θάλασσα ως και την Ερυθρά, με την Ρωσία και την Τουρκία να αισθάνονται αποκλεισμένες από αυτό το διαπεριφερειακό παιχνίδι και με το να διακυβεύονται ζωτικά τους συμφέροντα. Λιγότερο ζωτικά αλλά εξίσου σημαντικά συμφέροντα διακυβεύονται και για τις ΗΠΑ, με τα ευρωπαϊκά κράτη να βρίσκονται ως βατράχια ανάμεσα σε μια κόντρα βουβάλων.

Σε γενικό επίπεδο, Ερντογάν και Πούτιν συμφωνούν ότι το να χρησιμοποιούν την διεθνοπολιτική ανωριμότητα των ευρωπαϊκών κρατών για να πλήττουν τους κοινούς Ευρωατλαντικούς θεσμούς και την σχέση Ευρώπης – ΗΠΑ, είναι η πρώτη γραμμή άμυνας και για τους δυο, όταν και όποτε πιέζονται από τη Δύση.

Η αμέσως επόμενη επιλογή τους είναι όταν πιέζεται ο ένας σε ένα σημείο, να ανοίγει τον ασκό του Αιόλου ο άλλος σε κάποιο άλλο σημείο.

Την ώρα λοιπόν που το προηγούμενο διάστημα το ενδιαφέρον εστιάζονταν κυρίως στην κεντρική και ανατολική Μεσόγειο και η Δύση αποφάσισε να πιέσει την Τουρκία ώστε να την οδηγήσουν σε συμβιβασμούς, έρχεται ο Πούτιν και ανοίγει πάλι εκκρεμότητες στην Ανατολική Ευρώπη, κυρίως για τρείς λόγους:

Για να πιέσει τα Ευρωπαϊκά κράτη να κινηθούν στα ενεργειακά ζητήματα σύμφωνα με τους ρωσικούς όρους, δίνοντας το μήνυμα ότι αν θέλουν ενεργειακή ασφάλεια, περιμένουν δυο έτοιμοι αγωγοί – ο Nord Stream ΙΙ και ο Turkish Stream ΙΙ – να τους τροφοδοτήσουν, όμως αυτό θα γίνει όταν και όποτε η ΕΕ συμφωνήσει με τους όρους της Μόσχας.
Να αποσυμφορήσει την πίεση που ασκείται στον Ερντογάν και να τραβήξει το ενδιαφέρον της Δύσης από την περιοχή της Ανατ. Μεσογείου, μεταφέροντας το ενδιαφέρον και την πίεση στην Ανατ. Ευρώπη – Μαύρη Θάλασσα που είναι για εκείνον προνομιακό πεδίο και άγχος του ΝΑΤΟ.
Εμμέσως κλείνει το μάτι στον Ερντογάν να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία και να θυμίσει σε Αμερικανούς και ΝΑΤΟικούς εταίρους τη σημασία της Τουρκίας στους Δυτικούς σχεδιασμούς έναντι της Ρωσίας και να υποσκελίσει έτσι το αυξημένο ενδιαφέρον των Αμερικανών για την Αλεξανδρούπολη, μια περιοχή που ενδιέφερε και ενδιαφέρει και τους Ρώσους…

Καλό λοιπόν είναι στην αυριανή συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ρώσο πρόεδρο, και στην απενημέρωση που θα κάνει στον Blinken (μίλησαν άλλωστε σήμερα πριν πάει στη Μόσχα), ο κ. Μητσοτάκης να έχει και αυτά υπόψη του.

*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος