Γιατί άραγε τη θέση της Ρωσίας στο δίπολο των ισχυρών, δεν θα την πάρει ποτέ η Κίνα
της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*
Ιστορικός- Διεθνολόγος
Γιατί άραγε τη θέση της Ρωσίας στο δίπολο των ισχυρών, δεν θα την πάρει ποτέ η Κίνα (όσο οικονομικά και στρατιωτικά ισχυρή να είναι)
Ο Κόσμος είναι χωρισμένος σε Ανατολή και Δύση. Αυτό δημιουργεί ένα δίπολο. Τη Δύση ως η ισχυρότερη χώρα (που ακόμα και αν εξασθενεί η ισχύς της λόγω κοινωνικών ζητημάτων και επειδή δεν είναι ένα εθνικό Κράτος) θα την κατέχει, ως φαίνεται η Αμερική, γιατί είναι ενεργειακή δύναμη, έχοντας ενεργειακή ασφάλεια, καθώς παράγει όλα τα ενεργειακά προϊόντα κι ως εκ τούτου δεν εξαρτάται άμεσα από τρίτα κράτη. Αν η Ένωση εκμεταλλευτεί την Ελλάδα και την Κύπρο στο έπακρο και δώσει στα δύο κράτη τη θέση που τους πρέπει, τότε θα μπορέσει να υποσκελίσει την Αμερική. Όμως η Ένωση, για να γίνει όλο αυτό, θα πρέπει να είναι αποφασισμένη, ότι δεν θα συνεχίσει να είναι η «ουρά» των ΗΠΑ.
Στην ανατολική περιφέρεια, δύο είναι τα κράτη που ισότιμα διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία, η Ρωσία και η Κίνα. Αν και «σύμμαχοι» (;;;;), ωστόσο είναι δύο πολιτικές φυσιογνωμίες που επιδιώκουν την κατίσχυση στο δεύτερο πόλο του Διεθνούς Συστήματος.
Η Κίνα με μέσο την οικονομική αρωγή και τις επενδύσεις έχει διεισδύσει σε περιβάλλοντα που οι δύο υπερδυνάμεις του ψυχροπολεμικού διπόλου είτε έχουν αφήσει κενό παρουσίας – εξουσίας είτε διαμορφώνουν τους συσχετισμούς για τη συνέχιση της παρουσίας τους κάτω από το πλαίσιο που πολύ καλά γνωρίζουν, αυτό των κρατών – δορυφόρων. Όμως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι και οι περισσότερες οντότητες στις οποίες κατάφερε να διεισδύσει η Κίνα (και κυρίως σε αυτές που προσδιορίζονται ως υπό ανάπτυξη κράτη) είναι και αυτά που έχουν μνήμες αποικιοκρατίας, λχ τα κράτη της Κεντρικής και της Νότιας Αφρικής.
Όμως και πάλι η Ρωσία είναι αυτή που θα κατισχύσει της Κίνας στο νέο περιβάλλον. Και γιατί αυτό;
Αυτήν την στιγμή, η μόνη ισχυρή χώρα του Διεθνούς Συστήματος που μπορεί να συμπεριφέρεται και ως δυτικό Κράτος, αλλά και ως ανατολικό (με τη διάσταση της παραδοσιακής κοινωνίας) είναι η Ρωσία. Είναι ένας Ιανός του Διεθνούς Συστήματος, ωστόσο με τη θετική έννοια του όρου (και σε καμία περίπτωση της καιροσκοπικής «διγλωσσίας»). Τα δύο επόμενα σε ισχύ κράτη που έχουν αυτό το πλεονέκτημα, είναι η Ελλάδα και η Κύπρος.
Και γιατί το λέμε αυτό ή πιο σωστά, γιατί όλο αυτό αποτελεί πλεονέκτημα;
- Το θεσμικό περιβάλλον του Διεθνούς Συστήματος το έφτιαξαν οι Δυτικοί, ωστόσο δεν παύει το «εξελικτικό», ακόμα και των αντιπάλων οργανωτικών Θεσμών να έγινε από τη Ρωσία (κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου).
- Στο Διεθνές Σύστημα επικρατεί η ανεξιθρησκεία, ωστόσο δεν πρέπει να μας διαφεύγουν δύο τινά : ο Κόσμος και οι Θεσμοί του (ακόμα και το τεχνικό σκέλος των Νόμων ) οργανώθηκαν πάνω σε συντεταγμένες των αρχών του Χριστιανισμού, με πιο απτό παράδειγμα τους Οργανισμούς και επομένως το φεντεραλιστικό σύστημα διακυβέρνησης που αυτοί πρεσβεύουν. Η Ρωσία, αν και φέρει διαφορετικό δόγμα με την πλειονότητα των ισχυρών κρατών της Δύσης, έχει την ίδια Θρησκεία (ακόμα κι αν οι χειρισμοί της σε κάποια ζητήματα δείχνουν να απέχουν από τις αρχές της δικαιοσύνης που πρεσβεύει ο χριστιανισμός), ωστόσο δεν παύει η συγκεκριμένη πτυχή (και εννοείται το συγκεκριμένο θρήσκευμα) να αποτελεί δομικό στοιχείο της πολιτισμικής της έκφρασης.
Και πρέπει να τονιστεί αυτό, ότι το θρήσκευμα, ακόμα κι όταν ήταν «ανεπιθύμητο» για το συγκεκριμένο κράτος, δεν έπαυε να αποτελεί το «φοβικό σύνδρομο», που προκειμένου να το αντιπαρέλθει, πάνω σε αυτό και με γνώμονα αυτό όφειλε να εξελίξει και να διαμορφώσει την πολιτική του.
Η Ρωσία, ως εκ τούτου, μπορεί να συμβιβαστεί και να ακολουθήσει πιο εύκολα τις νόρμες του Δυτισμού, που εν πολλοίς έχουν εφαλτήριο το συγκεκριμένο θρήσκευμα, από ό, τι το κινεζικό Κράτος.
- Η Ρωσία έχει ένα πλεονέκτημα έναντι της Κίνας. Αν και οι δύο είναι παραδοσιακές κοινωνίες, ωστόσο η πρώτη έχει ιστορικές σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο. Ακόμα και, κυρίως κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ούσα μία χώρα «αθεϊσμού» κατάφερε να εισχωρήσει σε θεοκρατικά, πολιτειακά μορφώματα, καθώς μπόρεσε να βρει κοινό κώδικα επικοινωνίας με τα Τάγματα που φέρουν όχι μόνο θεολογική πτυχή, αλλά και πολιτική πτυχή, λχ το Μπαάθ.
Το Μπαάθ είναι μία ιδεολογία που περικλείει θρησκειολογικά χαρακτηριστικά, παναραβικό εθνικισμό, φεντεραλιστικό αποτύπωμα και αρχές σοσιαλισμού. Οι Άραβες έχουν μνήμη και οι Ρώσοι για αυτούς, ακόμα και σήμερα που οι δεύτεροι κινούνται στον Κόσμο του Καπιταλισμού, δεν παύει όχι μόνο για τη συγκεκριμένη φυλή αλλά όλες οι παραδοσιακές κοινωνίες, να θεωρούν ότι το πολιτισμικό κομμάτι των παραδοσιακών κοινωνιών παραμένει αναλλοίωτο.Και οι αρχές του Κορανίου στον τρόπο οργάνωσης της Κοινωνίας προσιδιάζει σε πολλά στοιχεία με το κομμουνιστικο πρότυπο της πρώην ΕΣΣΔ (τουλάχιστον ως προς την Οικονομία και τη διαχείριση των πόρων).
Και ένα τρανταχτό παράδειγμα, ότι η Ρωσία είναι δύσκολο να φύγει από τις αραβικές Κοινωνίες (και κυρίως αυτές που βίωσαν την Αποικιοκρατία), αντικατοπτρίζεται στο γεγονός, ότι η Αίγυπτος δείχνει ότι κινείται στα δυτικά χνάρια, ακόμα και μέσω της αγοράς οπλικών συστημάτων, αλλά οργανώνει στρατιωτικές ασκήσεις και με τους Ρώσους.
- Στη βάση των παραπάνω, θα πει κάποιος, ότι και η Κίνα είναι ένα Κράτος που στο εσωτερικό κατεστημένο διέπεται από τις αρχές του Κομμουνισμού και στο εξωτερικό κατεστημένο λειτουργεί στη βάση του Καπιταλιστικού προτύπου, οπότε γιατί οι Άραβες να μην συμπλεύσουν μαζί της;
Η απάντηση είναι πολύ συγκεκριμένη. Και οφείλεται στη μνήμη των αραβικών Κρατών. Η Ρωσία, όπως και η Ελλάδα για τις Κοινωνίες αυτές έχουν συγκεκριμένο αποτύπωμα στην ιστορική μνήμη τους, και όποιο άλλο κράτος δεν έχει αποδείξει εν τοις πράγμασι, αν «μπορούν να το εμπιστευτούν’ (να το πούμε τελείως απλοϊκά).
Η Ρωσία είναι ένα κράτος με καθόλου αμελητέα ισχύ και κάθε άλλο μπορεί να παραγκωνιστεί. Και αυτός ο διμορφισμός της που με ευελιξία την κάνει να κινείται και στο δυτικό και στον ανατολικό Κόσμο, της δημιουργούν όχι μόνο συνθήκες επιβίωσης, αλλά και ηγετικής φυσιογνωμία στο δίπολο του Παγκόσμιου Συστήματος.
*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)
