Ρωσία, ΗΠΑ, Ουκρανία: Η λάθος οδός των κυρώσεων (Παρουσίαση IISCA)
Στην ακόλουθη παρουσίαση γίνεται μια προσπάθεια να ερμηνευτεί γιατί μια προσέγγιση δυναμικής επιβολής τιμωρίας με μορφή κυρώσεων προς την Ρωσία είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πώς η παρουσίαση έγινε λίγο σε κλειστό κύκλο συζήτησης πελατών της I.I.S.C.A από την ομάδα του συμβούλου ασφαλείας Αλέξανδρου Νίκλαν, πριν την λήξη των συνομιλιών Ρωσίας και ΗΠΑ, όπου κατέληξαν τελικά σε μια μορφή αδιεξόδου με ελάχιστες ελπίδες να δημιουργηθεί κάποια διπλωματική γέφυρα επίλυσης των προβλημάτων.
Στην παρουσίαση αναφέρεται η κίνηση εισβολής στην Κριμαία, όπως έχει περιγραφεί και αναφερθεί σε διεθνή θεσμικά όργανα, καθώς και μια απεικόνιση του εθνικού στοιχείου της Ουκρανίας και πώς αυτή διαμορφώνεται με έμφαση στην γεωγραφία/τοποθεσία κάθε περιοχής εντός της χώρας.
Η σύνθεση εθνικών στοιχείων στο έδαφος της Ουκρανίας δείχνει μια έντονη παρουσία ρωσικών και φιλο-ρωσικών στοιχείων στη χώρα κυρίως στην ανατολική της περιοχή. Είναι άλλωστε γνωστό πώς η Ουκρανία ήδη από την περίπτωση των δράσεων που έγιναν στην Κριμαία, έχει μια εικόνα που δείχνει τάσεις διάσπασης από τον ίδιο τον πληθυσμό της. Κάτι που προφανώς είναι και ένα στοιχείο που έχει ληφθεί υπόψη, τόσο των Δυτικών δυνάμεων που προτείνουν είσοδο στο ΝΑΤΟ, όσο και της Ρωσίας που απειλεί με έντονες δράσεις για να μην “απο-δορυφοροποιηθεί” το κράτος αυτό από την επιρροή της.
Στην εικόνα που ακολουθεί είναι η πορεία της κίνησης των στρατευμάτων στην περιοχή της Κριμαίας που οδήγησαν και στην ανεξαρτητοποίηση της χερσονήσου και άτυπα στην προσάρτηση της στη ρωσική επιρροή και προστασία.
Η σημασία της Ουκρανίας ιστορικά έχει καταγραφεί αρκετές φορές. Αποτέλεσε τον σιτοβολώνα της Ευρώπης, ενώ και ο ορυκτός της πλούτος την έκανε δέλεαρ για τα ναζιστικά στρατεύματα κατά την διάρκεια του WWII. Αυτό δεν έχει αλλάξει καθόλου στην πορεία των ετών. Ίσα ίσα, έχει ενισχυθεί καθώς οι αγωγοί ενέργειας που υπάρχουν και τροφοδοτούν την Ευρώπη, η γεωγραφική της θέση, καθώς και η συμβολική παρουσίαση ενεργειών για κάθε πλευρά παίζουν τον δικό τους ρόλο.
Το θέμα των κυρώσεων τώρα ως μια πράξη περιορισμού και συμμόρφωσης από πλευράς της Δύσης προς την Ρωσία είναι ίσως ένα εργαλείο που θέλει προσοχή. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, απειλούν ήδη με απαγόρευση της χρήσης του συστήματος SWIFT για τις ρωσικές τράπεζες. Ταυτόχρονα, την απαγόρευση παροχής τεχνολογικών εξαρτημάτων καθώς και το πάγωμα κεφαλαίων ρωσικών συμφερόντων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ. Αναφέρουν, επίσης το ίδιο για πρόσωπα υψηλού ενδιαφέροντος (απαγόρευση εισόδου) αλλά και αυστηροποίηση παροχής βίζας προς Ρώσους ταξιδιώτες. Παράλληλα, αναφέρουν για αναβάθμιση εξοπλιστικού προγράμματος προς την Ουκρανία καθώς και ενίσχυση στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή. Ένα πακέτο που θα θυμίζει αρκετά το εμπάργκο στο Ιράν λίγο μετά την κατάρριψη της συμφωνίας από τον D. Trump για τον έλεγχο της πυρηνικής ικανότητας της Τεχεράνης. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, υπογραμμίζουν ότι το πακέτο είναι έτοιμο και δεν θα κάνουν το ίδιο λάθος όπως έγινε επί B.Obama, όταν η Κριμαία πέρασε στον έλεγχο της Ρωσίας.
Γιατί θέλουν προσοχή οι κυρώσεις ως εργαλείο, όμως; Η αλήθεια είναι πως διαχρονικά οι κυρώσεις έχουν αποτύχει παταγωδώς να συμμορφώσουν οποιαδήποτε χώρα που είχε εκτραπεί από το διεθνές δίκαιο. Το Ιράν, η Β.Κορέα, ακόμα και πρόσφατα η Τουρκία, δεν έδειξαν στάση συμμόρφωσης μετά την επιβολή κυρώσεων. Αντίθετα, η στάση τους υπήρξε απείρως πιο σκληρή, ενώ υπήρξε μια έντονη δυσαρέσκεια που εκφράστηκε με την δήλωση “δύο μέτρα, δύο σταθμά” ανά περίπτωση, αφού σε άλλες καταστάσεις όπου υπήρξε πάλι εκτροπή από το διεθνές δίκαιο, οι χώρες αυτές δεν τιμωρήθηκαν.
Παράλληλα, οι κυρώσεις έχει αποδειχτεί ότι δεν πλήττουν παρά ελάχιστα την ηγεσία της κάθε χώρας, ενώ αντίθετα πλήττουν βάναυσα τον πληθυσμό της εκάστοτε χώρας, καθώς οι απλοί πολίτες δεν έχουν χώρο ούτε το απαραίτητο δίκτυο διασυνδέσεων για να μειώσουν την ένταση των κυρώσεων. Θυμίζουμε εδώ στην περίπτωση της Ρωσίας πώς αν το SWIFT σύστημα μπλοκαριστεί, η Ρωσία έχει πλήρη πρόσβαση και σύνδεση με το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα σε κρατικό επίπεδο, για οποιαδήποτε δοσοληψία χρειαστεί. Ακριβώς όπως είχε το Ιράν με το τουρκικό σύστημα.
Τα παραπάνω επιχειρήματα ενισχύονται και από δηλώσεις όπως αυτές της “αλεπούς της διπλωματίας” H. Kissinger όπου είτε προφορικά είτε σε βιβλία του εμφανίζεται ως οπαδός της ήπιας προσέγγισης και της δημιουργίας ελκυστικών παραγόντων για την χώρα της Ρωσίας, καθώς είναι ένα σημείο επαφής που ενδιαφέρει πάρα πολύ, λαμβάνοντας υπόψη την μονοδιάστατη οικονομία της. Μια οικονομία που όποτε κάποιος προσπάθησε να την πλήξει, δέχτηκε αμέσως ως αντίποινα στρατιωτική παρουσία αφού ακόμα και σήμερα η “αυτοκρατορική” τακτική της επιβολής διά της ωμής ισχύος δεν έχει αλλάξει και είναι ίσως και ένα εργαλείο συγκράτησης της συνεκτικής επιρροής που ασκεί το Κρεμλίνο στις μέρες μας εντός αλλά και εγγύς των συνόρων της χώρας.
Κλείνοντας την παρουσίαση πρέπει να γίνει μια μικρή αναφορά σε αυτό που ονομάζεται ως απρόβλεπτος παράγοντας και ενισχύει μια πιθανή εμφάνιση ενός “μαύρου κύκνου”. Αυτό μπορεί να είναι ένα νέο μέτωπο στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου ή μια ανάπτυξη ισχύος σε συνεργασία με την Κίνα από πλευράς Ρωσίας, με φόντο τον Αρκτικό κύκλο και τις νέες οδούς διαχείρισης και εκμετάλλευσης πόρων που θα γίνουν δέλεαρ για πολλούς. Ένα αγκάθι ίσως στις σχέσεις Ρωσίας και ΗΠΑ που δεν έχει φανεί ακόμη, όμως είναι καθαρά θέμα χρόνου κατά την άποψη μου και να εμφανιστεί και να λάβει διαστάσεις.
