Η Διπλωματία θα προσπαθήσει να φέρει λύση αμοιβαίου συμφέροντος (Win-Win)

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς *

Η κατανόηση του πολέμου και της χρήσης βίας, η πολυπλοκότητα και η ασάφεια στο σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια βασικών στρατηγικών δεξιοτήτων από τους σημερινούς πολιτικούς ηγέτες, καθώς και των θεσμών που έχουν σχεδιαστεί για να τους υπηρετούν, δημιουργούν αβέβαιες καταστάσεις. Επίσης τα συναισθηματικά ερεθίσματα των ηγετών μπορούν να μας δώσουν μια εξήγηση στις πτυχές του χαρακτήρα ενός πιθανού πολέμου. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα συναισθήματα ενός ηγέτη επηρεάζουν τις επιλογές του σχετικά με τη χρήση στρατιωτικής δύναμης μπορεί να μας βοηθήσει να εκτιμήσουμε την κατεύθυνση προς την οποία θα επιδιώξει να κατευθύνει τον πόλεμο. Αφού και στις τρεις βασικές λειτουργίες που εξυπηρετεί η στρατηγική, τα συναισθήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκπλήρωση της, Αυτές οι λειτουργίες στρατηγικής είναι:

• κατανόηση του χαρακτήρα, του υπό εξέταση πολέμου
• κατεύθυνση της πορεία του πολέμου και
• προσπάθεια για την επίτευξη της νίκης.

Δεδομένου ότι η στρατηγική είναι εγγενώς μια ανθρώπινη προσπάθεια, οι ηγέτες, ιδίως οι επιλογές και η συμπεριφορά τους, είναι οι πιο σημαντικές για τον χαρακτήρα οποιουδήποτε πολέμου. Έτσι, επιθυμούμε να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα ενός δεδομένου πολέμου, μπορούμε να διερευνήσουμε τι ενδιαφέρει τους ηγέτες σε αυτόν τον συγκεκριμένο πόλεμο. Μια τέτοια κατανόηση θα μας βοηθήσει να αποκρυπτογραφήσουμε τις αλλαγές στον χαρακτήρα ενός πολέμου καθώς εκτυλίσσεται. Με αυτό το σκεπτικό ο μεν Πούτιν ενδιαφέρεται να πάρει εκδίκηση για την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης,  ο δε Μπάϊντεν ενδιαφέρεται για το γόητρο των ΗΠΑ μετά το φιάσκο της αποχώρησης από το Αφγανιστάν. Αυτές όμως είναι  ανόητες συγκρούσεις, εφόσον δεν υπάρχουν οι εθνικοί πόροι για να υποστηρίξουν την επιμονή των ηγεσιών να εκτελούν συγκρούσεις που δεν μπορούν να νικήσουν.

Μελετώντας την ιστορία διδασκόμαστε πολλά μαθήματα, ένα από τα οποία είναι ότι, κάθε είδους ατυχήματα ή προσχήματα είναι ικανά για να πυροδοτήσουν εχθροπραξίες και, επίσης, ότι οι συνέπειες μιας σύγκρουσης είναι πάντα αδύνατο να ελεγχθούν ή να προβλεφθούν. Επιπλέον, από τη στιγμή που ορισμένοι μηχανισμοί έχουν ενεργοποιηθεί, είναι πολύ δύσκολο να αντιστραφούν. Και παρόλο που οι πόλεμοι μπορεί να έχουν αιτίες, είναι μια τραγωδία που πυροδοτείτε από λίγους αλλά οι συνέπειες αφορούν εκατομμύρια.

Επίσης, σε όλες τις συγκρούσεις, υπάρχει ένα σημείο καμπής. Όταν ξεπεραστεί δεν υπάρχει επιστροφή. Πλέον είναι ορατό ότι, παρά την ανησυχητική ρωσική επιθετικότητα στα σύνορα της Ουκρανίας,  δεν έχουμε φτάσει το σημείο καμπής. Βρισκόμαστε στο στάδιο όπου θα εκτελεστούν σημαντικές και απαραίτητες συζητήσεις, καθώς οι ηγέτες και οι στοχαστές των ΗΠΑ και της Ρωσίας προσπαθούν να καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν για να προετοιμαστούν για ένα διφορούμενο μέλλον και σε μια περίοδο επιταχυνόμενων αλλαγών.

Γι’ αυτό το λόγο η διπλωματία πλέον θα προσπαθήσει να προτάξει συμφωνίες αμοιβαίας εμπιστοσύνης, μαζί με σύμφωνα αφοπλισμού, που θα είναι τα δύο κλειδιά των διαπραγματεύσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία. Εκτιμάται ότι η Ουάσιγκτον είναι έτοιμη να ξεκινήσει διμερείς συνομιλίες με τη Ρωσία για τον έλεγχο πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς και των εκτοξευτών τους, αν και θα επικρίνει την παραβίαση της Συνθήκης για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Μέσου Βεληνεκούς με την παραγωγή και την ανάπτυξη πυραύλων SSC-8 και άλλων συστημάτων. Θα ζητηθεί  μια νέα συνθήκη START για τους διηπειρωτικούς πυραύλους, με τη συμπερίληψη νέων εκτοξευτών, μη στρατηγικών όπλων και μη αξιοποιημένων πυρηνικών κεφαλών.

Η προσφορά του ΝΑΤΟ στη Ρωσία θα είναι η απόσυρση πυραύλων Tomahawk, οι οποίοι μπορούν να φτάσουν στο ρωσικό έδαφος, από τις βάσεις αντιπυραυλικής ασπίδας του ΝΑΤΟ στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία με το σύστημα Aegis. Σε αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον θα ζητήσει την ίδια προσέγγιση από τους Ρώσους.

*Ο Υποναύαρχος ε.α. Δημήτριος Τσαϊλάς δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.