Η παγκόσμια ανάφλεξη δεν θα γίνει στην Ουκρανία

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*
Ιστορικός- Διεθνολόγος   

Μήπως να ξαναστρέψουμε μετά τα γεγονότα του τελευταίου 24ωρου την προσοχή μας σε Υεμένη και Λίβανο; Και κυρίως να επικεντρωθούμε σε δύο συνισταμένες βασικές που με έμμεσο τρόπο δείχνουν, αυτό που το τελευταίο διάστημα αναφέρουμε, ότι η ανάφλεξη κάθε άλλο παρά θα γίνει από το ουκρανικό έδαφος που η Διεθνής Διπλωματία έχει στραμμένη την προσοχή της;

Και ενώ οι ΗΠΑ «αναβάθμισαν» το Κατάρ ως στρατηγικό εταίρο τους, εκτός ΝΑΤΟ, κυρίως για το θέμα των ενεργειακών (μετά την «αποδέσμευση» της Ρωσίας από προμηθευτή τους σε Φ/Α), ωστόσο δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και μία ακόμα πτυχή της συγκεκριμένης «σχέσης», η οποία έχει να κάνει με τον εξισορροπιστικό ρόλο (πλέον) του Κατάρ στον αραβο-μουσουλμανικό Κόσμο (κυρίως με το Ιράν, που είχε ανέκαθεν).

Να κάνουμε μία παρένθεση και να πούμε κάτι, το οποίο αν και θεωρώ ότι είναι γνωστό, καλό είναι να αναφέρουμε. Τα κρατικά μορφώματα που καθίστανται «περιοχές κραδασμών» είναι αυτά που στο εσωτερικό τους φέρουν πολυθρησκευτικά και πολυεθνοτικά ζητήματα. Ένα κράτος που παρουσιάζει ενιαίο εθνοτικό πρόσημο (κι όταν λέμε εθνοτικό εννοούνται τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν αυτό που ονομάζουμε εθνική ταυτότητα), είναι πολύ δύσκολο να διασπαστεί, από την υποκίνηση γεγονότων που οφείλονται στην παρείσφρηση ξένων συμφερόντων.

Από εκεί και πέρα, την Παρασκευή ο Ιρανός ΥπΕξ επισκέφτηκε τον Λίβανο, ενώ έγινε γνωστό, ότι η Σαουδική Αραβία προβαίνει στη μαζική εκτέλεση 81 ατόμων, ένα γεγονός που είχε να συμβεί στο αραβικό κράτος (ενν. μαζική εκτέλεση) μία και παραπάνω δεκαετία. Και γιατί τώρα, ιδιαίτερα αυτό το γεγονός της μαζικής εκτέλεσης στη Σαουδική Αραβία θα πρέπει να προκαλέσει προβληματισμό, όταν είναι γνωστός ο Ισλαμικός Νόμος για συγκεκριμένα αδικήματα; Γιατί πολύ απλά, εδώ και ένα χρόνο με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος διάδοχος του θρόνου έκανε στροφή στην εξωτερική πολιτική και εσωτερική διακυβέρνηση του Κράτους του, παρουσιάζοντας ένα άκρως εκδυτικοποιημένο πρόσωπο. Συγχρόνως δε, δεν πρέπει να ξεχνάμε το ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στη δολοφονία Κασόγκι, για την οποία στοχοποιήθηκε από τις ΗΠΑ, σε σημείο που οι σχέσεις των δύο κρατών πάγωσαν (με συνέπεια το αμερικανικό κράτος να σταματήσει τις διαπραγματεύσεις για την προμήθεια των F35 στο αραβικό κράτος). Η Σαουδική Αραβία μετά από το γεγονός αυτό προσπάθησε να προσεγγίσει το αμερικανικό κράτος, δείχνοντας μέσω των ενεργειών του διαδόχου ένα διαφορετικό πρόσωπο, ωστόσο όπως βλέπουμε τα τελευταία 24ωρα, η ίδια η Σαουδική Αραβία, αλλά και τα ΗΑΕ δεν επιθυμούν επικοινωνία με τον Μπάιντεν.

Και πάμε να πάρουμε τα βασικά στοιχεία, έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα με τη Σαουδική Αραβία σε σχέση με το ουκρανικό. Η Σαουδική Αραβία υπέγραψε τον Αύγουστο του 2021 αμυντική συνεργασία με το ρωσικό κράτος, ενώ παράλληλα διατηρεί πολύ στενές σχέσεις σε εμπορικό και διπλωματικό επίπεδο με την Κίνα. Παράλληλα δεν πρέπει να μας διαφεύγει ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας στο εμφύλιο που μαίνεται στο κράτος της Υεμένης, ενώ τον Οκτώβριο του 2021 κάλεσε το Λιβανέζο Πρέσβη να εγκαταλείψει το Ριάντ, παράλληλα με το γεγονός ότι τερμάτισε οποιαδήποτε εμπορική και οικονομική δραστηριότητα με τη Βηρυτό, με αφορμή τις δηλώσεις του Λιβανέζου ΥπΕξ για το ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη.

Από την άλλη, είναι γνωστές οι σχέσεις Ιράν με Λίβανο, όπως επίσης και ο ρόλος του πρώτου στον εμφύλιο της Υεμένης, το οποίο χρηματοδοτεί τους Χούθι.

Συγχρόνως δε, κι αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία να αναφερθεί, η Σαουδική Αραβία ασκεί μεγάλη επιρροή απέναντι στις χώρες του Κόλπου, ήτοι ΗΑΕ, Μπαχρέιν, Κουβέιτ, οι οποίες συντάσσονται με το Κράτος του Μπιν Σαλμάν (ο διάδοχος του σαουδαραβικού θρόνου) στον πόλεμο της Υεμένης.

Και να πούμε και κάτι, αν και τα ΗΑΕ εδώ και καιρό διεκδικούν αυτόφωτο ρόλο στην περιοχή τους με το να φλερτάρουν (ιδίως μετά τη Σύνοδο της Βαγδάτης τον Ιούλιο του 2021) με το Ιράν, ωστόσο είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι όσο και τα μουσουλμανικά κράτη να θέλουν να αποδείξουν ότι συμβαδίζουν με τις επιταγές της Σύγχρονης Κοινωνίας (έτσι όπως ο δυτισμός τα καλεί να ενεργήσουν) είναι αναγκαίο να έχουμε στο μυαλό μας κάτι (και είναι αυτό που συνήθως λέμε ότι δεν πρέπει να ερμηνεύουμε τις παραδοσιακές κοινωνίες της Ανατολής, πολλώ δε μάλλον τα μουσουλμανικά κράτη, έτσι όπως ενεργούμε εμείς οι Δυτικοί), ότι το Ισλάμ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της «ύπαρξής» τους και ότι η Αποικιοκρατία πάντοτε θα αποτελεί την «ταφόπλακα» της Δύσης για διείσδυση άνευ προβλημάτων στο μουσουλμανικό και κυριότατα στον Αραβικό Κόσμο.

Οι Άραβες έχουν ΜΝΗΜΗ, αυτό οφείλουμε να το έχουμε στο μυαλό μας και ως προς τις ελληνοαραβικές σχέσεις (ώστε να ερμηνεύουμε γιατί δεν είναι έτσι όπως φαίνονται τα πράγματα, ακόμα και με την επαναπροσέγγιση που προσπαθεί η Τουρκία με τα αραβικά κράτη).

Είναι τόσο δυνατό το Κατάρ και μετά την επιτυχημένη επαναπροσέγγιση με τη Σαουδική Αραβία να διαμορφώσει συνθήκες εξισορρόπησης, μετά τη «θέση» που έλαβε από τις ΗΠΑ;

 Η Σαουδική Αραβία δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την αναθεωρητική πολιτική με την οποία ενεργούν κράτη, όπως είναι η Ρωσία και η Κίνα.Και για να το απλοποιήσουμε ακόμα περισσότερο, αυτό που έπραξε η Ρωσία στην Ουκρανία, αποτελεί για τη Σαουδική Αραβία μία απόλυτα φυσιολογική συνθήκη στη βάση της αντίληψης περί ισχύος και ιδεολογικού πυλώνα που έχουν διαμορφώσει τα αραβο-μουσουλμανικά κράτη. Αυτό, που μόλις έγραψα, θεωρώ ότι δίνει απάντηση αφενός στο ρητορικό ερώτημα που έθεσα για το ρόλο του Κατάρ αφετέρου για τον τρόπο που η Σαουδική Αραβία αντιλαμβάνεται την ευρύτερη ανατολική περιοχή (και εννοώ κυρίως χώρες, όπως είναι η Ρωσία και η Κίνα).

Οι χώρες που μπορούν να δημιουργήσουν εξισορρόπηση των δυνάμεων στην ανατολική περιφέρεια κάθε άλλο παρά είναι τα δυτικά κράτη (για τον προφανή λόγο της Αποικιοκρατίας, αλλά και ότι όλες οι παραδοσιακές κοινωνίες έχουν «κοινό κώδικα» αντίληψης των πραγμάτων), αλλά αντίθετα είναι η Ρωσία και η Κίνα. Η Ρωσία και η Κίνα μπορούν να εξισορροπήσουν ως ένα βαθμό (και είναι οι μόνες) τις σχέσεις Ιράν με Σαουδική Αραβία (και των κρατών – δορυφόρων της τελευταίας).

Αυτήν την στιγμή, οι ΗΠΑ είναι ανήμπορες να τιθασεύσουν τα κραταιά κράτη του Αραβικού Κόσμου, φυσικά ωστόσο αν και τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ βάζουν με τις διπλωματικές ενέργειές τους στο παιχνίδι την Κίνα, αυτό που θεωρώ ότι πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι, ότι η Κίνα αν και έχει φιλικές (;;;;;!!!!!) σχέσεις με τη Ρωσία, ωστόσο μόνο τη Ρωσία δεν έχει στο χέρι. Αντίθετα, παίζει ανά πάσα ώρα και στιγμή με ΗΠΑ και Ένωση.

Οπότε θεωρώ, ότι οφείλουμε να στρέψουμε όσο είναι καιρός, το βλέμμα μας σε Λίβανο και Υεμένη.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)