29/03/2024

Ένας εποικοδομητικός ρόλος για το ΝΑΤΟ

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, οι ηγέτες της συμμαχίας συγκεντρωθήκαν για να συντονίσουν τις βραχυπρόθεσμες απαντήσεις στον βίαιο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά θα πρέπει να καταλάβουν άπαντες ότι απαιτούνται ξεκάθαρες αποφάσεις και πολλά περισσότερα στην ημερήσια διάταξη, μετά τα μαθήματα που πήρανε από την αναθεωρητική πολιτική των αυταρχικών ηγετών του κόσμου. Να απαντήσουν στο βασικό ερώτημα. Πρέπει όλοι να μιλήσουμε όταν υποχωρούν οι κοινές αξίες για δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα;

Στις Βρυξέλλες πολλές φορές όποτε αναφερόμαστε στην απώλεια της αλληλεγγύης της συμμαχίας για την αναθεωρητική και αυταρχική συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στον Ελληνισμό, ενώ αναγνωρίζουν το πόσο σημαντικοί είμαστε,  σημειώνουν συχνά ότι οι συνασπισμοί τείνουν να έχουν πλάτος ένα χιλιόμετρο αλλά μόνο ένα εκατοστό βάθος. Έτσι η κατάσταση αρραγούς μετώπου μπορεί κάλλιστα να ισχύει για τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ όσον αφορά τις πολιτικές σκοπιμότητες της συμμαχίας εναντίον του κοινού εχθρού. Όταν πρόκειται για τον υπόλοιπο κόσμο, οποιαδήποτε αίσθηση ενότητας σε αυτό το θέμα δεν έχει ούτε μισό εκατοστό βάθος.

Η υιοθέτηση μιας «πολιτικής υπόσχεσης» στην οποία οι σύμμαχοι δεσμεύονται εκ νέου να προασπίσουν τις κοινές αξίες θα ήταν μια αρχή. Αλλά οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να προχωρήσουν πέρα ​​από τα λόγια σε πράξεις, εάν θέλουν να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο, οι σύνοδοι κορυφής. Αυτό σημαίνει την τακτική επανεξέταση της συμμόρφωσης των συμμάχων με τις αξίες και τις αρχές του ΝΑΤΟ και τη χρήση κινήτρων και αντικινήτρων για να αυξηθεί το πολιτικό κόστος για τις χώρες που παραβιάζουν τους κανόνες. Αυτό είναι ένα δύσκολο μονοπάτι με πιθανούς κινδύνους για την ενότητα του ΝΑΤΟ. Αλλά το να κλείνουμε τα μάτια στη συνεχιζόμενη διάβρωση των ιδρυτικών αρχών του ΝΑΤΟ θα είναι ακόμη πιο επιζήμιο για την πολιτική του συνοχή και αξιοπιστία.

Ενώ η Τουρκία απομακρύνθηκε από τις κοινές αξίες δημοκρατίας και το κράτος δικαίου έχει προ πολλού διαλυθεί, αντιμετωπίζεται αδιάφορα από τη συμμαχία. Αυτή η συμπεριφορά είναι μια λάθος επιλογή η οποία χειροτερεύει την κατάσταση μεγιστοποιώντας την προκλητικότητα, όσο είναι ανεκτή. Οι κίνδυνοι από την αγνόηση των εσωτερικών πιέσεων του ΝΑΤΟ υπερτερούν κατά πολύ των οφελών από την αντιμετώπισή της. Σήμερα αυτό γίνεται κατανοητό με το χειρότερο τρόπο στον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία. Ίσως αύριο η παράβλεψη της δημοκρατικής παρακμής να εγκυμονεί νέους κινδύνους στο Αιγαίο ή στη Μεσόγειο. Αυτοί που δυστροπούν με τις κοινές αξίες της Δημοκρατίας έχουν γίνει ολοένα και πιο ικανοί στο να εκμεταλλεύονται και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να επιδεινώνουν ενεργά τις κοινωνικές ευπάθειες των χωρών, δηλώνοντας με περίσσιο θράσος γαλάζιες πατρίδες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δημοκρατική παρακμή έχει εξουσιοδοτήσει τον αυταρχικό πρόεδρο της Τουρκίας να λαμβάνει ιδιοτελείς αποφάσεις σε βάρος των συλλογικών συμφερόντων της συμμαχίας. Στην Τουρκία, οι αναθεωρητικοί υπερεθνικισμοί και οι διεφθαρμένοι δεσμοί με τη Ρωσία έχουν οδηγήσει σε καταστάσεις που έχουν θέσει σε κίνδυνο τη λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ και έχουν αποδυναμώσει τη στρατιωτική ετοιμότητα της συμμαχίας.

Για παράδειγμα η Τουρκία απέκτησε το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400, με το οποίο μπορεί να υπονομεύσει την ολοκληρωμένη αεράμυνα του ΝΑΤΟ ενώ πραγματοποίησε εισβολή στη βορειοανατολική Συρία που έθεσε σε κίνδυνο τις δυνάμεις των χωρών του ΝΑΤΟ. Επίσης μπλόκαρε το αμυντικό σχέδιο για τα κράτη της Βαλτικής και την Πολωνία με το σκεπτικό ότι το ΝΑΤΟ δεν υποστήριξε επαρκώς τον πόλεμό ενάντια στις κουρδικές αυτονομιστικές δυνάμεις. Και βεβαίως τα κατοχικά της στρατεύματα συνεχίζουν να παραμένουν στην Κύπρο ενώ απειλεί τον Ελληνισμό στο σύνολό του και παρουσιάζει συνεχείς απαιτήσεις καταπατώντας το Διεθνές Δίκαιο.

Μέχρι σήμερα, οι σύμμαχοι δεν είχαν την πολιτική βούληση ή τα νομικά μέσα για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις εσωτερικές εντάσεις και αποκλίσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί θεωρητικά να αντιμετωπίσει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση μέσω του μηχανισμού της για το κράτος δικαίου και των όρων της χρηματοδότησής της. Ωστόσο απέφυγε να επιβάλλει κυρώσεις. Το ΝΑΤΟ, δεν έχει νομικές διατάξεις για την αναστολή ή την απέλαση ενός συμμάχου που παραβιάζει τις ιδρυτικές αρχές της συμμαχίας και δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις για οικονομική κύρωση που θα μπορούσε να δώσει κίνητρο για καλή συμπεριφορά.

Ομολογουμένως, η επιδίωξη μιας πιο σκληρής πορείας δράσης για αξίες και αρχές ενέχει κινδύνους. Ακόμη και μετρημένα βήματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σοβαρές ρήξεις μεταξύ των συμμάχων, με τη δυνατότητα να παραλύσουν τη συμμαχία. Επειδή το ΝΑΤΟ λειτουργεί με συναίνεση, οποιαδήποτε τιμωρητική ενέργεια σε έναν σύμμαχο θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα σε άλλες επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Η υπέρβαση αυτού του διλήμματος μεταξύ της ιεράρχησης των αξιών και της διατήρησης της ενότητας απαιτεί μια διαβαθμισμένη, συλλογική και απαθή προσέγγιση. Όλοι οι σύμμαχοι πρέπει να υπόκεινται στα ίδια αντικειμενικά κριτήρια και έλεγχο. Διαφορετικά, ο κακός σύμμαχος απλώς θα ισχυριστεί ότι ξεχωρίζει θα απορρίπτει τις κατηγορίες και θα συνεχίζει τις προκλητικές του ενέργειες.

Δύο παράγοντες που μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο είναι: Πρώτον, η ενίσχυση ικανότητας του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συντονίζουν τις αντίστοιχες στρατηγικές τους. Σε αυτόν τον τομέα, απαιτείται μεγαλύτερη σύγκλιση, διότι τα προκλητικά μέτρα του ενός θα μπορούσαν απλώς να υπονομεύσουν τις προσπάθειες του άλλου. Δεύτερον, το πιο σημαντικό δίδαγμα που μπορούμε να αντλήσουμε είναι ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να προσαρμόσει το πρωταρχικό του καθήκον της συλλογικής άμυνας χωρίς αστερίσκους, χωρίς εξαιρέσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Το ΝΑΤΟ πρέπει να κινηθεί προς την αποτροπή μέσω της άρνησης. Μια τέτοια απόφαση θα απαιτήσει περισσότερα αμερικανικά και ευρωπαϊκά στρατεύματα, καθώς και μια αναθεωρημένη ιδέα για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Μακροπρόθεσμα, αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η ενότητα και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή άμυνα.

 


*Ο Υποναύαρχος ε.α. Δημήτριος Τσαϊλάς δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.

 

 

 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024