Το πλεονέκτημα της Ελλάδας ως γέφυρα Ανατολής και Δύσης

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*
Ιστορικός- Διεθνολόγος

Ο Norman Davies το 1996 εξέδωσε ένα από τα εμβληματικότερα βιβλία της γεωπολιτικής σκέψης, το “Europe“. Μέσα από ιστορικά γεγονότα ανέδειξε γιατί η γεωγραφία και ο πολιτισμός θα τέμνουν την Ανατολή με τη Δύση.

Συνειδητοποιήσαμε – βασικά οι θεωρητικοί της Γεωπολιτικής Σκέψης το κατανόησαν όλο αυτό – με τον Εμφύλιο στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

Αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται στην Ουκρανία, ακριβώς η ίδια περίπτωση ήταν με την πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου οι δύο πόλοι, που ανέκαθεν θα είναι οι δύο πόλοι του Διεθνούς Συστήματος, γιατί συμβολίζουν την Ανατολή με τη Δύση, οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα διαμορφώνουν τις εξελίξεις και θα οριοθετούν το “νέο κόσμο”. Και να πούμε και κάτι που φανερώνει δύο τινά, που η Ελλάδα όφειλε και οφείλει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο. Το πόσο δυνατό είναι το θρησκευτικό δόγμα και η Θρησκεία εν γένει.

Ο Davies αναδεικνύει κάτι που δεν του δώσαμε τη δέουσα σημασία. Γιατί άραγε, εκτός των άλλων (καθώς πριν κάποιους μήνες είχα γράψει) η Κίνα δεν θα πάρει ποτέ τη θέση της Ρωσίας, ως αντίπαλο δέος των ΗΠΑ;

Ο Davies δίνει τεράστια έμφαση στο δίπολο Καθολικοί /(και μεταγενέστερα χρονικά και οι) Προτεστάντες με Ορθόδοξους. Οι δύο Κόσμοι. ΗΠΑ, μία χώρα Καθολική, Ρωσία, μία χώρα Ορθόδοξη.

Η πρώην Γιουγκοσλαβία (βγάζοντας έξω τους μουσουλμάνους που πάντοτε θα χρησιμοποιούνται ως το μέσο στην αντιπαλότητα του Καθολικισμού με την Ορθοδοξία) έχει ακριβώς τα ίδια κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά με την Ουκρανία. Η Ουκρανία, όπως και η πρώην Γιουγκοσλαβία είναι χωρισμένη σε Καθολική και Ορθόδοξη, είναι οι δύο βασικές κοινωνικές ομάδες που διαμόρφωναν την Πολιτική στα δύο αυτά περιβάλλοντα (κι ΟΧΙ οι μουσουλμάνοι). Αυτό τα λέει όλα. Και ουσιαστικά εξηγεί το λόγο, γιατί έχουν επιλεγεί τα δύο αυτά περιβάλλοντα να αποτελέσουν τις χώρες κραδασμού δυτικής και ανατολικής περιφέρειας.

Και γιατί λέμε ότι ο μουσουλμανισμός χρησιμοποιείται τεχνηέντως τόσο από Καθολικούς όσο και από Ορθόδοξους; Όλα έχουν εξήγηση για το πώς η Θρησκεία είναι βασικό στοιχείο κοινωνικής δόμησης και αποδόμησης των Κρατών. Η Δύση “φτιάχτηκε” με βασικό στοιχείο τον Καθολικισμό, η Αυτοκρατορία ως στοιχείο διακυβέρνησης “φτιάχτηκε” με έρεισμα τον Καθολικισμό. Η μορφωτική αποικιοκρατία που ήταν μία καθοριστική πτυχή του αποικιοκρατικού δόγματος είχε βασικό στοιχείο τον Καθολικισμό (και μετέπειτα και τον Προτεσταντισμό).

Ποια ήταν αναλογικά σε μεγαλύτερο ποσοστό τα περιβάλλοντα που κυριάρχησαν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες; Τα μουσουλμανικά. Και πώς στάθηκαν το μέσο στη διελκυστίνδα ανάμεσα σε Ρωσία (πρώην ΕΣΣΔ) και Δύση για την κατίσχυση της μίας ή της άλλης περιφέρειας φαίνεται στην περίοδο του Μεσοπολέμου που αυτό θα πρέπει να διαλαμβάνεται το ορόσημο των Μεγάλων Επαναστάσεων για την αποαποικιοποιηση της Μέσης Ανατολής (κι όχι η δεκαετία του 1950).

Σήμερα, όπως βλέπουμε πχ με τις Συνθήκες του Αβραάμ, τον εμφύλιο στην Υεμένη, τη Λιβύη, τη μη υπογραφή της πυρηνικής Συνθήκης ανάμεσα σε Ιράν και ΗΠΑ, αυτά όλα τα μουσουλμανικά κράτη βρίσκονται για άλλη μια φορά στη διελκυστίνδα Ρωσίας και ΗΠΑ (και χρησιμοποιούνται ως μέσο), αλλά ο χώρος που φαίνεται η κατίσχυση των δύο υπερδυνάμεων είναι το γεωγραφικό περιβάλλον που έχει κοινή συνισταμένη με αυτές και είναι ένα Κράτος χριστιανικό που περιλαμβάνει Καθολικούς και Ορθόδοξους που διαβιούν ως αυτόνομες κοινοτικές ομάδες που διαμορφώνουν τις πολιτικές σε ένα πολιτειακό περιβάλλον.

Η Ελλάδα είχε και έχει το πλεονέκτημα να γεφυρώνει τους δύο αυτούς Κόσμους, ίσως για το λόγο αυτό της θέτονται και τα διλήμματα από Δύση (ΗΠΑ) και Ρωσία. Γιατί θα τους χαλάσει “τον πόλεμο” για την προβολή ισχύος. Η Ελλάδα οφείλει για το εθνικό συμφέρον της να χαλάσει την επιδίωξη αυτή της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Να βγει μπροστά, και με την υιοθέτηση ενός μηχανισμού που εκπηγάζει από το πολιτισμικό (βασική πτυχή του οποίου είναι η Θρησκεία) να εξισορροπήσει την ισχύ του συγκεκριμένου δίπολου.

Έτσι θα δείξει ότι έχει αναβαθμισμένο ρόλο ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)