Οι στόχοι των αντιπάλων και η πυρηνική απειλή δεν προσφέρουν καμία διέξοδο

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς

Οι στόχοι των αντιπάλων και η πυρηνική απειλή δεν προσφέρουν καμία διέξοδο

Όπως διαμορφώνονται οι πολεμικές επιχειρήσεις των Ρώσων, πλέον είναι ορατό ότι δεν διεκδικούν μόνο τον έλεγχο σε όλο το Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία αλλά και στη νότια ακτή, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις μας σε παλαιότερη ανάλυση, ότι ο πόλεμος φέρνει επαναχάραξη θαλασσίων ζωνών στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό θα τους επέτρεπε να συνδεθούν με τη μακροχρόνια στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή της Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας. Το πρόσχημα για την εκστρατεία στη Μολδαβία είναι ήδη στα σκαριά. Εν τω μεταξύ το Κίεβο με τη δυτική βοήθεια σε πολεμικό υλικό και πληροφορίες επιθυμεί να επαναφέρει τους Ρώσους τουλάχιστον στον έλεγχο της Κριμαίας και τμήματος του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ όπως πριν από τις 24 Φεβρουαρίου και αναμφίβολα θα ήθελε διακαώς να απαλλάξει την Ουκρανία από τα ρωσικά στρατεύματα.

Αυτές οι εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις των στόχων των αντιπάλων στρατοπέδων δεν είναι καθόλου συμβατοί.

Οι τεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις, αποδεικνύουν ότι οι Ρώσοι έχουν θέσει στόχους που θα είναι δύσκολο να επιτευχθούν καθώς είναι μεγάλη η θυσία των δυνάμεων που τους έχουν απομείνει. Οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αποστέλλουν προμήθειες στον ουκρανικό στρατό σε μια προσπάθεια να του προμηθεύσουν τους απαραίτητους πόρους όχι μόνο για να αντέξει τη ρωσική επίθεση αλλά και να απωθήσει όταν έρθει η ώρα. Το αποτέλεσμα θα είναι ένας μακρύτερος και μεγαλύτερος πόλεμος από ό,τι περίμενε η Ρωσία ή η Ουκρανία. Ο ρωσικός στρατός έχει σταματήσει ώθηση στη δυτική πλευρά. Στη Χερσώνα για το μεγαλύτερο μέρος των δύο μηνών. Η αντίσταση στο Μυκολάιβ υπήρξε σταθερή. Οι Ουκρανοί έχουν ανακαταλάβει τις περισσότερες από τις πλέον κατεστραμμένες περιοχές βόρεια του Κιέβου που οι Ρώσοι είχαν εισβάλει νωρίτερα. Στη Μαριούπολη, μια ζωτικής σημασίας περιοχή, για τη ρωσική εδραίωση του ελέγχου κατά μήκος της Αζοφικής Θάλασσας, ουκρανικά μαχητικά συνεχίζουν να δίνουν ένα άνισο αγώνα. Οι συμφωνίες που επιτρέπουν την εκκένωση αμάχων καταρρέουν ταχύτερα από ό,τι μπορούν να διαπραγματευτούν.

Το ερώτημα τώρα είναι αν ο ουκρανικός στρατός μπορεί να αρχίσει να ανακαταλαμβάνει ορισμένες περιοχές ή τουλάχιστον να αποσταθεροποιήσει τον ρωσικό έλεγχο στο νότο. Οι Ρώσοι έχουν χάσει πολλούς ανθρώπινους πόρους και τεθωρακισμένα οχήματα, αλλά παραμένουν πολύ ισχυρότεροι σε πυροβολικό και αεροπορία. Οι Ουκρανοί έχουν αποκτήσει κάποια τεθωρακισμένα, αλλά η αεράμυνα και το πυροβολικό τους είναι σχετικά αδύναμα. Οι επιθετικές αντάρτικες επιχειρήσεις εκτιμάται ότι θα είναι πολύ πιο δύσκολες για τους Ουκρανούς στις σχετικά επίπεδες πεδινές και καθαρές περιοχές της νότιας Ουκρανίας από ό,τι το γεωγραφικό ανάγλυφο με λόφους και δάση στο βορρά.

Οι ευρύτερες πολιτικές συνέπειες του πολέμου είναι ήδη σαφείς. Με εξαίρεση την Ουγγαρία, το ΝΑΤΟ παρουσιάζει μια συνεκτικότητα πρωτοφανή. Οι δυτικές δυνάμεις στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ ενισχύονται. Η Φινλανδία και η Σουηδία φαίνεται πιθανό να ενταχθούν στη Συμμαχία νωρίτερα παρά αργότερα. Πολλές χώρες στην Αφρική και την Ασία που προσπάθησαν να αποφύγουν να εκδηλώσουν την αρχική αρνητική τους ψήφο εναντίον της Ρωσίας επιβεβαιώνουν  πλέον την απομόνωσή της στα Ηνωμένα Έθνη όταν πρόκειται για συζήτηση και ψηφοφορία για ανθρωπιστικά ζητήματα. Η Κίνα έχει υποστηρίξει μέχρι στιγμής τη Ρωσία, αλλά νιώθει άβολα σχετικά με την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν το Πεκίνο προμηθεύει τα όπλα που αναζητά η Μόσχα.

Και οι δύο πλευρές αιμορραγούν, αλλά φαίνεται ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη για κάποια διέξοδο. Θα περάσει πολύς χρόνος ακόμη, προτού καταστεί σαφές εάν η μία ή η άλλη πλευρά μπορεί να σημειώσει σημαντική πρόοδο στη συνεχιζόμενη μάχη. Οι αντικρουόμενοι πολεμικοί στόχοι των αντιπάλων είναι συμβατοί μόνο εάν ο πόλεμος συνεχιστεί. Μπορεί οι Ουκρανοί να έχουν τονίσει από την πρώτη στιγμή την προθυμία τους να ανοίξουν διάλογο και οι στόχοι τους να περιορίστηκαν σε ανθρωπιστικά ζητήματα και στην αποκατάσταση του κυριαρχικού ελέγχου του ουκρανικού εδάφους. Οι Ρώσοι ωστόσο, έχουν συναντηθεί επανειλημμένα με τους Ουκρανούς, αλλά με αντιπροσωπείες που δεν φαίνεται να έχουν εξουσία στις στρατιωτικές δυνάμεις.

Οι υποτιθέμενες συμφωνίες καταρρέουν ενώ ο πρόεδρος Πούτιν απειλεί με χρήση πυρηνικών όπλων εάν η Δύση συνεχίσει να βοηθά την Ουκρανία.

Αυτή η απειλή είναι μια απειλή που η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να λάβει στα σοβαρά. Τα πυρηνικά όπλα εξακολουθούν να είναι σημαντικά για την αποτροπή, αλλά δεν προσφέρουν κάτι περισσότερο από το να εγγυώνται την αμοιβαία ή ολοκληρωτική καταστροφή. Στο Ψυχρό Πόλεμο η αποτροπή λειτούργησε αρκετά καλά, αν κρίνουμε από την εμπειρία όχι μόνο με τη Σοβιετική Ένωση/Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και με την Ινδία και το Πακιστάν, την Ινδία και την Κίνα, καθώς και με την Κίνα και τις ΗΠΑ. Στο σημερινό πολυπολικό κόσμο, η αποτροπή θέτει πολύ πιο περίπλοκα ζητήματα, ειδικά με χώρες που δεν διαθέτουν δυνατότητες δεύτερου χτυπήματος και βρίσκονται γεωγραφικά εγγύς. Η προετοιμασία για εκτόξευση πυραύλων που θα μπορούσαν (ή όχι) να φέρουν πυρηνικά όπλα μπορεί να πυροδοτήσει απαντήσεις όχι μόνο από τον αντίπαλο, αλλά και από τους συμμάχους του αντιπάλου, ανάλογα με την κρίση.

Ο μόνος τρόπος για να αποτρέψουμε την πυρηνική απειλή, είναι να καταστήσουμε σαφές ότι θα πυροδοτήσει μια απάντηση, όχι στην Ουκρανία αλλά εναντίον της Ρωσίας. Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος να ξεκινήσουμε μια πορεία που οδηγεί σε αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή, αλλά είναι η μόνη γνωστή οδός για την αποτροπή ενός πυρηνικού πολέμου. Η επέκταση της αμερικανικής πυρηνικής ομπρέλας στην Ουκρανία, κατά ειρωνικό τρόπο, θα έκανε την Ουκρανία εκτός από ένα de facto μέλος του ΝΑΤΟ, ακριβώς αυτό που η Ρωσία ισχυρίζεται ότι θέλει να αποφύγει.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι επιστημονικός συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS). Δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου.

Στη κεντρική εικόνα: Η στρατιωτική κατάσταση στην Ουκρανία την 27 Απριλίου 2022, δυο μήνες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής