Γιατί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ευνοεί την Τουρκία

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*
Ιστορικός- Διεθνολόγος

Με το να έχει στραμμένο το βλέμμα της η Διεθνής Διπλωματία στον Πόλεμο της Ουκρανίας, δυστυχώς θα της ξεφύγει η Τουρκία για άλλη μία φορά, όπως κάτι παρόμοιο έγινε το 2010 με τα Κινήματα της Μέσης Ανατολής, όταν η Δύση αντιμετώπιζε θέματα «διαχείρισης» του ντόμινο που επέφερε η πτώση των Liehmann Brothers το 2008.

Η Τουρκία διαχειρίστηκε άψογα το θρησκευτικό, μέσω των Αδελφών Μουσουλμάνων, όπως ιστορικά πράττει σε σχέση με τη θρησκεία, όταν θέλει να διαμορφώσει Πολιτική. Θα πρέπει να μας εντυπωθεί κάτι πάρα πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό, κι αυτό το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά όσοι ασχολούνται επιστημονικά με την ανατολική περιφέρεια και τις οντότητες της Ανατολής. Δύο είναι τα κράτη που χρησιμοποιούν άριστα στο ζήτημα Πολιτική και Διπλωματία, τη Θρησκεία. Η Ρωσία και η Τουρκία! Από τις δύο χώρες αυτές η Θρησκευτική Διπλωματία, και φυσικά το ρωσικό κράτος τελείως απροκάλυπτα, χρησιμοποιείται ισαβάθμια με την Πολιτική Διπλωματία.

Αυτό το γνωρίζουν οι Άραβες (και το έχουμε ξαναγράψει και μάλιστα ως ανάλυση) για το πώς το τουρκικό κράτος αντιμετωπίζει τη Θρησκεία και ουσιαστικά είναι ένα σημείο – ιστορικής- τριβής τους. Και πώς η Τουρκία αποδεικνύεται ότι φέρεται χαμαιλεοντικά στο ζήτημα Θρησκεία;

Ο βαθμός «προσήλωσης» σε αυτήν προσαρμόζεται και εξαρτάται από δύο τινά:

α. τις φιλοδοξίες που έχει ως Κράτος την εκάστοτε εποχή (το είδαμε με τις Επαναστάσεις που ονομάστηκαν Αραβική Άνοιξη, πώς συσχετιστηκε όλο αυτό με το μαξιμαλιστικό δόγμα της Γαλαζιας Πατρίδας κτλ. Για να μην κάνουμε ολόκληρη ιστορική ανασκόπηση επί του θέματος Θρησκεία για την Τουρκία από το καιρό των Σουλτάνων),

β. Έχει αυξομειώσεις πίστης (μιλωντας τελείως χαριτολογώντας) ανάλογα με το βαθμό ισλαμικότητας των χωρών που συνδιαλέγεται (εκτός φυσικά από την προσέγγιση που επιδιώκει με χώρες που έχουν διαφορετικό δόγμα ή τα θρησκευτικά Τάγματα παίζουν κυρίαρχο ρόλο σε αυτές).

Όμως αυτήν την στιγμή, από εκεί που είχαμε μέχρι πολύ πρόσφατα μία Τουρκία ακραιφνώς ισλαμιστική και εν πολλοίς δεν της βγήκε στο βαθμό που επιδίωκε με τους Άραβες παρά τις προσπάθειες (και το είδαμε με τον Ερντογάν και την κουστωδια του ακόμα και στην χθεσινή επίσκεψη στη Μέκκα, που χρησιμοποιεί φυσικά τη διάσταση του θρησκευτικού, και ούτε φυσικά θα το εγκαταλείψει, αφού είναι μέρος της τουρκικής Διπλωματίας), τώρα η γειτονική χώρα επενδύει στο εθνολογικό στοιχείο (και μέσα από τον νέο οργανισμό παν-τουρκισμού που ίδρυσε). Ωστόσο όλη αυτήν την πρόθεση του τουρκικού κράτους, είναι μία συνισταμένη που έχει εδώ και πολύ καιρό, αντιληφθεί η Κίνα και η Ρωσία, αλλά όχι η Δύση, και είναι ένας από τους λόγους που δεν την συμπεριελαβαν στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (μέλη του πολιτικό – οικονομικού οργανισμού είναι η Κίνα, η Ρωσία, το Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικισταν και Ουζμπεκιστάν).

Η Τουρκία και με έρεισμα την διπλωματική αναμπουμπούλα που υφίσταται με σημείο ενδιαφέροντος την Ουκρανία, είναι σίγουρο ότι θα επενδύσει σε έναν επαναστατικό αναβρασμό χωρών της πρώην Σοβιετιας που διατηρούν μαζί με τη Ρωσία από ουδέτερες έως εχθρικές σχέσεις (αλλά γιατί όχι και φαινομενικά φιλικές).

Η Δύση οφείλει να σκεφτεί το λάθος της δεκαετίας του 1990. Μία αποδυναμωμένη (σήμερα Ρωσία, τότε ανδρείκελο της Δύσης) θα επαληθεύσει για ακόμη μία φορά αυτό που έγραψε ο Olivier Roy στο βιβλίο του «Το Παγκοσμιοποιημενο Ισλάμ», ότι ενόσω το ρωσικό κράτος υφίστατο ισχυρό ήταν το μαξιλάρι ανάσχεσης του Ισλάμ προς τη Δύση. Από την στιγμή που αποδυναμώθηκε η Ρωσία (και χρησιμοποιήθηκε για μία δεκαετία από τη Δύση ως ανδρείκελο) το Ισλάμ εισχώρησε στην «αυλή» μας άκρως επιθετικό και η φυσιογνωμία που επωφελήθηκε, καθώς κινούσε τα νήματα (και το είδαμε στα Βαλκάνια) μια και βρήκε την ευκαιρία να τα κινεί, ήταν η Τουρκία.

Η Τουρκία θα παίξει το χαρτί του εγκληματία Πούτιν για τη Δύση, και μάλιστα «τρίβει τα χέρια της» για αυτό, καθώς με έρεισμα τις πρώην περιοχές της Σοβιετίας που «φοβούνται» την κακή Ρωσία, και φυσικά εννοώ τις χώρες που φέρουν ιδίως φυλετικά χαρακτηριστικά με το τουρκικό κράτος, της ανοίγεται ένα δρόμος στην Κεντρική Ασία που όλα τα ισχυρά κράτη αυτής της περιοχής (ακόμα και το Ιράν) όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούν με οποιοδήποτε τρόπο να της τον έχουν κλειστό.

Η Δύση για άλλη μία φορά θα βγάλει μόνη της τα μάτια της.  Και για τις ΗΠΑ όλο αυτό μπορεί να είναι μέρος ενός διπλωματικού παιχνιδιού, αλλά για την Ευρώπη και την Ένωση είναι θέμα επιβίωσης.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)