Νούρι Αλ Μαλίκι: ο σιίτης πολιτικός που επιστρέφει στην εξουσία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Νικολετόπουλος 

Ο Νούρι Αλ Μαλίκι ύστερα από 6 χρόνια θα είναι και πάλι πρωθυπουργός του Ιράκ. Ο Αλ Μαλίκι έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ορισμένες από τις πιο σημαντικές σελίδες της ιρακινής ιστορίας.

Ήταν ενεργό μέλος του κόμματος DAWA και μετανάστευσε στη Συρία το 1979 όταν ο νέος πρόεδρος του Ιράκ άρχισε να προχωρεί σε μαζικές εκτελέσεις πολιτικών του αντιπάλων. Βλέποντας κατά πάσα πιθανότητα την τότε στενή σχέση ΗΠΑ- Ιράκ, ανέπτυξε στενές σχέσεις με τη Χεζμπολάχ και το Ιράν. Ίσως να διέκρινε από τότε ότι το Ιράν θα αποτελούσε τον κύριο προστάτη του Ιράκ. Αυτό το είδαμε και το 2004 όταν στις εκλογές επικράτησε ο Αλ Τζαφάρι,  ένας μετριοπαθής σουνίτης, ωστόσο οι Φρουροί της Επανάστασης σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούσαν να έχει ο κύριος γείτονας του σουνιτική κυβέρνηση.

Έτσι επιβλήθηκε ο Αλ Μαλίκι, που βεβαίως τον ήθελαν και οι Αμερικανοί οι οποίοι έκαναν μέσω του τότε πρεσβευτή τους στο Ιράκ, Ζαλμάι Χαλιτζάιντ, πολλές προσπάθειες για να αναλάβει πρωθυπουργός.

Στις 24 Απριλίου 2006  ο Αλ Μαλίκι  ανέλαβε τα καθήκοντα του ως πρωθυπουργός του Ιράκ γεγονός που ήταν μια τομή στην ιστορία της χώρας καθώς για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες το Ιράκ είχε σιίτη πρωθυπουργό. Βεβαίως δεν υπήρχε χειρότερη περίοδος για να αναλάβει αυτό το αξίωμα. Διότι στο Ιράκ υπήρχε αναρχία και  τρομοκρατία.  Η «απομπααθοποίηση»  ( διάλυση του κόμματος Μπάαθ του Σαντάμ  Χουσείν) είχε οδηγήσει στη διάλυση του ιρακινού στρατού και της αστυνομίας, με αποτέλεσμα  όλα τα στελέχη τους  να έχουν δημιουργήσει πολιτοφυλακές που αριθμούσαν 600.000 άτομα. Συνεπώς ο Αλ Μαλίκι έπρεπε να φτιάξει στρατό και αστυνομία από το μηδέν, ώστε να διαλύσει στη συνέχεια όλες τις σουνιτικές πολιτοφυλακές. Μια πραγματικά εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση και χρονοβόρα.

Στις 20 Μαΐου του 2006 o Αλ Μαλίκι πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από την ιρακινή βουλή και έθεσε ως κορυφαία προτεραιότητα τη διάλυση των πολιτοφυλακών. O ίδιος, αν και θεωρούσε τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ απαραίτητη  για τη δημιουργία ενός ισχυρού στρατού, εν τούτοις όμως σε καμία περίπτωση δεν ήθελε αυτή η παρουσία να είναι μόνιμη. Για αυτό το λόγο ζήτησε όταν ανέλαβε ο πρόεδρος Ομπάμα τα καθήκοντα του, την άμεση απομάκρυνση των αμερικανικών δυνάμεων και των συμμάχων τους, σε μια προσπάθεια να ισορροπήσει τις σχέσεις του Ιράκ με τη Δύση αλλά και με το Ιράν. Επίσης είχε ήδη κατά τη γνώμη μου χαράξει  στρατηγική με την οποία οι σουνίτες θα θεωρούνται πολίτες β’ κατηγορίας.

Το 2010 δημιουργήθηκε η US Force in Iraq, διοικητής της οποίας ήταν ο σημερινός υπουργός άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν. Εκείνη τη χρονιά ξεκίνησε η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Ιράκ, απόφαση εντελώς λανθασμένη κατά τη γνώμη μου,  καθώς οι Ιρακινοί είχαν να διανύσουν πολύ δρόμο μέχρις ότου σταθούν ξανά στα πόδια τους. Αυτό φάνηκε ήδη από της 15Σεπτεμβρίου 2010. Τη συγκεκριμένη μέρα ο νεοσυσταθείς ιρακινός στρατός εκτέλεσε κοινή επιχείρηση μαζί με την US Force in Iraq στη Φαλούτζα. Η επιχείρηση κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία καθώς 9 Ιρακινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν. Ο Αλ Μαλίκι τότε δεν πήρε μέτρα για να αναπτερώσει το ηθικό του στρατού το οποίο ήταν ιδιαίτερα χαμηλό.

Αυτό δημιούργησε  προβλήματα και με τους Αμερικανούς, κάτι που είδαμε στις 15 Ιανουαρίου 2011 όταν 3 Αμερικανοί στρατιώτες της US Force In Iraq σκοτώθηκαν σε κοινή επιχείρηση με τον ιρακινό στρατό. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, ο θάνατος των 3 Αμερικανών οφείλεται σε πυρά Ιρακινού συναδέλφου τους.  Αυτό ήταν ίσως το πιο τραγικό λάθος του Αλ Μαλίκι,  ότι δηλαδή  δε μελέτησε το ηθικό του στρατού του, δε μελέτησε πραγματικά ό,τι χρειαζόταν ο Ιρακινός στρατιώτης.

To 2014 βρέθηκε αντιμέτωπος  με τη μεγαλύτερη πρόκληση στη πολιτική του καριέρα, το πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Δυστυχώς φάνηκε εξαιρετικά κατώτερος των περιστάσεων και αυτό διότι  το Ισλαμικό Κράτος  κατέλαβε χωρίς μάχη όλες τις πλούσιες σε πετρέλαιο πόλεις της χώρας του, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στη προσφυγιά 1,2 εκατομμύρια ιρακινοί πολίτες.  Αυτό  το καταστροφικό γεγονός οφείλεται σε δυο παράγοντες:

1) Το Ιράν αλλά και οι ΗΠΑ δεν έκαναν τίποτα για την εκπαίδευση του ιρακινού στρατού και τον εκσυγχρονισμό  του. Καθώς επίσης και για τη καταπολέμηση της διαφθοράς στις τάξεις του.

2) O Αλ Μαλίκι δεν έκανε το παραμικρό για να ενώσει την σουνιτική και τη σιιτική κοινότητα της χώρας.

Για το λόγο αυτό αναγκάστηκε στις 15 Αυγούστου 2014 να παραιτηθεί. Σήμερα το 2022 ο Νούρι Αλ Μαλίκι ηγείται του φιλοιρανικού συνασπισμού επιστρέφοντας δυναμικά. Το στοίχημα το οποίο αντιμετωπίζει είναι να κρατήσει ενωμένο το Ιράκ που χρειάζεται ειρήνη και σταθερότητα. Θα πρέπει επομένως  να κατανοήσει ότι οι σουνίτες και σιίτες έχουν τα ίδια δικαιώματα και ότι το Ιράκ επιβάλλεται να γυρίσει σελίδα.