Το τρίγωνο Μόσχας- Άγκυρας- Τεχεράνης

της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου*

Ιστορικός- Διεθνολόγος   

Σήμερα, στην Τεχεράνη λαμβάνει χώρα η συνάντηση των Προέδρων Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας, προκειμένου να συζητηθεί ο Πόλεμος στην Ουκρανία, οι οδοί διέλευσης των σιτηρών, αλλά επίσης όπως έγινε γνωστό από την Προεδρία της Τουρκίας και μία νέα επιχείρηση στη Συρία.

Φυσικά, πολλοί θα πούνε, βλέποντας τις ραγδαίες πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος, ότι η Τουρκία και με κύριο έρεισμα την στάση που τήρησε στο ουκρανικό, έχει στη φαρέτρα της πολλά πλεονεκτήματα για να προωθήσει τα συμφέροντά της και κυρίως τον στόχο της που είναι με τη συγκατάθεση της Ρωσίας και του Ιράν μία δυναμική επιχείρηση στη Συρία εναντίον των Κούρδων, πόσω δε μάλλον τη δεδομένη στιγμή που η πλειονότητα των μελών του ΝΑΤΟ με επικεφαλής τις ΗΠΑ είναι αντίθετη σε μία τέτοια προοπτική.

Όμως εδώ υφίσταται ένα όμως. Αν και η Ρωσία βλέπουμε ότι πλέον απροκάλυπτα «παίζει» το χαρτί Τουρκία για να πιέσει (;;;) τις ΗΠΑ, ωστόσο, και στη βάση της προχθεσινής Συνόδου Κορυφής ανάμεσα σε ΗΠΑ και αραβόφωνα και αραβικά κράτη, αυτό που διαφαίνεται, είναι ότι για να επισπεύσει μια τέτοια συνάντηση η Ρωσία με Ιράν και Τουρκία, ενδεχομένως να θεωρηθεί ότι έχει χάσει την ψυχραιμία της, γιατί γνωρίζουμε τις ιστορικές σχέσεις που διατηρεί με κάποια εξ αυτών. Φυσικά, είναι πολύ νωρίς να πούμε, ότι τα αραβικά και αραβόφωνα Κράτη, μετά τη Σύνοδο της Κυριακής έχουν πέσει άνευ όρων στην «αγκαλιά» της Δύσης (καθώς εκτός των άλλων γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει, παρά μόνο μία σύγκλιση να επιτευχθεί σε πολύ συγκεκριμένους τομείς και κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μια και οι Άραβες έχουν θυμικό). Και επίσης η σύγκλιση αυτή, και σε ποιο βαθμό, θα είναι (όπως διαρκώς λέμε) αποτόκη της επόμενης ημέρας για το ποιο από τα δύο κυρίαρχα κράτη της Δύσης, η Γαλλία ή οι ΗΠΑ θα κυριαρχήσουν στη ΝΑ Μεσόγειο και στον ευρύτερο ανατολικό χώρο.

Πάντως, τη σημερινή συνάντηση μπορούμε να τη δούμε και ως μια πτυχή «ψυχολογικού πολέμου» από μέρους της Ρωσίας τόσο απέναντι στις ΗΠΑ (που για να είμαστε ακριβείς έχουν τις ίδιες ανασφάλειες), αλλά κυρίως για να πιέσει την ΕΕ (με το βλέμμα στραμμένο στη Γαλλία). Για το λόγο αυτό, άλλωστε, έριξε και το μπαλάκι της μη διοχέτευσης φυσικού αερίου στο NordStream 1 στη Γερμανία, με τη δικαιολογία της μη επαρκούς συντήρησης μέρους του αγωγού, ως όφειλε να πράξει η τελευταία στη βάση του συμβολαίου.

Άραγε η υπογραφή μνημονίου κατανόησης ανάμεσα σε ΕΕ και Αζερμπαϊτζάν για τη διοχέτευση σε μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου, καθιστά μάταιο τον «εκβιασμό» (εντός ή εκτός εισαγωγικών η λέξη) από μέρους της Ρωσίας προς την ΕΕ;  Φυσικά και όχι. Γιατί; Γιατί η ΕΕ (και κυρίως η Γαλλία) έχει συγκλίνοντα συμφέροντα τη δεδομένη στιγμή με τη Ρωσία και δεν είναι μόνο η ενέργεια. Η ενέργεια είναι η μία πτυχή των πραγμάτων (και μάλιστα, θα τολμήσω να πω, το φαίνεσθαι), αλλά το Ιράν είναι το κύριο παιχνίδι.

Ποια χώρα θα φτάσει πιο «κοντά» στο Ιράν; Οι ΗΠΑ ή η Γαλλία (ακόμα κι αν γνωρίζουμε τις σχέσεις Ιράν με Αμερική) και καλώς ή κακώς, συμμετοχή σημαντική στο παιχνίδι, έχει η Ρωσία.

Εκ των πραγμάτων, η Ρωσία δεν θα χρησιμοποιούσε ένα Ιράν στον εκβιασμό απέναντι στη Δύση, αλλά αντίθετα μια χώρα που είναι «εύκολη να ενδώσει στο οτιδήποτε», και αυτή είναι η Τουρκία.

Ήδη από τον επικεφαλής του Ιρανικού ΥπΕξ έγινε γνωστό, ότι η χώρα του είναι αντίθετη σε μία νέα επιχείρηση της Τουρκίας στο συριακό έδαφος εναντίον των Κούρδων.Σίγουρα δε, για χάρη του τουρκικού κράτους τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία δεν διακινδυνεύουν τη σχέση τους με τη Συρία, ένα κράτος που εκ των πραγμάτων και λόγω του δόγματος που ακολουθεί, ιδίως όσον αφορά τα συμφέροντα του Ιράν, διαμορφώνει τις συνθήκες ώστε να έχουν πρόσβαση τόσο στους εξισορροπιστές των Αράβων όσο και στο Ιράκ (που γνωρίζουμε πόσο έχει εισχωρήσει το Ιράν στο ιρακινό κατεστημένο). Και φυσικά γνωρίζουμε ότι όλη η περιοχή που βρίσκεται σε ανάφλεξη με εστίες την Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ, καθώς ιδίως το Ιράν έχει σθεναρή παρουσία και ως εκ τούτου δεν θα άφηνε όλο αυτό το παιχνίδι πίεσης στα χέρια της Τουρκίας.

Εκ των πραγμάτων, η Διπλωματία είναι πλαστελίνη, όμως είναι σχεδόν απίθανο Ρωσία και Ιράν να εκχωρήσουν στην Τουρκία ένα τόσο ελεύθερο πεδίο δράσης.

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Μέλος και Εξωτερική Συνεργάτιδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ), Εξωτερική Συνεργάτιδα Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)