Η αντεπίθεση της Ουκρανίας δείχνει ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος του Πούτιν

Leonid Bershidsky 

Bloomberg Opinion

Ενώ μια μάχη για πρωτοβουλία μαίνεται στη νότια και ανατολική Ουκρανία, τα σημάδια δείχνουν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις κερδίζουν δυναμική και στα δύο μέτωπα.

Αυτή είναι ουσιαστικά η  τελευταία αναπνοή της Ουκρανίας. Ο χρόνος, όμως, δεν είναι πραγματικά με το μέρος της Μόσχας σε αυτόν τον πόλεμο, ακόμα κι αν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν —και ορισμένοι Ουκρανοί αξιωματούχοι— φαίνεται να πιστεύουν το αντίθετο.

Η βεβαιότητα του Πούτιν ότι θα επικρατήσει παρά την αποτυχία των προηγούμενων σχεδίων του blitzkrieg -πριν λίγες ημέρες επανέλαβε την εμπιστοσύνη του στο κοινό στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας- βασίζεται στην προφανή σχετική αδυναμία της Ουκρανίας.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρέπει να ασκήσει πιέσεις στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για κάθε ντουζίνα οβιδοβόλων – και κάθε φορά που το κάνει αυτό, η επιτυχία του δεν είναι εξασφαλισμένη.

Η Ρωσία, με τα αποθέματα στρατιωτικού εξοπλισμού της — ακόμα κι αν τώρα βασίζεται περισσότερο σε παλαιότερα όπλα — μπορεί να πολεμήσει με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Εξάλλου, η ρωσική οικονομία, παρά όλα τα προβλήματα που σχετίζονται με τις κυρώσεις, δεν είναι “ερειπωμένη” και μπορεί να επιβιώσει ακόμη και από πτώση του ΑΕΠ κατά 12%, το χειρότερο σενάριο που προέβλεψαν οι Ρώσοι οικονομολόγοι της κυβέρνησης σε εμπιστευτική έκθεση που δημοσιοποίησε πριν μερικές εβδομάδες το Bloomberg News.

Εν τω μεταξύ, η ουκρανική οικονομία έχει καταστραφεί, με μεγάλο μέρος της υποδομής σε ερείπια, τις μη στρατιωτικές βιομηχανίες σε στάση και τις καλλιέργειες που έχουν υποστεί ζημιές από τις μάχες. Εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη δυτική βοήθεια για μεσοπρόθεσμη επιβίωση.

Ο Πούτιν και ο άμεσος κύκλος του υπολογίζουν ότι η δυτική βοήθεια θα στεγνώσει τελικά, αν όχι αμέσως. Αυτός ο υπολογισμός φαίνεται να πηγάζει από μια θεμελιώδη δυσπιστία στην ικανότητα των δημοκρατικών κυβερνήσεων να επιμείνουν στα όπλα.

Αν και η ρωσική κυβέρνηση κρύβεται πίσω από το φύλλο συκής των τεχνικών προβλημάτων όταν προσπαθεί να εξηγήσει τη συρρίκνωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ έχει ξεκαθαρίσει ότι οι προμήθειες θα είναι ασταθείς όσο επιμένουν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Καθώς οι τιμές της ενέργειας  και ο πληθωρισμός ανεβαίνουν, ο Πούτιν αναμένει από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αρχίσουν να κάνουν παραχωρήσεις για να ηρεμήσουν τους ψηφοφόρους – διαφορετικά θα πέσουν. 

Αφίσες που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης 70.000 ατόμων στην Πράγα την περασμένη εβδομάδα παρέχουν μια γεύση του τι θα ήθελε να δει το Κρεμλίνο σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.  «Ό,τι καλύτερο για την Ουκρανία και δύο πουλόβερ για εμάς» ήταν το “κερασάκι στην τούρτα”— και ο Πούτιν θα ήθελε να είναι το ”κερασάκι” του ερχόμενου χειμώνα.

Ακόμη και στην ίδια την Ουκρανία, ορισμένοι πολιτικοί με επιρροή φαίνεται να ανησυχούν για μια τέτοια προοπτική.

Σε συνέντευξή του στο Bloomberg την περασμένη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Ντένις Σμιχάλ είπε ότι ο χρόνος ήταν με το μέρος του Πούτιν.

Ωστόσο, ο ίδιος και ο Πούτιν είναι πιθανό να κάνουν λάθος σχετικά με αυτό για δύο λόγους: την ακόμη υποτιμημένη ικανότητα της Ουκρανίας να συνεχίσει να αμύνεται, που αποδεικνύεται εκ νέου από την αντεπίθεση και το εξίσου υποτιμημένο όριο πόνου της Ευρώπης.

Καθώς η ουκρανική αντεπίθεση στη νότια περιοχή Χερσώνα ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα, Ρώσοι σχολιαστές  αρχικά τη χαρακτήρισαν ως θέατρο για χάρη των δυτικών συμμάχων της Ουκρανίας, με σκοπό να αποδείξουν ότι η τεράστια οικονομική και στρατιωτική τους βοήθεια δεν πήγαινε χαμένη.

Μια εβδομάδα αργότερα, ο τόνος άλλαξε, με μια νότα συναγερμού να εμφανίζεται.

Σύμφωνα με ανεπίσημες ρωσικές και διεθνείς πηγές, τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν σημειώσει κάποια εδαφικά κέρδη στην περιοχή Χερσώνα, όπου προσπαθούν να αποκόψουν μια μεγάλη ρωσική δύναμη στη δεξιά όχθη του ποταμού Δνείπερου. Έχουν επίσης προχωρήσει στην ανατολική περιοχή του Χάρκοβο, με φιλοπολεμικά ρωσικά κανάλια να αναφέρουν ακόμη και ότι μια ρωσική φρουρά περικυκλώθηκε στην πόλη Μπαλακλιά.

Η Ουκρανία επιτίθεται από σχετικά αδύναμη θέση. Ακριβώς όπως η Ρωσία, έχει υποστεί τεράστια ζημιά στον επαγγελματικό στρατό της.

Μια αναφορά της Washington Post από ένα στρατιωτικό νοσοκομείο κοντά στη νότια γραμμή του μετώπου την περασμένη εβδομάδα έδειξε ότι πολλοί από τους μαχητές, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματικών, που εμπλέκονται στην αντεπίθεση δεν έχουν σχεδόν καθόλου εμπειρία μάχης.

Ένα παρόμοιο μειονέκτημα έχει σταματήσει τη ρωσική επίθεση, η οποία μετά βίας συνεχίζεται στην περιοχή του Ντόνετσκ, με σχετικά καλά οπλισμένους και εκπαιδευμένους μισθοφόρους της ομάδας Wagner ως κύρια κινητήρια δύναμη.

Οι πρόσφατα στρατευμένοι Ουκρανοί πρέπει να επιτεθούν σε οχυρωμένες ρωσικές θέσεις κάτω από αδιάκοπα πυρά πυροβολικού που κατευθύνονται από ψηλά ιπτάμενα drones και πρέπει να αντιμετωπίσουν εμπόδια που δεν κατανοούν πλήρως, όπως η τρομερή ικανότητα ηλεκτρονικού πολέμου της Ρωσίας. Αυτό είναι δυσκολότερο από την άμυνα του Κιέβου και των πόλεων της βόρειας Ουκρανίας νωρίτερα μέσα στο έτος – η οποία, πρέπει να σημειωθεί, πέτυχε ακόμη και πριν ξεκινήσουν σοβαρά οι δυτικές στρατιωτικές προμήθειες.

Η αντεπίθεση φαίνεται απίθανο να απελευθερώσει μεγάλο μέρος της ουκρανικής επικράτειας τις επόμενες εβδομάδες. Ο ρωσικός στρατός έχει πάρει μερικά σκληρά μαθήματα και είχε χρόνο να εμβαθύνει. Για να κινηθεί γρήγορα, η Ουκρανία θα χρειαζόταν ένα συντριπτικό πλεονέκτημα στον αέρα, στην ικανότητα πυροβολικού και στον αριθμό του πεζικού.

Τούτου λεχθέντος, ακόμη και η ικανότητα των Ουκρανών να αναλάβουν πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια ορισμένων περιόδων ενός παρατεταμένου πολέμου φθοράς δεν προμηνύει καλά την ικανότητα της Ρωσίας να παίξει το μακρύ παιχνίδι στρατιωτικά.

Η βιωσιμότητα της αντεπίθεσης είναι απόδειξη της τρομερής βούλησης των Ουκρανών να πολεμήσουν. Χάρη σε αυτό το πλεονέκτημα  η Ουκρανία φαίνεται να έχει βαθύτερα αποθέματα από τον επιτιθέμενό της. Το Κίεβο είναι σε θέση να κινητοποιήσει ψυχολογικά τους μαχητές του, ενώ ο Πούτιν εξακολουθεί να αρνείται να καταφύγει σε κινητοποίηση.

Υπό αυτή την έννοια, ο χρόνος είναι με το μέρος της Ουκρανίας, καθώς περισσότεροι από τους πρόσφατους νεοσυλλέκτους της αποκτούν εμπειρία εκπαίδευσης και μάχης.

Όσο για την Ευρώπη, η φήμη της για μαλθακότητα είναι μάλλον υπερβολική. Πολλοί από τους γείτονές μου στη Γερμανία μετά βίας ανάβουν τη θέρμανση τους χειμερινούς μήνες, ούτως ή άλλως. Και, δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου είναι γεμάτες περισσότερο από 85% στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πολωνία, σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το Bloomberg, η Ευρώπη είναι απίθανο να παγώσει τον ερχόμενο χειμώνα – απλώς θα αναζητήσει εναλλακτικές προμηθευτές, κυρίως υγροποιημένου φυσικού αερίου, μια αναζήτηση που θα είναι ευκολότερη από το κυνήγι της Ρωσίας για εναλλακτικούς αγοραστές.

Η ρωσική προπαγάνδα άδραξε στο συλλαλητήριο της Πράγας και επέλεξε να αγνοήσει την επιβίωση της ψηφοφορίας εμπιστοσύνης της φιλοουκρανικής τσεχικής κυβέρνησης στο κοινοβούλιο για τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας.

Το ότι τα πράγματα θα είναι διαφορετικά όσο γίνεται πιο κρύο είναι μια εικασία. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί θα ήταν ανεύθυνοι να επιδεινώσουν την κατάσταση  στην Ουκρανία μόνο και μόνο για να πάρουν περισσότερο ρωσικό αέριο έως ότου ο Πούτιν αποφασίσει να κλείσει ξανά τη στρόφιγγα. Ακόμη και ένας  ψηφοφόρος μπορεί να καταλάβει ότι η τροφοδοσία ενός εκβιαστή δεν είναι μια σοφή στρατηγική.

Το να περιμένουμε από τις δυτικές χώρες να ρίξουν την Ουκρανία κάτω από το λεωφορείο, ενώ είναι ξεκάθαρα ικανή για διαρκή,  ένοπλη αντίσταση είναι ευσεβής πόθος.

Οι ροές βοήθειας αυξήθηκαν εκθετικά τους πρώτους μήνες του πολέμου, καθώς η Ουκρανία απέδειξε ότι η απροθυμία της να παραδοθεί δεν ήταν κενή συζήτηση. Όσο η Ουκρανία μπορεί να διατηρήσει την πίεση στους εισβολείς και ανακτά εδάφη – ακόμα κι αν είναι απλώς ένα χωριό εδώ κι εκεί – είναι λογικό για τους συμμάχους της να συνεχίσουν να στέλνουν χρήματα, εξοπλισμό και πυρομαχικά. Σύμφωνα με τους ίδιους νόμους δημοκρατικών πολιτικών που αρέσουν στους ψηφοφόρους που ο Πούτιν φαίνεται να πιστεύει ότι είναι με το μέρος του, η παραίτηση ενώ είναι αποδεδειγμένα ότι δεν είναι πολύ αργά, θα ήταν κίνηση ηττημένου.

Κάνοντας μια αξιόπιστη ανάληψη πρωτοβουλίας, η Ουκρανία έχει ήδη αποδείξει ότι το μακρύ παιχνίδι δεν είναι απαραίτητα το παιχνίδι του Πούτιν. Οι Ρώσοι —ίσως όχι ο Πούτιν, αλλά εκείνοι που θέλουν η χώρα τους να έχει μέλλον— θα πρέπει να εξετάσουν την πολύ πραγματική πιθανότητα ήττας.

*O  Leonid Bershidsky είναι Ρώσος δημοσιογράφος με έδρα το Βερολίνο.  Πρόσφατα δημοσίευσε ρωσικές μεταφράσεις του «1984» του Τζορτζ Όργουελ και  του βιβλίου «Η Δίκη» του Φραντς Κάφκα.