29/03/2024

Nikolai Patrushev: Ο δεύτερος πιο ισχυρός άντρας στη Ρωσία!

Γράφει ο Γεώργιος Κουκάκης*

Με αφορμή τις συνεχιζόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία έπειτα από την εισβολή της Ρωσίας σε αυτήν την 24η Φεβρουαρίου 2022, αρκετοί αναλυτές ασχολούνται – και όχι άδικα – με το «προφίλ» (καταγωγή, εκπαίδευση, προϋπηρεσία, κ.λπ.) των ατόμων που στελεχώνουν τα ανώτατα κλιμάκια της Ιεραρχίας των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η αλήθεια είναι πως η ικανότητα διοίκησης[1] των Ενόπλων Δυνάμεων επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την έκβαση του αποτελέσματος κάθε στρατιωτικής επιχείρησης, καθώς εκτός από το γεγονός ότι επιτρέπει την ορθή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των μέσων που επιχειρούν εντός του θεάτρου επιχειρήσεων, επιδρά καθοριστικά και στην ψυχολογία – αυτό που στις Ένοπλες Δυνάμεις αποκαλείται «ηθικό» – του προσωπικού όλων των βαθμίδων, η οποία αποτελεί ένα βασικό συντελεστή ισχύος της μαχητικής ικανότητας αυτών.

 Δεν πρέπει να λησμονάμε ωστόσο ότι όλα όσα αναφέραμε μέχρι στιγμής αφορούν κυρίως στο στρατιωτικό-στρατηγικό επίπεδο του πολέμου, στο οποίο ακόμα και ο πιο υψηλόβαθμος Αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων καλείται να εκτελέσει τις οδηγίες τις πολιτικής ηγεσίας, εκπληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη γνωστή ρήση του Clausewitz σύμφωνα με την οποία «Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της Πολιτικής με άλλα μέσα». Έχοντας δηλαδή εξαντλήσει (συνήθως) ένα κράτος όλα τα μέσα (διπλωματικά, οικονομικά, κ.λπ.) που έχει στη διάθεσή του προκειμένου να επιβάλλει τη θέλησή του στον αντίπαλο ώστε να μπορέσει να εξασφαλίσει τα εθνικά του συμφέροντα, καταφεύγει στη χρήση βίας εκπληρώνοντας την άλλη γνωστή ρήση του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία «Ο ισχυρός προχωρά μέχρι εκεί που του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί μέχρι εκεί που του επιβάλλει η αδυναμία του».

Τι συμβαίνει επομένως στο αντίστοιχο πολιτικό-στρατηγικό επίπεδο; Ποιος είναι αυτός που καθορίζει την Εξωτερική Πολιτική που θα ασκηθεί από ένα κράτος και ποια διαδικασία ακολουθείται όσον αφορά τη διαδικασία λήψης απόφασης; Η προφανής απάντηση στην παραπάνω ερώτηση είναι ο Αρχηγός του κράτους – Πρωθυπουργός ή Πρόεδρος ανάλογα με το πολιτικό σύστημα που εφαρμόζεται σε αυτό – μέσω (συνήθως) του Υπουργικού Συμβουλίου, με καθοριστικό ρόλο αυτόν του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και του Υπουργού Εξωτερικών. Ισχύει όμως αυτό στην περίπτωση της Ρωσίας; Η απάντηση στη δεύτερη αυτή ερώτηση είναι ΟΧΙ, τουλάχιστον ως προς το δεύτερο σκέλος αυτής. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ρόλο που διαδραματίζει ένα άλλο θεσμικό όργανο στο οποίο έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερη ανάλυση, το Συμβούλιο Ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (εφεξής ΣΑΡΟ).[2]

 

Εικόνα 1: Το έμβλημα του Συμβουλίου Ασφάλειας με φόντο τη σημαία της Ρωσίας

(Πηγή: https://guardinfo.online/tag/sovet-bezopasnosti-rf/)

 

Αποστολή του ΣΑΡΟ είναι η σύνταξη προτάσεων πολιτικής για την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων των ατόμων, της κοινωνίας και του κράτους έναντι εσωτερικών ή εξωτερικών απειλών, η συμβολή στον καθορισμό μιας ενιαίας κρατικής πολιτικής για την ασφάλεια και η διασφάλιση της ικανότητας του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας να εκτελεί τα συνταγματικά του καθήκοντα για την υπεράσπιση των ανθρώπινων και πολιτικών δικαιωμάτων καθώς και της κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Ρωσίας.[3] Για την υποστήριξη του έργου του Συμβουλίου έχει δημιουργηθεί το αντίστοιχο Γραφείο, επικεφαλής του οποίου είναι ο Γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας(, ο οποίος υπάγεται απευθείας στον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας από τον οποίο διορίζεται και απολύεται.

Λόγω της νευραλγικής θέσης του αλλά και της καθημερινής επαφής του με τον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο Γραμματέας του ΣΑΡΟ θεωρείται ως ένα από τα άτομα που ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή όσον αφορά τη χάραξη και εφαρμογή της ρωσικής Εξωτερικής Πολιτικής, σε σημείο που να χαρακτηρίζεται από αρκετούς ως «Ο δεύτερος πιο ισχυρός άντρας στη Ρωσία»[4]. Την παρούσα χρονική περίοδο Γραμματέας του ΣΑΡΟ είναι ο Nikolai Patrushev (Νικολάι Πατρούσεφ), ο οποίος ασκεί τα συγκεκριμένα καθήκοντα για 14 συνεχόμενα έτη (από το 2008). Η επιρροή δε που ασκεί στο Ρώσο Πρόεδρο οφείλεται και σε ένα ακόμα γεγονός, ότι δηλαδή κατά το παρελθόν διετέλεσε Διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας [Federal Security Service (FSB)] της Ρωσίας, καθήκοντα που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ασκούσε κατά το παρελθόν και ο Ρώσος Πρόεδρος.

 

 

Εικόνα 2: Ο Γραμματέας του ρωσικού Συμβουλίου Ασφάλειας Nikolai Patrushev

(Πηγή: http://en.kremlin.ru/)

 

Σύμφωνα επίσης με δημοσίευμα του Filip Kovačević – καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του San Francisco με ειδίκευση στην ιστορία των Υπηρεσιών Πληροφοριών της Ρωσίας και της Ευρασίας – ο νυν Γραμματέας του ΣΑΡΟ γεννήθηκε το 1951 και μεγάλωσε μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του στο Leningrad (σημερινό St. Petersburg). Ο πατέρας του ήταν Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ ο ίδιος κατέχει πτυχίο μηχανικού από το Ινστιτούτο Ναυπηγικής (Shipbuilding Institute) του Leningrad. Μετά τις πτυχιακές τους σπουδές φοίτησε στη Σχολή της Επιτροπής Κρατικής Ασφάλειας [Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti (KGB)] στο Minsk – στην οποία αργότερα υπηρέτησε – χωρίς ωστόσο να είναι «φανατικός οπαδός του Κομμουνισμού» κάτι που πιθανώς να οφείλεται στις ισχυρές θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Το 1992 μετατέθηκε από το St. Petersburg στη γειτονική περιοχή Karelia, της οποίας λίγο αργότερα διετέλεσε Υπουργός Κρατικής Ασφάλειας (Minister of State Security).

 

Εικόνα 3: Η σταδιακή αύξηση της επιρροής του Nikolai Patrushev (1999-2019)

(Πηγή: https://newlinesmag.com/reportage/the-second-most-powerful-man-in-russia/)

 

Δύο χρόνια αργότερα, το 1994, ο Patrushev μετατέθηκε στη Μόσχα στη θέση του Διευθυντή Εσωτερικής Ασφάλειας (Head of the Internal Security Directorate), από όπου μπόρεσε να φέρει κοντά του τον νυν Ρώσο Πρόεδρο – με τον οποίο είχε συνεργαστεί στο St. Petersburg – προωθώντας τον παράλληλα στην εξουσία. Όταν μάλιστα το 1999 ο Boris Yeltsin διόρισε τον Vladimir Putin Πρωθυπουργό της Ρωσίας, ο τελευταίος πρότεινε τον Patrushev ως διάδοχό του στη θέση του Διευθυντή της FSB. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι ενώ ο Patrushev θεωρήθηκε υπεύθυνος για το λάθος χειρισμό δύο υποθέσεων εσωτερικής ασφάλειας[5] οι οποίες είχαν ως συνέπεια το θάνατο σημαντικού αριθμού πολιτών, διατήρησε στο ακέραιο τα καθήκοντά του Διευθυντή της FSB με τις «ευλογίες» του Ρώσου Προέδρου. Κάποιες πηγές τέλος αναφέρουν ότι ο Putin τον προετοίμαζε το 2008 για την ανάληψη των καθηκόντων του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή μας, οφείλουμε να επισημάνουμε για ακόμα μία φορά ότι το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας κάθε κράτους διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στη χάραξη όσο και την εφαρμογή της Εξωτερικής Πολιτικής. Αν θέλει επομένως κάποιος να κατανοήσει σε βάθος τα αίτια που «κρύβονται» πίσω από κάθε ενέργεια ή να εκτιμήσει την μελλοντική έκβαση κάποιας κατάστασης που σχετίζεται με την Εθνική Ασφάλεια ενός κράτους, το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να στρέψει την προσοχή του στο αντίστοιχο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και τα θεσμικά κείμενα – με κυρίαρχο αυτό της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας – που διέπουν τη λειτουργία του.

——————————————————————————————————————–

Δήλωση γνωστοποίησης: Η γνώμη που διατυπώνεται σε αυτό το κείμενο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του συγγραφέα και σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζει την επίσημη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης ή του Ελληνικού Στρατού.

—————————————————————————————————————

 

[1] Ο όρος «διοίκηση» χρησιμοποιήθηκε σκοπίμως καθώς υποδηλώνει την ανάθεση των διοικητικών καθηκόντων τα οποία πηγάζουν από σχετική νομοθετική ή διοικητική πράξη, σε αντίθεση με τον όρο «ηγεσία» ο οποίος υποδηλώνει την άσκηση επιρροής ενός ατόμου («ηγέτης») πάνω σε άλλα άτομα, χωρίς αυτό να προϋποθέτει την ύπαρξη διοικητικής εξάρτησης μεταξύ τους.

[2] Κουκάκης Γεώργιος, Υπερδνειστερία: Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας ως «εργαλείο» για την ερμηνεία και εκτίμηση της εξέλιξης της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» της Ρωσίας στην Ουκρανία, Geopolitics & Daily News, 05 Σεπτεμβρίου 2022, https://geopolitics.iisca.eu/2022/09/05/%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b4%ce%bd%ce%b5%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%85%ce%bc%ce%b2%ce%bf%cf%8d%ce%bb%ce%b9%ce%bf-%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/ (14/10/2022).

[3] President of Russia, Security Council, General Information, http://www.en.kremlin.ru/structure/security-council (14/10/2022).

[4] Kovačević Filip, The Second Most Powerful Man In Russia. New Lines Magazine, 10 March 2022 στο https://newlinesmag.com/reportage/the-second-most-powerful-man-in-russia/ και Elliot Katie, Vladimir Putin’s inner circle: The four most powerful people in Russia after Putin. Express, 23 March 2022 στο https://www.express.co.uk/news/world/1585212/vladimir-putin-inner-circle-most-powerful-people-in-russia (14/10/2022).

[5] Πρόκειται για την υπόθεση ομηρίας στο θέατρο Dubrovka της Μόσχας τον Οκτώβριο του 2002 και την υπόθεση πολιορκίας του σχολείου Beslan τον Σεπτέμβριο του 2004.

 


*Αναλυτής στο Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ). Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.). Μέλος του Παγκόσμιου Ελληνικού Δικτύου Αλληλεγγύης ΑΛΛΗΛΟΝnet (ALLILONnet). Research Associate of Hermes Institute of International Affairs, Security & Geoeconomy (I.I.A.S.GE.). Master of Arts στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Πανεπιστημίου Αιγαίου

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024