Οι ανατρεπτικές τεχνολογίες φέρνουν επανάσταση στον πόλεμο
Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*
Την επόμενη δεκαετία, παντού σε όλο τον κόσμο θα έχουμε πεδία μαχών και όπου δεν θα διεξάγονται μάχες όλα θα διακανονίζονται ή καλύτερα θα επιβάλλονται με τη στρατιωτική ισχύ. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέρριψε την ελπίδα για ειρήνη που υπήρχε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η επικρατούσα σκέψη των αυταρχικών και αναθεωρητικών κρατούντων, είναι ότι τα σύνορα δεν είναι απαραβίαστα και δεδομένα καθώς τα σύνορα και οι θαλάσσιες ζώνες μεταξύ των κρατών δεν αποτελούν χαράξεις νομικής φύσεως, αλλά στρατηγικούς στόχους ύπαρξης σε έναν περιορισμένης έκτασης πλανήτη. Ιστορικά, επίσης, έχει αποδειχθεί πως τα σύνορα μπορούν να διαστέλλονται και να συστέλλονται ανάλογα με την ισχύ του κάθε κράτους και εμπεριέχουν την έννοια του ζωτικού χώρου και καταλήγουν στη διαίρεση του κόσμου ανάλογα με τα συμφέροντα.
Υπό αυτή την έννοια είναι πλέον επείγουσα ανάγκη για αντιμετώπιση των αναθεωρητισμών και των αυταρχικών συμπεριφορών των κρατών, όπως επίσης και την πιθανή χρήση, θανατηφόρων όπλων, του κυβερνοχώρου, του πολέμου συλλογής πληροφοριών και της χρήσης αναδυόμενων τεχνολογιών που προκαλούν αναταραχή σε όλο το εύρος της άμυνας. Αυτές οι αναδυόμενες και ανατρεπτικές τεχνολογίες που εισέρχονται στον χώρο της άμυνας θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση στον πόλεμο, τουλάχιστον να αλλάξουν βαθιά τον χαρακτήρα του πολέμου. Ενώ ο αναθεωρητισμός και ο αυταρχισμός είναι η άμεση απειλή, ο κίνδυνος που θέτουν οι επιθετικές χώρες είναι συνέπεια της παρακμής και της αδυναμίας προσαρμογής τους στον εικοστό πρώτο αιώνα. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που υπάρχει αστάθεια σε πολλά μέρη του κόσμου.
Στο δικό μας γεωστρατηγικό υποσύστημα η Τουρκία αποτελεί τη μεγαλύτερη συστημική απειλή του Ελληνισμού λόγω ενός συνδυασμού μιας αναπτυσσόμενης οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος, παρά τα υφιστάμενα προβλήματα, μιας αυταρχικής ηγεσίας της Άγκυρας που χωρίζει τον κόσμο σε αντιπάλους και πελατειακά κράτη και της ταχείας τεχνολογικής προόδου που τροφοδοτείται από μια αμυντική βιομηχανία και κυβερνο-στρατιωτική κατασκοπεία.
Η αποτροπή ενός μελλοντικού πολέμου ξεκινά με τη σωστή εκμάθηση του βασικού διδάγματος από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Διαπιστώθηκε μια ένταση μεταξύ της ρητορικής και της πραγματικότητας σε όλο το φάσμα της σύγκρουσης, κακή ενσωμάτωση πολιτικής και προσπάθειας σε τομείς της διπλωματίας, της πληροφόρησης, του στρατιωτικού και οικονομικού τομέα και ελάχιστη συναίνεση ή ακόμη και ιδέα για το πώς να προχωρήσουμε είτε σε εθνικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Έτσι ο μελλοντικός πόλεμος και η αποτροπή του πολέμου δεν θα είναι απλώς θέμα τεχνολογίας και ισχύος. Οι δημοκρατίες σήμερα αντιμετωπίζουν περίπλοκο στρατηγικό εξαναγκασμό μέσω εφαρμοζόμενης παραπληροφόρησης, εξαπάτησης, αποσταθεροποίησης, αναταραχής και απειλής πραγματικής καταστροφής. Έτσι οι δημοκρατίες γίνονται ευάλωτες μέσω ενός συνδυασμού υβριδικών πολέμων και κυβερνοεπιθέσεων που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες που εφαρμόζονται με καταστροφικές συνέπειες από τους εχθρούς ενάντια σε ευάλωτες, ανοιχτές κοινωνίες. Η διατήρηση μιας δίκαιης ειρήνης και αποτελεσματικής αποτροπής είναι η βασική διεργασία των δημοκρατιών γενικά, και των συμμαχιών ειδικότερα. Η αποτροπή θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στα εκσυγχρονισμένα οπλικά συστήματα, αλλά πρέπει να ενισχυθεί από μια νέα έννοια αποτροπής που θα εκτείνεται σε όλο το μωσαϊκό του υβριδικού και του κυβερνοχώρου.
Στις σύγχρονες επιχειρήσεις η ταχύτητα λήψης αποφάσεων θα πρέπει να είναι αστραπιαία εφόσον η αποτροπή βασίζεται στην ταχύτητα συνάφειας λόγω της αυξανόμενης επικράτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης, τους υπερηχητικούς πυραύλους βαθιάς κρούσης, τα έξυπνα και μη έξυπνα σμήνη drones και τις νανοτεχνολογίες. Οι διφορούμενες υβριδικές επιθέσεις, ενώ είναι χαμηλής τεχνολογίας, μπορούν επίσης να συμπιέσουν τη λήψη αποφάσεων και να περιπλέξουν τις εκτιμήσεις απειλών σε μια ταχέως εξελισσόμενη κρίση.
Εκτιμάται πως οι νέες μορφές πολέμου θα απαιτήσουν ένοπλες δυνάμεις υψηλού επιπέδου και άμεσης ανταπόκρισης που θα μπορούν να δράσουν από τον βυθό της θάλασσας στο διάστημα για αποστολές στον αέρα, στη θάλασσα, τη ξηρά, τον κυβερνοχώρο, το διάστημα, τη συλλογή πληροφοριών με άριστες γνώσης. Ένοπλες δυνάμεις ικανού μεγέθους και ελιγμών του εικοστού πρώτου αιώνα για να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε απειλή κατά του Ελληνισμού. Αναφέραμε και τους επτά τομείς του μελλοντικού πολέμου (αέρας, θάλασσα, στεριά, κυβερνοχώρος, διάστημα, πληροφορίες και γνώση). Είναι όλα εξίσου σημαντικά ως πυλώνες αξιόπιστης αποτροπής και διεξαγωγής μελλοντικού πολέμου. Ο πόλεμος της συλλογής πληροφορίας θα είναι κομβικός. Η κοινή χρήση πληροφοριών πρέπει να επεκταθεί και να επιταχυνθεί για να υποστηρίξει σωστά τη μελλοντική αποτροπή, επειδή η παραγωγή δεδομένων, η κοινή χρήση και η ανάθεση των αλυσίδων εντολών αποστολών θα είναι κρίσιμες στον μελλοντικό πόλεμο. Ο αντίκτυπος των αποφασιστικών νέων τεχνολογιών στη στρατηγική και το δόγμα θα οδηγήσει σε βαθιές αλλαγές στον χαρακτήρα, αν όχι στη φύση του πολέμου. Oι μελλοντικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να οικοδομηθούν πάνω και γύρω από τις ευνοϊκές τεχνολογίες που εισέρχονται και διαμορφώνουν τον χώρο της μάχης. Η πραγματική δοκιμασία θα είναι η διακλαδικότητα σε υψηλά επίπεδα σύγκρουσης και υπό ακραία πίεση.
Απαιτείται επίσης μια νέα και πολύ πιο διαδραστική και προορατική συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης, των αμυντικών βιομηχανιών και της ευρύτερης στρατιωτικής αλυσίδας εφοδιασμού. Τέτοιες αλυσίδες εφοδιασμού πρέπει επίσης να γίνουν πιο εύρωστες και ασφαλείς. Ο ρυθμός και η κλίμακα των πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών-τεχνικών αλλαγών κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τη συνοχή και τη διαλειτουργικότητα των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και να διατηρήσουν το σχεδιασμό ασφάλειας και άμυνας σε δημοκρατίες εκτός ισορροπίας, με τη μακροπρόθεσμη διαχείριση έργων σε ένα ιδιαίτερο κενό. Εννοώ ότι οι κύκλοι απόκτησης νέων συστημάτων είναι πολύ αργοί, ενώ η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Όπως φαίνεται στην πατρίδα μας όπου δεν διαθέτουμε αξιόπιστη αμυντική βιομηχανική ικανότητα για να αυξήσουμε την παραγωγή αμέσως και γρήγορα, απαιτείται μια στρατηγική η οποία θα επιτρέψει στην Αθήνα να αυξήσει γρήγορα την πολεμική παραγωγή στο άμεσο μέλλον. Οι αμυντικές επενδύσεις, ιδίως σε μελλοντικές τεχνολογίες, θα απαιτήσουν τόσο τη μεταρρύθμιση των αντίστοιχων αμυντικών και τεχνολογικών βάσεων που ενισχύουν τις νέες δημοκρατικές εταιρικές σχέσεις και μαζί με αυτήν πολύ μεγαλύτερη προθυμία για κοινή χρήση τεχνολογιών. Προς τούτο, η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αμυντική και Τεχνολογική Βιομηχανική Βάση πρέπει να γίνει πολύ πιο συνεκτική, συντονισμένη και σε μεγάλο βαθμό να μεταρρυθμιστεί ώστε να βελτιωθεί σημαντικά η ποιότητα, η διαθεσιμότητα και ο εξοπλισμός ζωτικής σημασίας.
Σε τελική ανάλυση, εάν πρόκειται να αποτραπεί ο μελλοντικός πόλεμος, η ίδια η αποτροπή θα απαιτήσει μια βαθιά αναθεώρηση της τέχνης του πολέμου με βαθύτερες συνέργειες μεταξύ πολιτικής, στρατηγικής, πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων και πόρων μαζί με μια νέα ισορροπία μεταξύ προβολής ισχύος και προστασίας του λαού. Τέτοιες συνέργειες θα είναι κρίσιμες για τη μελλοντική λειτουργία του στρατεύματος. Τώρα είναι η στιγμή να αρχίσουμε να κατασκευάζουμε μια τέτοια αρχιτεκτονική γιατί η μελλοντική ειρήνη δεν θα απαιτήσει τίποτα λιγότερο.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι επιστημονικός συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS) και του Think Tank, Strategy International. Δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου.
