Βιβλιοπρόταση: Ο Τουρίστας-«Once a spy, always a spy»

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα*

«Να ταξιδεύουμε με ελάχιστες αποσκευές, να μην αφήνουμε σχεδόν κανένα ίχνος και να αποφεύγουμε τα πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητας που οι περισσότεροι άμοιροι πολίτες αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν.» Με αυτό τον λιττό και, ταυτόχρονα, ελκυστικό τρόπο που μας παραπέμπει σε μια εποχή ανεμελειάς και νεότητας με πολλαπλές δόσεις αφέλειας απέναντι στις υποχρεώσεις της πραγματικότητας- εξάλλου όπως και ο συγγραφέας παραδέχεται «κάθε ανόητος έχει την ευκαιρία να είναι νέος κάποτε»- ο Σταϊνχάουερ μας εισάγει στον κόσμο του «Τουρίστα». Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, μας εξηγεί τη ρίζα της έμπνευσής του.

«Ο Τουρίστας», το κατασκοπευτικό μυθιστόρημα του Όλεν Σταϊνχάουερ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση της Άλκηστις Τριμπέρη, αποτελεί το πρώτο της τριλογίας του συγγραφέα με πρωταγωνιστή τον Μάιλο Γουίβερ. Ο Γουίβερ είναι Τουρίστας, δηλαδή ένας πράκτορας των «μαύρων επιχειρήσεων», γνωστών με την αγγλική τους ορολογία «black ops». Με τον όρο black op/black operation μια μυστική ή λαθραία επιχείρηση από μια κυβερνητική υπηρεσία, μια στρατιωτική μονάδα ή μια παραστρατιωτική οργάνωση.  Βασικό στοιχείο μιας τέτοιας επιχείρησης είναι πώς η δραστηριότητα λαμβάνει χώρα με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να αποδοθεί στον οργανισμό που την εκτελεί. Η κύρια διαφορά μεταξύ μιας μαύρης επιχείρησης και αυτής που είναι απλώς μυστική είναι ότι μια μαύρη επιχείρηση περιλαμβάνει σημαντικό βαθμό εξαπάτησης, για να κρύψει ποιος βρίσκεται πίσω από αυτήν ή για να φαίνεται ότι κάποια άλλη οντότητα είναι υπεύθυνη. Αν και ο Σταϊνχάουερ στην εισαγωγή του βιβλίου του αναφέρει πως δεν υπήρξε ποτέ κατάσκοπος, ούτε αποκάλυψε κρατικά μυστικά εκτός συνόρων, έχει καταφέρει με μαεστρία  να δημιουργήσει τον κόσμου του «Τουρισμού», δηλαδή ένα μυστικό παρακλάδι της C.I.A.  οι πράκτορες του οποίου έχουν την κωδική ονομασία Τουρίστες και αναλαμβάνουν τις πιο δύσκολες, ανορθόδοξες και επικίνδυνες αποστολές. Ο Μάιλο, ο πρωταγωνιστής του Σταϊνχάουερ, θεωρείται από τους καλύτερους του είδους διότι ξέρει να επιβιώνει. «Η επιβίωση είναι η μόνη αδιαμφισβήτητη θεωρία των πάντων», όπως μας ενημερώνει ήδη από το πρώτο κεφάλαιο.

Παραμονές της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, ο Μάιλο βρίσκεται σε μια ακόμη αποστολή στην Ευρώπη. Το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, το οποίο αλλάζει τις ισορροπίες στον Δυτικό Κόσμο, δεν έχει συμβεί όταν ο ίδιος αποφασίζει πως δεν αντέχει άλλο να προσπαθεί να επιβιώνει. «Ήταν μια άθλια δουλειά», λέει αργότερα στον εαυτό του σε μια προσπάθεια να τον πείσει. «Ήταν μια άθλια ζωή», επαναλαμβάνει για να επικυρώσει την απόφασή του. Έξι χρόνια αργότερα, με νωπές τις μνήμες από τη ζωή του ως Τουρίστας, βρίσκεται οικογενειάρχης με γυναίκα και παιδί, να διεκπεραιώνει υποθέσεις του γραφείου «Τουρισμού» εντός της αμερικάνικης επικράτειας.

«Once a spy, always a spy» (δηλαδή: μια φορά κατάσκοπος, πάντα κατάσκοπος), λένε ειρωνικά οι αγγλοσάξονες. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Μάιλο όταν το παρελθόν εισβάλλει για να ανατρέψει όσα θεωρεί δεδομένα. Ή μήπως δεν υπάρχουν δεδομένα; Ο Σταϊνχάουερ, ο οποίος γνωρίζει άριστα το γεωπολιτικό αποτύπωμα της εποχής, μέσα από το ψυχογράφημα του Μάιλο Γουίβερ, περιγράφει την Αμερική του 2008-2009. Όλοι οι παλιοί κανόνες έχουν άλλαξει. Όσα οι Αμερικάνοι θεωρούσαν ως πάγια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ανατράπησαν την 11η Σεπτεμβρίου. Ο Μάιλο, ως τέλειος πρωταγωνιστής σε ένα σκηνικό γεωπολιτικών αναταράξεων όπου οι σκιές αλλοιώνουν τα γεγονότα, ενσαρκώνει τον Αμερικανό κατάσκοπο των αρχών του 21ου αιώνα, ο οποίος αποτελεί μια αποτύπωση των ΗΠΑ. Παγκοσμίως κουρασμένος, σωματικά και ψυχικά υπερεκτεταμένος, κρατημένος στο σκοτάδι σχετικά με τους λόγους για τις μυστικές του επιχειρήσεις, ο Γουίβερ είναι η Αμερική  στο τέλος της εποχής Μπους όπως αποδίδεται μέσα από την πένα του Σταϊνχάουερ.

Η πλοκή, ενδεχομένως να ξενίσει τους λάτρεις της δράσης. Ο Σταϊνχάουερ δεν αρέσκεται στις εναλασσόμενες σκηνές περιπέτειας, αλλά δρα περισσότερο εγκεφαλικά, εισάγοντας τον αναγνώστη σε μια νέα εποχή. Αυτή των πληροφοριών. «Η κατασκοπεία, και ειδικότερα ο τουρισμός, έχει να κάνει με την αφήγηση. Μετά από λίγο συλλέγεις πάρα πολλά στρώματα. Είναι δύσκολο να διακρίνεις την ιστορία από την αλήθεια», αναφέρει κουρασμένα το αφεντικό του Μάιλο. Θυμίζοντας τα κατασκοπευτικά θρίλερ του μαιτρ του είδους Τζον Λε Καρέ, ο Σταϊνχάουερ χαρτογραφεί τα δίκτυα της παγκόσμιας ισχύος ακολουθώντας τη ροή όχι του χρήματος αλλά της πληροφορίας, που αποτελεί τη βασίλισσα της σημερινής εποχής. Όταν, εξάλλου, κατακλύζεσαι από πληροφορίες, δυσκολεύεσαι να βρεις τρόπο να «επιβιώσεις».

Όλεν Σταϊνχάουερ, Ο Τουρίστας, μτφρ. Άλκηστις Τριμπέρη, Πόλις

*Διεύθυνση Σύνταξης Geopolitics