Ο Ερντογάν υπονομεύει το ΝΑΤΟ

Σημείωση του Geopolitics & Daily News: Ο δημοσιογράφος Andreas Kluth έγραψε για τη στήλη του στο Bloomberg άρθρο με τίτλο: Erdogan’s Ego Trip Is Undermining NATO το οποίο δημοσιεύθηκε και στην Washington Post 

 Ακολουθεί το κείμενο σε μετάφραση του Geopolitics. 

Andreas Kluth*

Bloomberg 

Μέρος του να είσαι ή να γίνεσαι σύμμαχος με κάποιον είναι να συμφωνείς ποιοι είναι και ποιοι δεν είναι οι κοινοί εχθροί σας. Διαφορετικά, δεν θα υπήρχε εξαρχής ανάγκη για συμμαχία. Αυτό είναι ωστόσο κάτι που πιο εύκολα λέγεται παρά γίνεται, ειδικά όταν τουλάχιστον ένας σύμμαχος βρίσκεται σε ένα ταξίδι εγωκεντρισμού αντάξιο εκείνου ενός Οθωμανού σουλτάνου.

Στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, σε αυτή την περιγραφή ταιριάζει ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν. Κοιτάζει μόνο τον εαυτό του και ως αποτέλεσμα κάνει τα πράγματα ασκόπως περίπλοκα. Για να φανεί ισχυρός στο εσωτερικό της Τουρκίας πριν από τις εκλογές του προσεχούς Ιουνίου, συνεχίζει να μπερδεύει το μυαλό φίλων και εχθρών, χωρίς να τον ενδιαφέρει καθόλου το εάν οι πιρουέτες του υπονομεύουν τη συνοχή της Δύσης και γενικότερα την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Σχεδόν όλα τα 30 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ συμφωνούν ότι η Ρωσία υπό τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο κύριος αντίπαλος της συμμαχίας. Η λέξη “σχεδόν” είναι απαραίτητη εδώ μόνον επειδή ένα μέλος, η Ουγγαρία υπό τον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, αρνείται να παραταχθεί κατηγορηματικά με τη Δύση και την Ουκρανία ενάντια στη Μόσχα. Ο Ερντογάν, επίσης, κρατά τις επιλογές του ανοικτές, παίζοντας συχνά μια τον φίλο και μια τον εχθρό με τον Πούτιν. Μερικές φορές αυτό παράγει καλά αποτελέσματα, όπως όταν οι δυο τους συμφώνησαν να αφήσουν την Ουκρανία να εξάγει σιτηρά. Άλλες φορές, απλώς οδηγεί σε σηκωμένα φρύδια.

Ο Ερντογάν συμπεριφέρεται ακόμη πιο ανεύθυνα όσον αφορά τη Σουηδία και τη Φινλανδία, δύο χώρες εκτός ΝΑΤΟ οι οποίες θέλουν να ενταχθούν στη συμμαχία. Η ένταξή τους θα ήταν καλή εξέλιξη για όλους τους εμπλεκόμενους. Οι βορειοευρωπαϊκές αυτές χώρες θα ήταν πιο ασφαλείς υπό την ομπρέλα του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, εκείνου το οποίο αναφέρει ότι μια επίθεση εναντίον ενός είναι επίθεση εναντίον όλων. Και το ΝΑΤΟ θα ήταν ισχυρότερο εκμεταλλευόμενο τη στρατιωτική ικανότητα και τη στρατηγική γεωγραφία των δύο κρατών.

Τουρκία και Ουγγαρία, ωστόσο, καθυστερούν χαρακτηριστικά ως προς την επικύρωση των δύο προσχωρήσεων. Ο Ερντογάν αποτελεί το κύριο πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, εκβιάζει τους Σουηδούς να υιοθετήσουν την άποψή του για την πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Για τον Ερντογάν, όλες οι κουρδικές οργανώσεις, είτε εδρεύουν στην Τουρκία, είτε στη Συρία είτε αλλού, είναι τρομοκρατικές και πρέπει να απαγορευτούν και να καταπολεμηθούν. Θέλει, δε, και άλλες χώρες, κυρίως η Σουηδία, να ακολουθήσουν την ίδια γραμμή.

Ο Ερντογάν δεν έχει εντελώς άδικο για την τρομοκρατία ή για τους Κούρδους. Την Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη, μια βόμβα σκότωσε τουλάχιστον 6 άτομα και τραυμάτισε δεκάδες – μια γυναίκα συνελήφθη, αν και δεν είναι σαφές εάν έχει δεσμούς με κουρδικές οργανώσεις, όπως ισχυρίζεται ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας.

Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επίσης θέσει εκτός νόμου το PKK, παράνομη κουρδική οργάνωση η οποία δρα στην Τουρκία. Δεν έχουν βάλει στη μαύρη λίστα τις YPG, μια κουρδική πολιτοφυλακή στη Συρία η οποία έχει διφορούμενους δεσμούς με το PKK και υπήρξε σύμμαχός της Δύσης στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους. Ομοίως, η Σουηδία, η οποία έχει μεγάλη κουρδική διασπορά και πολλά μέλη του κοινοβουλίου κουρδικής καταγωγής, έχει υιοθετήσει μέχρι στιγμής μια διαφοροποιημένη προσέγγιση μέχρι στιγμής. Ο Ερντογάν θέλει αυτό να τελειώσει.

Οι Σουηδοί φαίνονται πλέον έτοιμοι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του Ερντογάν όσο καλύτερα μπορούν. Και έχουν δίκιο να το κάνουν. Για τη Σουηδία, η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η ασφάλεια κατά της Ρωσίας είναι πολύ πιο σημαντικές από την πολιτική απέναντι στους Κούρδους. Εκεί που ο Ερντογάν είναι εντελώς εκτός ορίων είναι στο Αιγαίο. Η χειρότερη εσωτερική ένταση του ΝΑΤΟ εδώ και δεκαετίες έχει υπάρξει η έχθρα μεταξύ δύο κατ’ όνομα συμμάχων, της Τουρκίας και της Ελλάδας, οι οποίες θεωρούν στην πραγματικότητα η μία την άλλη εχθρό. Από τότε που αναδύθηκαν από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα δύο κράτη τσακώνονται, τραβώντας στιλέτα, πάνω από νησιά στη Μεσόγειο, δικαιώματα για εξερεύνηση του βυθού της για φυσικό αέριο και πολλά άλλα ζητήματα.

Τον τελευταίο καιρό, οι διαξιφισμοί τους έγιναν και πάλι κάτι περισσότερο από λεκτικοί. Οι Έλληνες καταγγέλλουν ότι οι Τούρκοι παραβιάζουν συνεχώς τα ελληνικά χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο. Οι Τούρκοι κατηγορούν τους Έλληνες για παρενόχληση τουρκικών αεροσκαφών κατά τη διάρκεια κοινής αποστολής του ΝΑΤΟ, ακόμη και για “κλείδωμα” αντιαεροπορικού συστήματος σε τουρκικά F-16 κοντά στην Κρήτη.

Με συμμάχους σαν αυτούς, ποιος χρειάζεται εχθρούς; “Το ότι κατέχετε τα νησιά δεν μας δεσμεύει”, χλεύασε πρόσφατα ο Ερντογάν τους Έλληνες. “Θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο όταν έρθει η ώρα. Όπως λέμε, μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ”. Καλά διαβάσατε: ο Ερντογάν στην πραγματικότητα απειλεί με πόλεμο εναντίον μιας άλλης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ. Όλες οι συμμαχίες, όπως και οι περισσότερες οικογένειες, έχουν τις εντάσεις τους. Και ο Ερντογάν έχει ήδη παίξει το ρόλο του μαύρου προβάτου εδώ και χρόνια – προς ιδιαίτερη απογοήτευση άλλων συμμάχων, αγόρασε ακόμη και ένα σύστημα αεράμυνας από τον Πούτιν το οποίο θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την τεχνολογία η οποία υπάρχει σε μαχητικά αεροσκάφη αμερικανικής κατασκευής.

Σε αντίθεση, ωστόσο, με την Ουγγαρία, η Τουρκία είναι στρατηγικά αναντικατάστατη. Διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ. Και, χάρη στη γεωγραφία της, μπορεί και προβάλλει ισχύ στη Μαύρη Θάλασσα, στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, καθώς και στη νοτιοανατολική Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή.

Η προσπάθεια να γίνει κατανοητό τι πραγματικά επιθυμεί ο Ερντογάν έχει γίνει, επομένως, εμμονή στις πρωτεύουσες του ΝΑΤΟ, η δεύτερη μετά από εκείνη της ανάλυσης του εγκεφάλου του Πούτιν. Μήπως απλώς ο Ερντογάν μανουβράρει πολιτικά ενόψει εκλογών; Άραγε επιζητεί στρατιωτικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ; Θέλει πραγματικά να ανοικοδομήσει την Τουρκία κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των Οθωμανών, περίπου όπως ο Πούτιν φαντασιώνεται την ανασύσταση της αυτοκρατορίας των Τσάρων; Πάνω απ’ όλα, θα ήταν ο Ερντογάν αξιόπιστος σύμμαχος σε περίπτωση πολέμου; Οι καιροί στους οποίους ζούμε είναι εξαιρετικά σοβαροί για τέτοιου είδους περισπάσεις προσοχής. Η Δύση πρέπει να παραμείνει ενωμένη και δυνατή. Γι’ αυτό, πρέπει να συσφίξουμε τους δεσμούς με τους Σκανδιναβούς και γενικά τους Βόρειους και να αφήσουμε στην άκρη αρχαίες αλλά ουσιαστικά “κενές” διαμάχες, όπως εκείνη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Ένας στόχος πρέπει να υπερισχύει όλων των άλλων: να αποτρέψουμε τον Πούτιν από την κλιμάκωση και τη διεύρυνση του πολέμου του. Όπως θα πρέπει να υπενθυμίζουν οι Τούρκοι στον πρόεδρό τους, αυτό είναι τόσο προς το συμφέρον της Τουρκίας, όσο και προς εκείνο του ΝΑΤΟ.

*Ο Andreas Kluth είναι αρθρογράφος του Bloomberg Opinion που καλύπτει την ευρωπαϊκή πολιτική. Πρώην αρχισυντάκτης της Handelsblatt Global και συγγραφέας του Economist, είναι συγγραφέας του έργου «Hannibal and Me»