Συμβούλιο Ασφαλείας με Στόχο την Αποτροπή

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς*

Όπως ορίζεται από τον Carl von Clausewitz, το κέντρο βάρους είναι «το κέντρο κάθε δύναμης και κίνησης, από το οποίο εξαρτώνται τα πάντα… το σημείο στο οποίο πρέπει να κατευθυνθούν όλες οι ενέργειές μας». Οι Τούρκοι τηρούν αυτό το θεμελιώδες δόγμα του πολέμου, προσπαθώντας να αποφέρουν αποτελέσματα πολύ μεγαλύτερα από ό,τι απαιτούν οι αριθμοί και οι δυνατότητές τους. Καταλαβαίνουν πώς διαδίδοντας τα απειλητικά και τρομοκρατικά μηνύματά τους από τα μέσα ενημέρωσης προσφέρουν τη μέγιστη ψυχολογική κρούση στο εχθρικό κέντρο βάρους, που είναι η εθνική συνοχή των Ελλήνων. Αυτός είναι και ο λόγος που χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε ενότητα και πολιτική συναίνεση σε θέματα όπως η έγκριση του προϋπολογισμού για την εθνική άμυνα, αλλά και σε ότι αφορά το καυτό θέμα της αποστρατικοποίησης των νήσων.  

Αξίζει να θυμηθούμε ότι οι αλλαγές στην τακτική των ενόπλων δυνάμεων γίνονται μόνο μετά από εκσυγχρονισμούς και προσκτήσεις στα οπλικά συστήματα, κάτι που ισχύει αναγκαστικά, αλλά το διάστημα μεταξύ τέτοιων αλλαγών πάντα ήταν αδικαιολόγητα μεγάλο. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η πρόσκτηση νέων μονάδων οφείλεται στις ενέργειες μιας κυβέρνησης, και οι απαιτούμενες αλλαγές στην τακτική πρέπει να ξεπεράσουν την αδράνεια του χρόνου απόκτησης, και αυτό είναι μεγάλο κακό. Η ιστορία δείχνει ότι είναι μάταιο να ελπίζουμε γενικά έχουμε τη δυνατότητα να το κάνουμε αυτό καθώς δεσμευόμαστε από τους προϋπολογισμούς, αλλά αυτός που το κάνει θα πάει στη μάχη με ένα μεγάλο πλεονέκτημα.

Είμαι από τους ισχυρούς υποστηρικτές της τεχνολογικής και τακτικής αλλαγής, αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί σήμερα αμυντική μεταμόρφωση. Κατά την άποψή μου, μια τέτοια αλλαγή πρέπει να ταιριάζει στο στρατηγικό περιβάλλον και τις συνθήκες του έθνους. Οι τρέχουσες συνθήκες καθορίζονται από τη διεθνοποίηση και τις συμπαραγωγές των συνεργατών εταίρων και συμμάχων, συμπεριλαμβανομένης της διάδοσης προηγμένης στρατιωτικής τεχνολογίας κατάλληλης για ενσωμάτωση σε στρατηγικές κατά της πρόσβασης.

Για να επιτευχθεί με επιτυχία σε αυτό το σύγχρονο περιβάλλον μας, απαιτείται μια πολιτική ισορροπία στα εθνικά θέματα, ώστε να ακολουθήσει μια λειτουργική αρχιτεκτονική που να είναι πιο συγκεκριμένα προσαρμοσμένη στον κόσμο των νέων γεωστρατηγικών αλλαγών. Αντί η αντιπολίτευση να διατηρεί απλώς μια αρχιτεκτονική άρνησης στις αμυντικές δαπάνες, χρειαζόμαστε να υποστηρίξει μια επιχειρησιακή αρχιτεκτονική που θα βελτιστοποιεί τις υπάρχουσες και προγραμματισμένες ικανότητες, ενώ παράλληλα να ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων δογμάτων στηριγμένα στην εμπειρική βάση πάνω στην οποία οι στρατιωτικές δυνάμεις αυτού του έθνους μπορούν να μπουν στη μάχη στο νέο διαμορφούμενο κόσμο με μεγάλα πλεονεκτήματα.

Το ζωτικό στοιχείο που πάντα έλειπε για την αντιμετώπιση της εξελισσόμενης απειλής από την Τουρκία, είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική στην εθνική προσέγγιση πολιτικής ασφαλείας. Πέρασαν περίπου πέντε δεκαετίες από την εισβολή στην Κύπρο όταν φτάσαμε στο κατώφλι πολέμου και παρά τις επόμενες κρίσεις στο Αιγαίο το 1987 και το 1996 οι στρατηγικοί σχεδιαστές στην πατρίδα μας, ως επί το πλείστον παρέμεναν επικεντρωμένοι σε ένα αμυντικό δόγμα ως μια βιώσιμη στρατηγική ιδέα. Εν τω μεταξύ, ο εχθρός μας οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, υπό το βλέμμα του τουρκικού πολιτικού κατεστημένου, σε ένα πλαίσιο αναθεωρητισμού, ακολουθούσαν μεθοδικά, σκόπιμα και αποτελεσματικά ένα σχέδιο τουλάχιστον 40 ετών, ως ο απόλυτος μακροπρόθεσμος σχεδιαστής.

Σήμερα πλέον χρειάζεται να ξεκινήσουμε με την πιο θεμελιώδη ιδιότητα. Δεν πρέπει τα κόμματα να προσπαθούν να ξεπεράσουν το ένα το άλλο ή να επιδιώξουν με κάθε τρόπο να αποκτήσουν πολιτικό πλεονέκτημα, αποφεύγοντας τον κομματισμό. Οπότε απαιτείται να λειάνουν τις διαφωνίες ή ακόμη καλύτερα να συμφωνήσουν σε μια κοινή βάση αποτροπής από την οποία εξαρτάται η ασφάλεια του Ελληνισμού  την επόμενη τουλάχιστον δεκαετία, για την τεχνολογία, τον κυβερνοχώρο, τις Θαλάσσιες ζώνες, την αμυντική βιομηχανία, το μεταναστευτικό, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το ενεργειακό κ.λπ.

Όσον αφορά τις μεταφορές όπλων από τα νησιά και τις εκτιμήσεις ότι δημιουργούνται συνθήκες «αποστρατικοποίησης» καλόν είναι να διευκρινίσουμε, ότι το κεντρικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολέμου είναι μια μικρότερη, καλά εκπαιδευμένη, καλά ισορροπημένη συνδυασμένη δύναμη όπλων. Αυτή η τακτική είναι πολύ πιο ικανή από μια μεγαλύτερη μη ισορροπημένη δύναμη. Οι συζητήσεις περί της λεγόμενης «αποστρατικοποίησης νήσων» έχουν σκοπό να παράσχουν ένα πλασματικό αφήγημα για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί μια ισορροπημένη κατάσταση ειρήνης στο Αιγαίο. Είναι ένα συναρπαστικό επιχείρημα όταν αναλογιστεί κανείς το αναδυόμενο περιβάλλον ασφαλείας στο οποίο οι ένοπλες δυνάμεις θα μπορούσαν να είναι το κύριο μέσο για τη δημιουργία στρατιωτικής πρόσβασης σε περιοχές κρίσης.

Επίσης η συνθήκη μηδενικής προειδοποίησης και γενικά του αιφνιδιασμού είναι μια βασική υπόθεση σχεδιασμού δύναμης. Ως σχεδιαστές δυνάμεων, είμαστε επιφορτισμένοι να παρέχουμε στον πολεμιστή ένα σύστημα που εξασφαλίζει εύλογες πιθανότητες επιτυχίας κάτω από εύλογες συνθήκες χειρότερης περίπτωσης. Για το ορατό μέλλον, η πιθανή συνθήκη χειρότερης περίπτωσης στο Αιγαίο είναι μόνο μια σύγκρουση μηδενικής προειδοποίησης με παρουσία συστημάτων άρνησης περιοχής οπλισμένων με όπλα μεγάλης ισχύος.

Συγκρούσεις μηδενικής προειδοποίησης μπορεί να προκύψουν από τις ακόλουθες συνθήκες: 1. Ένας εχθρός που επιτίθεται κατά τη διάρκεια μιας άσκησης χωρίς δημιουργία πλήρους δύναμης. 2. Ένα μοτίβο ανάπτυξης εχθρού που διαποτίζει σταδιακά τις ενδείξεις και τις προειδοποιητικές ενδείξεις, έτσι ώστε μια κατάσταση επικείμενης επίθεσης να γίνεται η κατάσταση ρουτίνας που οδηγεί την προειδοποίηση με έκπτωση. 3. Λάθος στη λήψη αποφάσεων εκ μέρους της κυβέρνησης (για παράδειγμα, παρερμηνεία ενδείξεων και προειδοποιήσεων)

Αντιλαμβάνομαι λοιπόν ότι δεν θα υπάρξει ελληνική κυβέρνηση που θα δεχτεί την λεγόμενη αποστρατικοποίηση των νησιών, ενώ όλες οι κυβερνήσεις θα φροντίζουν τη συνέχιση της ενίσχυσης της αμυντικής μας ικανότητας. Για να επιτύχουμε αυτό απαιτείται η άμεση δημιουργία ενός συμβουλίου ασφαλείας από ειδικούς. Ένα συμβούλιο το οποίο θα εξετάζει την κατάσταση, και οι τελικές αναλύσεις του θα πρέπει να είναι μια διυπηρεσιακή, διεθνής και αποτρεπτική στρατηγική για την αντιμετώπιση της απειλητικής Τουρκίας. Σαφώς και θα πρέπει να ενσωματώσει διακριτούς πυλώνες σε διάφορους τομείς, εστιάζοντας στον κυβερνοπόλεμο, την τεχνητή νοημοσύνη, το διάστημα, τα υπερηχητικά όπλα, τη θαλάσσια ισχύ και τα μη επανδρωμένα συστήματα.

Οι σχέσεις με την Τουρκία δεν χρειάζεται να τελειώσουν με πόλεμο. Ο Ελληνισμός θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα σύγχρονο, προσιτό, μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο που θα ενσωματώνει στρατιωτικά, διπλωματικά, οικονομικά, τεχνολογικά και πολιτιστικά εθνικά εργαλεία. Η σύσταση ενός συμβουλίου ασφαλείας για να σκιαγραφήσει αυτό το σχέδιο και να επιτύχει χρειάζεται να λειτουργήσει με δικομματικό και στοχαστικό τρόπο.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Είναι επιστημονικός συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS) και του Think Tank, Strategy International. Δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου.