Ο πόλεμος της Ουκρανίας ωθεί το Ιράν και την Τουρκία στο ρόλο των προμηθευτών όπλων
Amir Husain*
Forbes
Ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία στα τέλη του Φεβρουαρίου 2022 έχει ωθήσει δύο ανόμοιες χώρες -το Ιράν και την Τουρκία- σε βασικούς εξαγωγείς όπλων. Επί δεκαετίες τα δύο αυτά κράτη ως επί το πλείστον εισήγαγαν οπλικά συστήματα, αλλά πλέον επιδιώκουν να αντιστρέψουν τα δεδομένα, αξιοποιώντας τις επενδύσεις που έχουν κάνει στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία τους για να αναδειχθούν σε εξαγωγείς μη επανδρωμένων αεροσκαφών, πυρομαχικών ακριβείας και άλλου στρατιωτικού υλικού.
Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, Ουκρανία και Ρωσία προσπαθούν να ανασυγκροτήσουν και να αναβαθμίσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις. Η σύγκρουση μέχρι τώρα έχει αποδειχθεί ένας μεγάλος πόλεμος φθοράς, με τις δύο πλευρές να χάνουν χιλιάδες άρματα μάχης, δεκάδες αεροσκάφη και εκατοντάδες ελικόπτερα. Αυτές οι τεράστιες απώλειες έχουν αυξήσει τη ζήτηση νέων όπλων από προμηθευτές στο εξωτερικό και το Ιράν και η Τουρκία δεν δίστασαν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο. Από υλικοτεχνική άποψη, μάλιστα, η γεωγραφική εγγύτητα τους στο πεδίο της σύγκρουσης καθιστά ιδανικούς προμηθευτές τις δύο χώρες. Στην περίπτωση του Ιράν, οι εξαγωγές στη Ρωσία γίνονται είτε αεροπορικά είτε με πλοία που διασχίζουν την Κασπία Θάλασσα, επομένως δεν χρειάζεται να διασχίσουν εχθρικά εδάφη ή ύδατα.
Η Τουρκία ήδη είχε φτιάξει όνομα διεθνώς ως σημαντικός εξαγωγέας μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η εταιρεία Baykar έχει λάβει παραγγελίες για το επιθετικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος TB-2 από περίπου 20 χώρες. Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν σε εκτενή κλίμακα το εν λόγω drone κατά των Ρώσων εισβολέων και αποδείχθηκε πολύτιμο πλεονέκτημα.
Από την άλλη πλευρά, το Ιράν έχει καλύψει μια σημαντική ανάγκη της Ρωσίας προμηθεύοντάς το αργής πτήσης drone Shahed που δύσκολα αναχαιτίζεται. Σύμφωνα με αναφορές, έχουν παραδοθεί στη Ρωσία έως και 2.000 μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed-136, ενώ έχει πωληθεί και μικρότερος αριθμός UAVs. Για τη Ρωσία, η οποία έχει χρησιμοποιήσει χιλιάδες από τα όπλα ακριβείας που διαθέτει, όπως οι πύραυλοι Kalibr και Iskander, αποψιλώνοντας τα αποθέματά της, αυτά τα drones έχουν συμβάλει καίρια στις επιχειρησιακές της δυνατότητες.
Η προμήθεια όπλων στη Ρωσία, μια από τις μεγαλύτερες παραγωγούς όπλων στον κόσμο, δεν είναι μικρό επίτευγμα και αποτελεί έναν εντελώς νέο ρόλο για το Ιράν. Ενώ ήδη η Τουρκία έχει ήδη πετύχει ως εξαγωγέας όπλων, τα προϊόντα της έχουν φτάσει τώρα σε θρυλική θέση, με Ουκρανούς πολίτες να συνθέτουν και να τραγουδούν τραγούδια για το TB-2 και τις δυνατότητές του. Ο ρόλος που είχε το TB-2 στη βύθιση της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας, “Moskva”, και τα εκατοντάδες τεθωρακισμένα οχήματα και τα μέσα αεράμυνας που έχει καταστρέψει μέχρι στιγμής, έχουν κάνει μια τεράστια διαφήμιση στις διεθνείς αγορές.
Οι πωλήσεις όπλων εξελίσσονται σε σημαντική πηγή εσόδων τόσο για το Ιράν όσο και για την Τουρκία. Το πιθανότερο είναι πως Μόσχα και Τεχεράνη θα συνεχίσουν να προμηθεύουν με όπλα τα αντίπαλα στρατόπεδα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Συνολικά, οι εξαγωγές της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας θα “αγγίξουν” τα 4 δισ. δολάρια για το 2022, σημειώνοντας αλματώδη αύξηση της τάξης του 42% σε ετήσια βάση. Παράλληλα, με την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, η Άγκυρα διατηρήσει -πολύ προσεκτικά- την ισορροπία στις σχέσεις της με τη Μόσχα σε άλλα θέματα, όπως η αγορά των πυραυλικών συστημάτων S-400 και ο διαμεσολαβητικός της ρόλος στη Συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τις εξαγωγές σιτηρών.
Παρά τις κυρώσεις σε βάρος του και την αναστολή της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα (JCPOA), το Ιράν έχει καταφέρει να εξάγει όπλα στους αντάρτες Χούθι στην Υεμένη και σε πολιτοφυλακές στο Ιράκ και στη Συρία και πλέον έχει προσθέσει τη Μόσχα στο πελατολόγιο. Ως αντάλλαγμα, φήμες κάνουν λόγο ότι το Ιράν μπορεί να αποκτήσει σύγχρονα μαχητικά SU-35 για να αναβαθμίσει τη γερασμένη πολεμική του αεροπορία. Μένει να δούμε αν το Ιράν θα συνεχίσει τις εξαγωγές οπλικών συστημάτων με μεγαλύτερα drone-καμικάζι ή και βαλλιστικούς πυραύλους ακριβείας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε πολλές επιπτώσεις δεύτερης και τρίτης τάξης στην παγκόσμια ασφάλεια. Μια από αυτές είναι η ενίσχυση του Ιράν και της Τουρκίας στο ρόλο των μεγάλων προμηθευτών όπλων. Και για τις δύο χώρες, ο πόλεμος χρησιμεύει ως ευκαιρία για την αύξηση των εσόδων και την απόκτηση πολύτιμης εμπειρίας στην ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που έχουν αναπτυχθεί εγχώρια. Οι σχέσεις που σφυρηλατεί η Τουρκία με την Ουκρανία και το Ιράν με τη Ρωσία πιθανότατα θα οδηγήσουν σε βαθύτερη συνεργασία μεταξύ τους στο μέλλον. Για παράδειγμα, τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία επενδύουν σε τοπικά εργοστάσια για την παραγωγή ιρανικών και τουρκικών όπλων στην εγχώρια αγορά.
Με βάση την επιτυχία τουρκικών προϊόντων όπως το μη επανδρωμένο αεροσκάφος TB-2 και των ιρανικών πυρομαχικών όπως το Shahed, είναι πιθανό ότι αυτά τα προϊόντα – και οι χώρες που τα χορηγούν – θα δουν επιτυχία στις εξαγωγές. Και τα κεφάλαια που λαμβάνουν θα συνεχίσουν να επανεπενδύονται για την περαιτέρω ανάπτυξη της αμυντικής τους βιομηχανίας.
*Ο Amir Husain είναι ο Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της παγκόσμιας εταιρείας AI, SparkCognition, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της SkyGrid.
