Θέλετε Ειρήνη; Διώξτε το ρωσικό ναυτικό από τη Μαύρη Θάλασσα
Craig Hooper*
Forbes
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, πέρασε τους τελευταίους μήνες εξετάζοντας ένα ολοκληρωμένο ειρηνευτικό σχέδιο δέκα σημείων. Ωστόσο, το σχέδιο 10 σημείων του Zelenskyy παραμένει υπερβολικά εστιασμένο στη διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, παραβλέποντας το ζωτικό συμφέρον της Ουκρανίας για μια ειρηνική και σταθερή Μαύρη Θάλασσα. Η παράλειψη αυτή είναι λάθος. Η Ουκρανία μπορεί να βασιστεί σε μια διαρκή ειρήνη μόνο εάν ικανοποιηθούν και τα δέκα σημεία και οι ναυτικές δυνάμεις της Ρωσίας εκδιωχθούν από τη Μαύρη Θάλασσα – για χρόνια.
Ελλείψει κάποιας ξαφνικής αλλαγής στην κυβέρνηση της Ρωσίας, οποιαδήποτε μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας που παραβλέπει τη ναυτική ισορροπία δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα είναι απλώς μια συνταγή για συνεχιζόμενη σύγκρουση. Εάν ο πόλεμος τελείωνε χωρίς διευθέτηση της Μαύρης Θάλασσας, η Ρωσία θα επέστρεφε στη βρώμικη επιχείρηση εκφοβίζοντας ασθενέστερα ενδιαφερόμενα μέρη της Μαύρης Θάλασσας μέσα σε μήνες, παρενοχλώντας την εμπορική ναυτιλία, διεισδύοντας στα ύδατα της Κριμαίας και γενικά αυξάνοντας τις εντάσεις σε όλη την περιοχή.
Για να δοθεί στην ειρήνη μια πραγματική ευκαιρία, οποιαδήποτε μελλοντική ανακωχή πρέπει να εκδιώξει τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας, σπάζοντας σταθερά τη μακροχρόνια περιφερειακή αντίληψη ότι η Μαύρη Θάλασσα και η Θάλασσα του Αζόφ είναι ρωσικές λίμνες.
Σημασία έχει η δύναμη. Στερούμενη από την τοπική ναυτική υπεροχή, η Ρωσία χάνει ένα εργαλείο για μελλοντικές αταξίες.
Η εκδίωξη των ρωσικών ναυτικών δυνάμεων από τη Μαύρη Θάλασσα έχει νόημα. Στερούμενη από τον πειρασμό να κυριαρχήσει στη νότια θαλάσσια πλευρά της Ουκρανίας, η Ρωσία μπορεί να επικεντρωθεί σε άλλες, λιγότερο προκλητικές -και τελικά πιο κερδοφόρες- προβλέψεις της ρωσικής κρατικής ισχύος στην Αρκτική ή αλλού.
Θα ήταν μεγάλη υπόθεση. Η απομάκρυνση του Στόλου από τη Μαύρη Θάλασσα είναι μια τεράστια αλλαγή για τη Ρωσία και την περιοχή.
Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το ρωσικό ναυτικό κυριαρχεί στη Μαύρη Θάλασσα. Η υπεροχή της Μαύρης Θάλασσας είναι μέρος της ρωσικής νοοτροπίας, χρησιμεύοντας ως κάλυμμα ασφαλείας ενάντια στους μακροχρόνιους φόβους της αυτοκρατορικής εποχής ότι μια οθωμανική ορδή —ή, με πιο σύγχρονους όρους, το ΝΑΤΟ ή η σύγχρονη Τουρκία— θα έπαιρνε με κάποιο τρόπο τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας για να απειλήσει τη Ρωσία. Για το σκοπό αυτό, η Ρωσία διατήρησε έναν δυσανάλογα μεγάλο στόλο στην περιοχή. Μέχρι το 2015, σύμφωνα με το Γραφείο Ναυτικών Πληροφοριών, ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας περιελάμβανε ένα καταδρομικό, ένα αντιτορπιλικό, δύο φρεγάτες με κατευθυνόμενους πυραύλους και έξι υποβρύχια —έναν στόλο πολύ μεγαλύτερο από ό,τι χρειαζόταν.
Όμως, αντί να χρησιμεύσει ως ειρηνικός εξισορροπητής, η τοπική κυριαρχία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα αποδείχτηκε υπερβολικός πειρασμός για εκφοβισμό απέναντι στους γείτονες.
Ο αποκλεισμός των ρωσικών δυνάμεων από τη Μαύρη Θάλασσα είναι μια σωστή επιλογή. Όχι μόνο σταθεροποιεί την περιοχή, αλλά αναγκάζει τη ρωσική κοινωνία να καταλάβει ότι η χώρα τους δεν είναι πλέον υπερδύναμη. Και αναγκάζοντας τη Ρωσία να ξαναχτίσει την τοπική επιρροή με τον παλιομοδίτικο τρόπο -μέσω της σταδιακής αύξησης της εμπιστοσύνης μέσω της συνεχούς συνεργασίας χαμηλού επιπέδου με άλλους ομοίους της Μαύρης Θάλασσας- ο κόσμος αποκτά ένα πολύ πιο ασφαλές μέλλον.
Η ενσωμάτωση της ισορροπίας δυνάμεων της Μαύρης Θάλασσας σε μια ειρηνευτική συμφωνία της Ουκρανίας είναι ένα ζήτημα όπου η Ουκρανία μπορεί να προσελκύσει περισσότερη διεθνή υποστήριξη. Ουσιαστικά, η αποστρατιωτικοποίηση της Μαύρης Θάλασσας λύνει πολλά προβλήματα τόσο για την Ουκρανία όσο και για τις χώρες που βασίζονται σε απεριόριστους εμπορικούς δρόμους της Μαύρης Θάλασσας.
Μια σταθερή και ειρηνική Μαύρη Θάλασσα είναι μια μεγάλη απόδοση για την επένδυση της διεθνούς κοινότητας στη συνεχιζόμενη αντίσταση της Ουκρανίας. Η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει κοστίσει στον κόσμο ένα τεράστιο ποσό. Η αποτυχία να ανατρέψει την κυριαρχία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα καθιστά αναπόφευκτη τη μελλοντική σύγκρουση, θέτοντας σε κίνδυνο τις επενδύσεις του κόσμου στην ουκρανική αντίσταση.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ακόμη σε εξέλιξη, αλλά δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να συγκροτηθεί το πλαίσιο για ένα πιο ειρηνικό μέλλον. Το απλό σχέδιο 10 σημείων του Zelenskyy για την ειρήνη είναι ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης, αλλά αφήνει τη Ρωσία να κρατά ένα μεγάλο ναυτικό μαχαίρι στα εμπορικά σημεία της Ουκρανίας. Εάν ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας παραμείνει στη θέση του μετά τον πόλεμο, οι Ρώσοι εθνικιστές θα βρουν σύντομα κάθε είδους τρόπους να τον χρησιμοποιήσουν.
Η κυριαρχία της Μαύρης Θάλασσας είναι ένα δώρο στην Τουρκία
Η εκδίωξη της Ρωσίας από τη Μαύρη Θάλασσα είναι ένα τεράστιο όφελος για την «εν κινήσει» Τουρκία, μια ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη πιο επίσημα γνωστή ως «Δημοκρατία της Τουρκίας». Μια ειρηνευτική συμφωνία της Ουκρανίας που αναγκάζει τη Ρωσία να βγει από τη Μαύρη Θάλασσα μετατρέπει την Τουρκία σε κυρίαρχο διαιτητή της ασφάλειας της Μαύρης Θάλασσας σχεδόν εν μία νυκτί.
Προσφέρει ένα ενδιαφέρον παιχνίδι. Η απομάκρυνση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας από το διοικητικό συμβούλιο προσφέρει στο ΝΑΤΟ μια βάση για να διευθετήσει ορισμένες μακροπρόθεσμες διαφωνίες με την Τουρκία. Εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ υποστήριζαν την υπόθεση της Τουρκίας για ένα γεωστρατηγικό υψηλού ενδιαφέροντος προφίλ που θα υπηρετούσε ως στρατηγικός διαιτητής της Μαύρης Θάλασσας, η Τουρκία θα ήταν ανόητη να υποστηρίξει τις αντιρρήσεις της για την επίσημη ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη μεγαλύτερη συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία, φυσικά, θα μισήσει την ιδέα να δοθεί στην Τουρκία μια ελεύθερη βασιλεία στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά η σχετική σταθερότητα που προσφέρεται κάνοντας τη Μαύρη Θάλασσα κάτι σαν τουρκική λίμνη δίνει στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία και τη Γεωργία χρόνο να αναπτύξουν τις ναυτικές τους δυνάμεις στο σχετική ειρήνη – μια μακρά διαδικασία που πιθανότατα θα αξιοποιήσει τα τουρκικής κατασκευής πλοία και τα τουρκικά στρατιωτικά υποσυστήματα. Αυτή η προσπάθεια βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, με την Τουρκία να κατασκευάζει δύο μικρά πολεμικά πλοία κλάσης Ada σε μέγεθος κορβέτας για την Ουκρανία.
Για την Τουρκία, η εκδίωξη των ρωσικών ναυτικών δυνάμεων από τη Μαύρη Θάλασσα και η επιστροφή της ναυτικής βάσης της Κριμαίας στη Σεβαστούπολη στην Ουκρανία απομακρύνει πολλά προβλήματα. Η αποσταθεροποιητική παρουσία της Ρωσίας στο συριακό λιμάνι του Ταρτούς γίνεται πολύ λιγότερο υποστηρικτική, ανοίγοντας ένα διάσημο κενό ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο που η Τουρκία μπορεί, και πάλι, να συμβάλει στην κάλυψη. Αλλά η μεγάλη νίκη έγκειται στην άρση της συνεχούς, γκρινιαστικής απειλής του στόλου της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα. Βοηθά την Τουρκία να απομακρυνθεί από τη δύσκολη υπόθεση της εξισορρόπησης της ρωσικής ισχύος και επιτρέπει στους Τούρκους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη υπόθεση του να είναι ένας υπεύθυνος και σεβαστός εξωπεριφερειακός μεσίτης ισχύος.
Μια ισχυρή ειρηνευτική συμφωνία συμβάλλει επίσης στη μείωση της μακροπρόθεσμης εστίασης της Ρωσίας στην υπονόμευση της τουρκικής διαχείρισης των πυλών προς τη Μαύρη Θάλασσα. Η εκδίωξη μεγάλων ρωσικών ναυτικών δυνάμεων από τη Μαύρη Θάλασσα κλείνει τις προσπάθειες για την επίτευξη του διαρκούς στρατηγικού στόχου της Ρωσίας να αποδυναμώσει τον τουρκικό έλεγχο στα Δαρδανέλια και στα Τουρκικά Στενά.
Η Ειρήνη της Μαύρης Θάλασσας δίνει στη Ρωσία την ελευθερία να επικεντρωθεί αλλού
Αυτή δεν θα ήταν η πρώτη φορά που μια συνθήκη ειρήνης ανάγκασε τη Ρωσία από τη Μαύρη Θάλασσα. Μετά τον πόλεμο της Κριμαίας, η συνθήκη του Παρισιού που ακολούθησε το 1856 «εξουδετέρωσε» τη Μαύρη Θάλασσα, περιορίζοντας την παρουσία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα σε έναν ισχνό στόλο 5.600 τόνων με έως και 10 μικρά πλοία.
Χρειάστηκαν δεκαετίες για να επιστρέψουν μεγάλες ρωσικές ναυτικές μονάδες στη Μαύρη Θάλασσα. Ομοίως, μια μελλοντική συνθήκη ειρήνης στην Ουκρανία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η τοπική ισορροπία δυνάμεων εξισώνεται με την πάροδο του χρόνου, επιτρέποντας την ανάπτυξη των τοπικών ρωσικών ναυτικών δυνάμεων σε συνδυασμό με την Ουκρανία, τη Ρουμανία και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς της Μαύρης Θάλασσας.
Για να διαρκέσει μια ειρηνευτική συμφωνία της Ουκρανίας, πρέπει να τελειώσει η εποχή της ρωσικής κυριαρχίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Η Ρωσία θα αντιδράσει στην ιδέα. Αλλά τα τιμωρητικά μέτρα λειτουργούν. Αφαιρώντας σταθερά τη Μαύρη Θάλασσα ως διέξοδο για τον ρωσικό επεκτατισμό το 1800, η Ρωσία πέρασε είκοσι πέντε χρόνια κάνοντας τις απαραίτητες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις προτού επιστρέψει στην περιοχή με ισχύ. Μετά το τέλος του πολέμου της Ουκρανίας, η Ρωσία μπορεί να κάνει το ίδιο, μετατρέποντας την οργή της για την απώλεια της δεσπόζουσας θέσης της στη Μαύρη Θάλασσα σε πραγματικές αλλαγές στο εσωτερικό.
*Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Themistocles Advisory Group, ειδικός σε θέματα ναυτιλίας και άμυνας
Μετάφραση: Geopolitics Editorial Team (H μετάφραση δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας)
Σημείωση:
Ένα από αυτά τα άρθρα, το οποίο δημοσιεύουμε σήμερα σε μετάφραση, είναι το άρθρο του Craig Hooper, Senior Contributor του Forbes με τίτλο: Want Peace? Kick Russia’s Navy Out Of The Black Sea—For Years.
Επιστρέφοντας όμως στο σήμερα, με τη συγκεκριμένη κίνηση, κάτι που το παραδέχεται και ο αρθρογράφος, η Μαύρη Θάλασσα χωρίς το ρωσικό ναυτικό μετατρέπεται σε μια τουρκική λίμνη δίνοντας δύναμη στην Τουρκία να εκπληρώσει το όνειρο της για μια ναυτική δύναμη στην περιοχή και αλλάζοντας ουσιαστικά τις ισορροπίες που ούτως ή άλλως έχουν διαταραχθεί από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
